Οταν ο Σι Τζινπίνγκ έψαχνε κάποιον γιa να διαδεχθεί τον αιφνιδίως αποπεμφθέντα Τσιν Γκανγκ στη θέση του υπουργού Εξωτερικών το περασμένο καλοκαίρι στην κορυφή της λίστας του κινέζου ηγέτη βρισκόταν ένα όνομα. Ο Λιου Τζιαντσάο ήταν ένας ασυνήθιστος υποψήφιος από πολλές απόψεις.

Μεταφραστής που έγινε διπλωμάτης, προΐσταται μιας υπηρεσίας του Κομμουνιστικού Κόμματος παραδοσιακά αρμόδιας για την οικοδόμηση δεσμών με άλλα κομμουνιστικά κράτη, όπως η Βόρεια Κορέα και το Βιετνάμ. Η εμπειρία του στις ΗΠΑ ήταν σχετικά περιορισμένη σε σύγκριση με εκείνη προηγούμενων υπουργών Εξωτερικών. Η θητεία του στο παρατηρητήριο διαφθοράς του κόμματος τον καθιστά επίσης σπάνιο είδος στο κατεστημένο της εξωτερικής πολιτικής της χώρας.

Ωστόσο, τον Λιου συνέστησαν στον ηγέτη ανώτεροι αξιωματούχοι εξωτερικών υποθέσεων ακριβώς για την κομματική του εμπειρία και την αποδεδειγμένη πολιτική του αφοσίωση – χαρακτηριστικά που εκτιμά ιδιαίτερα ο Σι, σε μια εποχή αυξημένου κομματικού ελέγχου και έμφασης στην ασφάλεια.

Ο κινέζος ηγέτης αποφάσισε να δοκιμάσει πρώτα τον Λιου, με κύριο στόχο να ενισχύσει την εμπειρία του στον χειρισμό θεμάτων που αφορούν τις ΗΠΑ. Ως προσωρινή λύση, ο Σι τοποθέτησε εκ νέου τον τέως υπουργό Εξωτερικών Γουάνγκ Γι στην παλιά του θέση τον Ιούλιο.

Σήμερα, έχοντας αναλάβει πιο ενεργό διπλωματικό ρόλο τους τελευταίους έξι μήνες, όπως τον χειρισμό της επίσκεψης μιας αντιπροσωπείας του αμερικανικού Κογκρέσου στο Πεκίνο το φθινόπωρο, ο Λιου είναι έτοιμος να γίνει ο επόμενος υπουργός Εξωτερικών της Κίνας, πιθανότατα τον Μάρτιο, αν και δεν έχει ληφθεί οριστική απόφαση σχετικά με τον χρόνο του διορισμού.

Προκειμένου να προετοιμάσει τον διορισμό του Λιου, το Πεκίνο τον έστειλε στη Νέα Υόρκη, την Ουάσιγκτον και το Σαν Φρανσίσκο, ώστε να ενισχύσει το προφίλ του στην εξωτερική πολιτική και τους επιχειρηματικούς κύκλους των ΗΠΑ.

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του, που διήρκεσε μια εβδομάδα, ο Λιου συνομίλησε με αμερικανικά think tank όπως το Asia Society, επενδυτές και αξιωματούχους της κυβέρνησης Μπάιντεν, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν.

«Οι Κινέζοι ουσιαστικά μας έλεγαν ότι θα είναι ο επόμενος υπουργός Εξωτερικών» δήλωσε αμερικανός αξιωματούχος.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της επίσκεψής του στις ΗΠΑ, ο Λιου συνέχισε την προσπάθεια του Σι να κατευνάσει τις εντάσεις με τις ΗΠΑ, ενώ παράλληλα υπερασπίστηκε σθεναρά την πολιτική της Κίνας σε διάφορους τομείς, από τις εδαφικές διεκδικήσεις στην Ταϊβάν και την ατζέντα της για την εθνική ασφάλεια μέχρι το πρόγραμμα υποδομών «Μία ζώνη, ένας δρόμος» ύψους τρισεκατομμυρίων δολαρίων.

Ο αναμενόμενος διορισμός του έρχεται σε μια ευαίσθητη στιγμή για τις σινοαμερικανικές σχέσεις, αφού ο Σι και ο πρόεδρος Μπάιντεν εγκαινίασαν μια εύθραυστη αποκλιμάκωση των σχέσεων των δύο χωρών τον Νοέμβριο στην Καλιφόρνια. Ο στόχος της εξωτερικής πολιτικής του Πεκίνου φέτος είναι να διατηρήσει σε ισορροπία τις σχέσεις με την Ουάσιγκτον, ιδίως καθώς τα οικονομικά προβλήματα συσσωρεύονται στο εσωτερικό της χώρας.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν θέλει επίσης να αποφύγει σοβαρές προστριβές με την Κίνα, ιδίως καθώς ο Μπάιντεν έχει μπροστά του μια δύσκολη εκστρατεία για την επανεκλογή του. Η Κίνα είναι πιθανό να βρεθεί στο επίκεντρο αντιπαραθέσεων, όπως και σε προηγούμενες προεδρικές εκλογικές αναμετρήσεις.

«Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Σι θέλει να σταθεροποιήσει τις σχέσεις των δύο χωρών προτού ξεκινήσει η περίοδος των αμερικανικών εκλογών» δήλωσε ο Ντάνιελ Ράσελ, πρώην αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο οποίος συνεργάζεται με το Asia Society Policy Institute.

Παρέθεσε έναν κατάλογο θετικών σημείων: η πρόσφατη επαναφορά της επικοινωνίας μεταξύ αμερικανών και κινέζων στρατιωτικών, η συνεργασία για την καταπολέμηση της διακίνησης φαιντανύλης και οι επισκέψεις υψηλού επιπέδου. Το ταξίδι του Λιου εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο, δήλωσε ο Ράσελ, ο οποίος συναντήθηκε με τον κινέζο διπλωμάτη.

Ο προηγούμενος υπουργός Εξωτερικών, ο Τσιν, απομακρύνθηκε πέρυσι μετά από εσωτερική έρευνα που διαπίστωσε ότι διατηρούσε εξωσυζυγική σχέση ενώ υπηρετούσε ως κορυφαίος απεσταλμένος του Πεκίνου στην Ουάσιγκτον – εύρημα που προκάλεσε ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια. Η πτώση του Τσιν, ο οποίος ήταν στη θέση αυτή μόλις επτά μήνες, δημιούργησε αμφιβολίες εντός και εκτός Κίνας για τις επιλογές του Σι. Ετσι, η επιλογή του διαδόχου του εξελίχθηκε σε ιδιαίτερα ευαίσθητο ζήτημα.

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στις ΗΠΑ, ο Λιου επέμεινε στο μήνυμα που έστειλε ο Σι προς τον Μπάιντεν στην Καλιφόρνια: η Κίνα δεν σκοπεύει να αμφισβητήσει τις ΗΠΑ ή να αλλάξει την υπάρχουσα διεθνή τάξη – ισχυρισμοί που αντιμετωπίζονται με όλο μεγαλύτερο σκεπτικισμό, αν όχι με απόλυτη απαξίωση, στην Ουάσιγκτον.

Μιλώντας σε άπταιστα αγγλικά, ο Λιου μετέφερε το μήνυμά του γλαφυρά, σύμφωνα με πρόσωπα που συνομίλησαν μαζί του.

Συγκεκριμένα, Αμερικανοί που συμμετείχαν στις συναντήσεις επισήμαναν την προθυμία του Λιου να ακούσει αλλά και να συζητήσει τους προβληματισμούς σχετικά με την πολιτική της Κίνας σε διάφορους τομείς.

«Φάνηκε να ενδιαφέρεται ειλικρινά να καταλάβει τι θα έπρεπε να γίνει για να επιστρέψουν οι αμερικανικές επιχειρήσεις στην Κίνα» δήλωσε ένας από τους παρευρισκομένους.

Η Ειδική Επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων για το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας, υπό την προεδρία του Ρεπουμπλικανού Μάικ Γκάλαχερ, σκληρού επικριτή της Κίνας, ζήτησε στα τέλη του περασμένου έτους την επανεξέταση και πιθανή άρση του καθεστώτος των «μόνιμων κανονικών εμπορικών σχέσεων» ΗΠΑ – Κίνας, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε δραματική αύξηση των δασμών στα κινεζικά προϊόντα. Ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει επίσης ζητήσει την ανάκληση του κανονικού εμπορικού καθεστώτος της Κίνας.

«Είναι φανερό ότι ήταν ενήμερος για την πρόταση Γκάλαχερ» δήλωσε ένας από τους συμμετέχοντες στις συνομιλίες. «Αναγνώρισε ότι μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν καταστροφική για τις σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας».

Ο 59χρονος Λιου ανήκει στη γενιά των Κινέζων που ξεκίνησαν τη σταδιοδρομία τους αφότου ο Ντενγκ Χσιαοπίνγκ έβαλε το έθνος σε πορεία ανάπτυξης πριν από τέσσερις και πλέον δεκαετίες.

Σπούδασε διεθνείς σχέσεις στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και εργάστηκε στο μεταφραστικό τμήμα του υπουργείου Εξωτερικών, ενώ στη συνέχεια υπηρέτησε σε διάφορες θέσεις στο υπουργείο και ως πρέσβης της Κίνας στις Φιλιππίνες και την Ινδονησία.

Το πιο ασυνήθιστο σημείο στο βιογραφικό του είναι ο διορισμός του το 2015 ως επικεφαλής του διεθνούς γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής για την Επιτήρηση της Πειθαρχίας. Η θέση αυτή τον κατέστησε βασικό στέλεχος της Επιχείρησης «Κυνήγι της Αλεπούς» του Σι, μιας μυστικής παγκόσμιας επιχείρησης για τον εντοπισμό και τη σύλληψη κινέζων αξιωματούχων ύποπτων για διαφθορά που είχαν διαφύγει σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ.

Μιλώντας σε φόρουμ που διοργάνωσε το Council on Foreign Relations, στις 9 Ιανουαρίου, και απαντώντας σε ερώτηση του κοινού, ο Λιου είπε ότι επελέγη για τη θέση αυτή λόγω της εμπειρίας του στη διεθνή συνεργασία. Ανέφερε ότι το υπουργείο Δικαιοσύνης και το υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ συνέβαλαν σε αυτή την προσπάθεια.

Ο Λιου αρνήθηκε ότι η Κίνα ασκεί επιθετική διπλωματία «πολεμιστή λύκου», παρόλο που οι κινέζοι διπλωμάτες συχνά τηρούν μαχητική στάση απέναντι σε οτιδήποτε εκλαμβάνεται ως κριτική στο Πεκίνο.

Στο τέλος του πολύωρου φόρουμ, ο Μάικλ Φρόμαν, πρόεδρος του CFR που φιλοξένησε τη συζήτηση, σχολίασε: «Θα τολμούσα να πω ότι είστε ένας πολεμιστής λύκος με προβιά προβάτου». Το ακροατήριο αντέδρασε με γέλια, όπως και ο ίδιος ο Λιου.

 Ο James T. Areddy συνέβαλε σε αυτό το άρθρο.