Η δολοφονία που βάζει φωτιά στις σχέσεις Αγκυρας – Ριάντ

Τελευταία φορά που εθεάθη στο φως της ημέρας ο σαουδάραβας δημοσιογράφος Τζαμάλ Κασόγκι ήταν το μεσημέρι της 2ας Οκτωβρίου, όταν πέρασε το κατώφλι του προξενείου της χώρας του στην Κωνσταντινούπολη. Εκτοτε η τύχη του αγνοείται, αν και η Αγκυρα ισχυρίζεται μετ’ επιτάσεως ότι ο επιφανής δημοσιογράφος δολοφονήθηκε, έπειτα από εντολή της βασιλικής οικογένειας της Σαουδικής Αραβίας, από επίλεκτη ομάδα Σαουδαράβων που μέσα σε 14 ώρες ταξίδεψε στην Τουρκία, εκτέλεσε την αποστολή της και επέστρεψε στο Ριάντ. Στόχος, να σιγήσει για πάντα η φωνή του.

Ο Κασόγκι δεν στηλίτευε απλά τα κακώς κείμενα του καθεστώτος, όπως τις εκκαθαρίσεις στο βασίλειο, την καταστολή των αντιφρονούντων, τη σαουδαραβική εμπλοκή στην Υεμένη ή την πολιτική έναντι του Κατάρ. Είχε ισχυρές διασυνδέσεις στο εξωτερικό και… έπρεπε να βγει από τη μέση.

Πτυχές της θρυλούμενης εκτέλεσης-εξπρές βγαίνουν σιγά-σιγά στο φως προκαλώντας τρόμο και αποτροπιασμό. Ρεπορτάζ των «New York Times» ανέφερε ότι αφού oι εκτελεστές του τον ξυλοκόπησαν βίαια, τον σκότωσαν και τεμάχισαν τη σορό του με ειδικό πριόνι που έφεραν από τη Σαουδική Αραβία. Στη συνέχεια, τοποθέτησαν τα μέλη της σορού σε σάκους, τους οποίους διαμοίρασαν σε 15 ανθρώπους και τους έβγαλαν από το κτίριο της διπλωματικής αποστολής.

Πρόκειται για μια «τερατώδη βαρβαρότητα» έγραφαν αμερικανοί συνάδελφοί του στη «Washington Post», από το βήμα της οποίας ο ίδιος επέκρινε τον πανίσχυρο πρίγκιπα και διάδοχο του βασιλείου Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν. Το περιστατικό, μια δολοφονία δηλαδή μέσα σε διπλωματική αποστολή, δεν έχει κανένα προηγούμενο ποτέ στην Ιστορία και, όπως όλα δείχνουν, θα βαθύνει το ρήγμα στις ήδη ταραγμένες σχέσεις Τουρκίας – Σαουδικής Αραβίας.

Ο Τζαμάλ μετέβη στο προξενείο της χώρας του στην Κωνσταντινούπολη προκειμένου να λάβει το χαρτί του διαζυγίου του που ήταν σε εκκρεμότητα. Την ίδια κιόλας ημέρα θα παντρευόταν την τουρκάλα αρραβωνιαστικιά του Χατιτζέ Τζενγκίζ. Ανεξάρτητες πηγές στην Τουρκία αναφέρουν ότι «έκανε σχετικό αίτημα να λάβει το έγγραφο λύσης του γάμου του στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου τον τελυεταίο χρόνο ζούσε αυτοεξόριστος. Ωστόσο, η απάντηση που έλαβε ήταν πως η αρραβωνιαστικιά του είναι τουρκάλα υπήκοος, άρα θα πρέπει να πάρει το χαρτί από την Τουρκία. Στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας πήγε για πρώτη φορά στις 28 Σεπτεμβρίου και του είπαν να επιστρέψει στις 2 Οκτωβρίου.

Σύμφωνα με την «Washington Post», η Αγκυρα έχει στη διάθεσή της αρχεία ήχου και εικόνας που καταγράφουν ακριβώς τι συνέβη στον Τζαμάλ αφού μπήκε στο κτίριο. «Μπορεί κανείς να ακούσει τη φωνή του και τις φωνές ανδρών οι οποίοι μιλούν στα αραβικά. Μπορεί να ακούσει το πώς ανακρίθηκε, βασανίστηκε και κατόπιν δολοφονήθηκε» αναφέρει πηγή η οποία μίλησε υπό το καθεστώς ανωνυμίας στην αμερικανική εφημερίδα, εξηγώντας ότι μέχρι σήμερα οι τουρκικές αρχές δίσταζαν να δημοσιοποιήσουν τα εν λόγω στοιχεία που θα αποκάλυπταν το εύρος της κατασκοπείας των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών σε ξένες διπλωματικές εγκαταστάσεις επί τουρκικού εδάφους.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του «Guardian», την επίμαχη ημέρα οι τούρκοι υπάλληλοι του προξενείου πήραν υποχρεωτικό ρεπό, ενώ το υλικό από τις κάμερες εντός του κτιρίου έχει αφαιρεθεί. Από την πλευρά της η Σαουδική Αραβία αρνείται κατηγορηματικά ότι φέρει ευθύνη για την εξαφάνιση του Κασόγκι και ανακοίνωσε ότι δίνει την άδεια στις τουρκικές αρχές να ερευνήσει τους χώρους του προξενείου.

«Είναι ζήτημα τιμής σε διεθνές επίπεδο για την Τουρκία να μάθει την αλήθεια» έγραφε σε άρθρο γνώμης ο σύμβουλος του Ερντογάν, Γιασίν Ακτάι, ο άνθρωπος στον οποίο τηλεφώνησε η Χατιτζέ, όπως την είχε συμβουλέψει ο Κασόγκι να κάνει σε περίπτωση που δεν επέστρεφε, δίνοντάς της το κινητό του τηλέφωνο.

Εξαφάνιση; Προμελετημένη δολοφονία; Σε κάθε περίπτωση η υπόθεση αναμένεται να ρίξει κι άλλο λάδι στη φωτιά της αντιπαράθεσης Αγκυρας – Ριάντ, με αφορμή αφενός την ανοιχτή στήριξη Ερντογάν στο Κατάρ (πριν από έναν χρόνο η Τουρκία έστειλε στρατιώτες στην Ντόχα, μετά το εμπάργκο που της επέβαλαν οι χώρες του Κόλπου με πρωτοβουλία της Σαουδικής Αραβίας) και αφετέρου τη βαθύτερη διαμάχη των δυο σουνιτικών δυνάμεων για μεγαλύτερη περιφερειακή ισχύ και επιρροή.

«Ερευνούμε όλες τις πλευρές του συμβάντος. Δεν είναι δυνατόν να παραμείνουμε σιωπηλοί μπροστά σε κάτι τέτοιο, διότι δεν είναι συνηθισμένο» τόνισε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μιλώντας σε δημοσιογράφους και αξιώνοντας από το Ριάντ να λογοδοτήσει. Οπως αναφέρει το Al Monitor, οι κινήσεις του τούρκου προέδρου είναι μετρημένες. Μέχρι στιγμής έχει ενεργήσει έξυπνα, ψύχραιμα, κινείται με μέτρο, αλλά δεν έχει πει ακόμη την τελευταία του λέξη. Οταν και εφόσον γίνει, σχολιάζει ο ακαδημαϊκός Γκαλίπ Νταλάι στο Al Jazeera, η απάντηση αναμένεται «σκληρή· πρόκειται για δολοφονία επί τουρκικού εδάφους, άρα για παραβίαση της τουρκικής κυριαρχίας».

Ανώτατος σαουδάραβας αξιωματούχος περιέγραψε κάποτε τη σχέση ΗΠΑ – Σαουδικής Αραβίας ως έναν «καθολικό γάμο», δηλαδή έναν γάμο που δεν μπορεί να διαλυθεί ποτέ. Επί προεδρίας Τραμπ ειδικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν εξαιρετικά στενές σχέσεις με το ουαχαμπιτικό βασίλειο. Ο Ντόναλντ Τραμπ προσωπικά δεν φείδεται επαίνων για τον νεαρό μονάρχη Σαλμάν, ο γαμπρός του Τζάρετ Κούσνερ ταξιδεύει συχνά-πυκνά στο βασίλειο και ο Λευκός Οίκος έχει δώσει στους Σαουδάραβες λευκή επιταγή, ιδίως σε ό,τι αφορά τον αιματηρό πόλεμο στην Υεμένη.

Αμερικανοί βουλευτές και από τα δύο κόμματα αξιώνουν έντιμες απαντήσεις από το Ριάντ, ενώ προβλέπουν καταστροφικές συνέπειες αν αποδειχθεί ότι η Σαουδική Αραβία παρέσυρε τον Κασόγκι – επιφανή κάτοικων Ηνωμένων Πολιτειών – στο προξενείο της Κωνσταντινούπολης, με στόχο να τον βγάλει από τη μέση.

Στον απόηχο της διεθνούς κατακραυγής ο αμερικανός  πρόεδρος καλείται να αναλάβει δράση. Επί του παρόντος αναμένει τα αποτελέσματα των ερευνών από τους αμερικανούς πράκτορες που έχουν μεταβεί στην Τουρκία για να συνδράμουν στην εξιχνίαση της υπόθεσης. Απέκλεισε πάντως το ενδεχόμενο να αναστείλει την πώληση όπλων προς τη Σαουδική Αραβία, συμφωνία που φθάνει τα 110 δισεκατομμύρια δολάρια.