Θα ακουστεί βγαλμένο από την απύθμενη δεξαμενή των κλισέ, όμως για τον Αρι Σεθ Κόεν ήταν η πιο σκοτεινή στιγμή της ζωής του που γέννησε την πιο φαεινή. Γεννημένος στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας και μεγαλωμένος με μόνη και αδιαφιλονίκητη ηρωίδα της ζωής του τη γιαγιά του Μπλούμα, ο αμερικανός φωτογράφος, κινηματογραφιστής και fashion blogger βρέθηκε να βαδίζει εν κενώ όταν το 2008 εκείνη έφυγε από τη ζωή. Ο θάνατος και η απώλεια σημάδεψαν τον νεαρό, απόφοιτο τότε Ιστορίας της Τέχνης, όμως δεν τον καθόρισαν.
Ο Κόεν, ανατρέχοντας σε μια συμβουλή που του είχε δώσει η πολυαγαπημένη γιαγιά του, η οποία στη νεότητά της είχε ζήσει και είχε σπουδάσει στη Νέα Υόρκη και εργαζόταν ως βιβλιοθηκάριος, έφυγε για την Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ. Μπορεί αρχικά η μετοίκηση να έμοιαζε με έξοδο κινδύνου από το πένθος και τη θλίψη, όμως τελικά έγινε ο σπόρος της προσωπικής του κοσμογονίας. Ο Κόεν αποφάσισε να ξεκινήσει τη νέα του ζωή όχι διαγράφοντας μονοκοντυλιά το παρελθόν, αλλά διατηρώντας ζωντανές τις αναφορές του σε εκείνο.
Ξεκίνησε να φωτογραφίζει γυναίκες που του θύμιζαν τη γιαγιά του. Απελευθερωμένες από κλισέ και αφορισμούς, απαλλαγμένες από τη γνώμη που είχαν οι άλλοι για εκείνες, με ενέργεια και στυλ που απείχαν παρασάγγας από τα μονολιθικά στερεότυπα για τους ηλικιωμένους. Εκείνο που άρχισε υποσυνείδητα – και, αναντίρρητα, ψυχοθεραπευτικά – το 2008 γιγαντώθηκε σε ένα δημοφιλές blog που ο ίδιος βάφτισε με τον διπλής ανάγνωσης τίτλο «Advanced Style», ενώ οι φωτογραφίες του τροφοδότησαν δύο βιβλία και έγιναν μαγιά για ένα ντοκιμαντέρ του Netflix.
Οι γηραιές κυρίες και αργότερα οι γηραιοί κύριοι – προϋπόθεση για να απαθανατιστεί κανείς από τον Κόεν είναι να έχει διαβεί το κατώφλι των 60 – δεν έγιναν μόνο κεντρικά πρόσωπα του έργου του, αλλά εξελίχθηκαν σε φίλους και μέντορες του αμερικανού φωτογράφου. Αλλωστε, μέσα από τη σχέση που αναπτύσσει με τα μοντέλα του, ο Κόεν λέει πως μαθαίνει να επανεκτιμά τη ζωή και να αντιλαμβάνεται την αξία της ευγνωμοσύνης για τα μικρά, καθημερινά και αυτονόητα.
Κανείς βεβαίως δεν μπορεί να παραγνωρίσει πως μέσα από τη δουλειά του δίνει με τον πιο απτό και ανάγλυφο τρόπο ένα μήνυμα συμπερίληψης και διαφορετικότητας. Για τον ίδιο, βέβαια, εκείνο που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι οι πολύχρωμες, εμφατικά ζωντανές και πηγαίες εικόνες του να λειτουργούν ως έναυσμα ώστε να επιχειρεί κανείς ειρήνη με τον εαυτό του. Να τον αποδέχεται, να τον αγκαλιάζει και να ζει μαζί του.
Αυτό λέει πως θα ήθελε να πάρουν μαζί τους, φεύγοντας από την επερχόμενη συμμετοχή του στην Art Athina 2025, οι επισκέπτες της έκθεσης. Ο Αρι Σεθ Κόεν έρχεται προσκεκλημένος της ιστορικής φουάρ τέχνης που θα πραγματοποιηθεί με τη συμμετοχή 72 γκαλερί από την Ελλάδα και το εξωτερικό στο Ζάππειο Μέγαρο από τις 18 έως τις 22 Σεπτεμβρίου.
Στο πλαίσιο του Flux Laboratory, μάλιστα, ο αμερικανός φωτογράφος, που με το έργο, τη ματιά και τη στάση ζωής του ενέπνευσε ακόμα και τον σχεδιαστή Μαρκ Τζέικοπμς, θα συμμετάσχει σε ανοιχτή συζήτηση με το αθηναϊκό κοινό (στις 19/9 στις 6 μ.μ.), ενώ έχει δεσμευτεί να ανακαλύψει τις επόμενες μούσες του στους δρόμους της Αθήνας.
Πώς γεννήθηκε η ιδέα για το «Advanced Style» και η επαφή με τους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, που έγιναν τελικά και οι κεντρικοί ήρωες του έργου σας;
«Ανέκαθεν ένιωθα μια ξεχωριστή σύνδεση με τους ηλικιωμένους λόγω της σχέσης μου με τη γιαγιά μου, την Μπλούμα. Οταν έφυγε από τη ζωή, το 2008, μετακόμισα στη Νέα Υόρκη για να βρω τρόπο να διαχειριστώ τη βαθιά απώλεια που ένιωθα. Η Μπλούμα είχε φοιτήσει στη Νέα Υόρκη τη δεκαετία του ’30 και μου έλεγε ότι αν ήθελα να καλλιεργήσω τη δημιουργικότητά μου, θα έπρεπε κάποτε να μετακομίσω εκεί.
Το “Advanced Style” ξεκίνησε ως ένα προσωπικό εγχείρημα, ένας τρόπος να κρατήσω ζωντανή τη σχέση μου μαζί της και να επουλώσω την πληγή της απώλειας. Στην πορεία συνειδητοποίησα ότι οι γυναίκες που φωτογράφιζα μπορούσαν να εμπνεύσουν κι άλλους να δουν τη γήρανση με άλλο μάτι και να συμφιλιωθούν με τους δικούς τους φόβους».
Αρα να υποθέσει κανείς ότι η αείμνηστη γιαγιά σας ήταν ο πιο καθοριστικός άνθρωπος για τη ζωή σας;
«Η γιαγιά μου η Μπλούμα ήταν τα πάντα για εμένα. Και εξακολουθεί να είναι. Ενθάρρυνε τη δημιουργικότητά μου και την περιέργειά μου. Με αποδέχτηκε όταν άλλοι με θεωρούσαν εκκεντρικό και διαφορετικό. Με αγάπησε άνευ όρων και με δίδαξε αμέτρητα πράγματα».
Ποιο θα λέγατε πως είναι το μεγαλύτερο μάθημα που παίρνετε από τη συναναστροφή και τη συνεργασία σας με τους ηλικιωμένους;
«Κατ’ αρχάς, όλοι ξέρουμε ότι το να μεγαλώνεις δεν είναι πάντα εύκολο. Ομως υπάρχουν πολλά θετικά στοιχεία που συχνά μένουν αφώτιστα και εκτός συζήτησης. Εκείνο που έχω παρατηρήσει είναι ότι πολλοί άνθρωποι φθάνουν σε ένα σημείο όπου μπορούν επιτέλους να εξερευνήσουν, να αποδεχτούν και να ανακαλύψουν ποιοι πραγματικά είναι, χωρίς να νοιάζονται για τη γνώμη των άλλων. Αυτή η αίσθηση ελευθερίας και η εκρηκτική δημιουργικότητα είναι από τα στοιχεία που με εμπνέουν περισσότερο στη δουλειά μου».
Προσωπικά έχετε αναθεωρήσει τον τρόπο που ζείτε τη ζωή;
«Εχω γίνει πιο συνειδητός στον τρόπο που θέλω να ζω και στον τρόπο που φροντίζω τον εαυτό μου».
Δηλαδή ένας ηλικιωμένος άνθρωπος μπορεί να σου αλλάξει την κοσμοθεωρία για τη ζωή;
«Συμβαίνει συνεχώς».
Θα λέγατε ίσως πως πλέον φοβάστε λιγότερο τον θάνατο;
«Εχω χάσει πολλούς υπέροχους φίλους τα τελευταία 17 χρόνια που ασχολούμαι με το συγκεκριμένο project, όμως νιώθω ότι όλοι τους με καθοδηγούν, μαζί με τη γιαγιά μου. Εχω κινηματογραφήσει και μοιραστεί συζητήσεις για τον θάνατο και πολλές από τις γυναίκες που φωτογραφίζω – ιδίως οι πολύ γηραιότερες – δεν τον φοβούνται. Είναι σίγουρα ένα θέμα στο οποίο θέλω να εστιάσω περισσότερο στο έργο μου».
Βλέπετε πάντως από πρώτο χέρι την ευθραυστότητα και τη φθορά της ανθρώπινης φύσης. Αλήθεια, πώς διαχειρίζεστε αυτή τη γνώση;
«Ακόμα το δουλεύω, αλλά το να νιώθεις ευγνωμοσύνη βοηθάει πολύ».
Υπάρχει ομορφιά στη γήρανση;
«Φυσικά. Προσωπικά, βρίσκω τα σημάδια του χρόνου τόσο στους ανθρώπους όσο και στη φύση απίστευτα όμορφα».
Το όμορφο είναι και υποκειμενικό;
«Δεν κυνηγάω την ομορφιά. Προσπαθώ να αποτυπώσω το συναίσθημα στις φωτογραφίες μου».
Ποια χαρακτηριστικά όμως σας ελκύουν ώστε να φωτογραφίσετε κάποιον;
«Είναι δύσκολο να το περιγράψω. Είναι η ενέργεια, η μαγεία, μια άρρητη ζωτική δύναμη. Και βέβαια η έντονη αίσθηση ότι είναι ο εαυτός του».
Τα μοντέλα σας πώς τα εντοπίζετε;
«Οι περισσότερες δουλειές μου γίνονται με ανθρώπους που βρίσκω να περπατούν στις πόλεις όπου ζω και εργάζομαι. Πάντως και τα social media βοηθούν πολύ».
Προσωπικές ρουτίνες που σας κρατούν δημιουργικό και σε εγρήγορση έχετε;
«Διαλογίζομαι, ζωγραφίζω, αγκαλιάζω δέντρα, γελάω με τους φίλους μου. Νομίζω, το μυστικό μου για να δημιουργώ είναι να συνεχίζω να δημιουργώ».
Στην έκθεσή σας στην Art Athina τι θα δούμε;
«Κατ’ αρχάς, πρέπει να σημειώσω ότι είναι τεράστια τιμή να βρίσκομαι σε αυτή τη διοργάνωση. Η έκθεση θα περιλαμβάνει μια σειρά από φωτογραφίες φίλων που έχω τραβήξει την τελευταία δεκαετία. Ξέρετε, το “Advanced Style” έχει εξελιχθεί σε μια παγκόσμια κοινότητα δημιουργικών και αεικίνητων μεγαλύτερων γυναικών που έχουν συνδεθεί μέσω των social media».
Και τι θα θέλατε ιδανικά να αποκομίσει κανείς βλέποντας τα έργα σας;
«Ελπίζω να αρχίσει να φοβάται λίγο λιγότερο τη γήρανση και να αγκαλιάσει λίγο περισσότερο τον πραγματικό, τον αυθεντικό του εαυτό».
Υπάρχει κάποια ανάμνηση από τη γιαγιά σας την οποία ακόμα ανακαλείτε ή στην οποία ανατρέχετε;
«Να είμαι ξαπλωμένος στο κρεβάτι της, ξεφυλλίζοντας τα παλιά της άλμπουμ και ακούγοντας ιστορίες από τα παιδικά της χρόνια. Να ξυπνάει τα μεσάνυχτα για να μου φτιάξει μακαρόνια για βραδινό σνακ. Οταν αποφάσισα να γίνω χορτοφάγος στα 3 μου χρόνια, αγόρασε ένα ειδικό βιβλίο μαγειρικής και μου ετοίμαζε ξεχωριστά γεύματα. Να βλέπουμε παλιές ταινίες ενώ χτυπούσε τις φτέρνες της μεταξύ τους».
