Αρωμα γυναίκας στη Λατινική Αμερική

Στις 5 Οκτωβρίου οι Βραζιλιάνοι προσέρχονται στις κάλπες για να εκλέξουν πρόεδρο. Οι υποψήφιοι είναι αρκετοί, όλα όμως δείχνουν ότι η μάχη θα δοθεί ανάμεσα σε δύο γυναίκες, εκ των οποίων η μία είναι ήδη πρόεδρος. Μάχη μεταξύ γυναικών πριν από έναν χρόνο και στη Χιλή. Το ίδιο είχε συμβεί πριν από μερικά χρόνια στην Αργεντινή.

Στη Λατινική Αμερική των σπουδαίων απελευθερωτών και των χαρισματικών ηγετών που γέμιζαν πλατείες και συνάρπαζαν τα πλήθη, οι γυναίκες κατέκτησαν και το τελευταίο οχυρό. Σε χώρες όπου τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 υπήρχαν de facto πρόεδροι με στρατιωτική στολή σήμερα υπάρχουν γυναίκες. Και οι φιλόλογοι διαφωνούν για το αν η ουδέτερη σε γένος ισπανική λέξη «presidente» μπορεί να ακολουθήσει την πορεία των πραγμάτων και να γίνει θηλυκή: la presidenta.

Για την ιστορία, η πρώτη γυναίκα πρόεδρος στην αμερικανική ήπειρο με άμεση ψηφοφορία αναδείχθηκε το 1990 στη Νικαράγουα. Ηταν η Βιολέτα Τσαμόρο, η οποία πήρε την εξουσία από τον βετεράνο των Σαντινίστας Ντανιέλ Ορτέγα.

Οι αριθμοί λένε τη δική τους αλήθεια: μία στις τέσσερις έδρες σε Κογκρέσο χώρας της Λατινικής Αμερικής είναι γένους θηλυκού. Ο μέσος όρος στον υπόλοιπο κόσμο είναι περίπου 21%.

Σε ορισμένες περιπτώσεις η ανάδειξη γυναικών ήρθε ως συνέχεια μιας ήδη επιτυχημένης θητείας ενός άνδρα προέδρου. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η Αργεντινή, όταν το 2007 η Κριστίνα Φερνάντες ήρθε με φόρα να κεφαλαιοποιήσει την οικονομική ανάκαμψη που πέτυχε μετά τη χρεοκοπία ο περονιστής πρόεδρος-σύζυγος Νέστορ Κίρσνερ. Οι πολιτικοί αντίπαλοι έβλεπαν μάλιστα σχέδιο εναλλαγής του ζεύγους στην εξουσία για την επόμενη οκταετία, ώστε να εξουδετερώνεται ο συνταγματικός περιορισμός των δύο συνεχόμενων θητειών για το ίδιο πρόσωπο. Η Φερνάντες κέρδισε τις εκλογές από τον πρώτο γύρο. Λεπτομέρεια: ο μόνος αντίπαλος που πάλεψε στην κάλπη για να πάει η εκλογή σε δεύτερο γύρο ήταν γυναίκα.

Ο Κίρσνερ πέθανε ξαφνικά το 2010. Η ζωή είχε τη δική της άποψη για το περίφημο σενάριο της εναλλαγής του ζεύγους στην εξουσία. Η Φερνάντες ανέλαβε να συνεχίσει μόνη το όραμα του συζύγου και το 2011 πέτυχε μια σαρωτική επανεκλογή με 54%.

«Η θέση της γυναίκας στην Αργεντινή έχει αλλάξει εντυπωσιακά, ωστόσο η συμμετοχή δεν είναι ακόμη στο επίπεδο που θα έπρεπε. Εμείς υπήρξαμε πρωτοπόροι σε πολλά ζητήματα. Η γυναικεία ψήφος καθιερώθηκε το 1947 και θεωρήθηκε προσωπικό έργο της Εύα Περόν. Ο κόσμος σε όλη τη Λατινική Αμερική θέλει την αλλαγή. Αρκετοί πιστεύουν ότι με μια γυναίκα πρόεδρο η εξουσία θα γίνει πιο αποτελεσματική και τίμια. Αυτό δεν φτάνει. Η Φερνάντες υπήρξε συνέχεια του Κίρσνερ, ο οποίος με τη σειρά του ήρθε στην εξουσία το 2003 με ένα νέο μοντέλο στην οικονομία, όταν κατέρρευσαν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές σε πολλές χώρες. Και εμείς είχαμε χρεοκοπήσει» λέει στο «Βήμα» ο οικονομολόγος Γκουστάβο Μπασάες.