Στην ερώτηση «σας άρεσε το σχολείο;» δύσκολα θα βρεις στις μέρες μας κάποιον που να απαντούσε με ενθουσιασμό «ναι». Ο Μιχάλης Παπαδόπουλος φαίνεται ότι τα χάρηκε όλα στη ζωή του: το σχολείο του (που είναι και σχολείο μας, αφού είναι απόφοιτος του Παγκυπρίου Γυμνασίου), τη δημοσιογραφία, το ποδόσφαιρο, την ποίηση. Θεωρεί πιο σημαντική λέξη στη ζωή του τη λέξη «ελευθερία». Ας δούμε τι απαντά στις ερωτήσεις μας.

Κύριε Παπαδόπουλε, είστε απόφοιτος του Παγκυπρίου Γυμνασίου. Τι έχει μείνει πιο έντονα χαραγμένο στη μνήμη σας από τα μαθητικά σας χρόνια;

«Είναι πολλά πράγματα χαραγμένα στη μνήμη, η οποία επιμένει να αγκιστρώνεται… μαθητικά. Πιο πολύ, όμως, θα έλεγα εκείνη η δυσήλατη γεύση του ταξιδιού προς την ωρίμανση, που, σε συνδυασμό με τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα στη σχολική αυλή, οδήγησαν στη μεταμόρφωση του παιδιού σε ενήλικο».

Σας άρεσε το σχολείο; Τα μαθητικά σας χρόνια είχαν κάτι από το ποδοσφαιρικό αίσθημα του… συλλογικού (του συλλόγου και του συνόλου) πάθους ή ήταν μοναχικά, σαν την πορεία του ποιητή (αν είναι τέτοια);

«Δεν θα έλεγα ότι μου άρεσε ιδιαίτερα το σχολείο, ίσως γιατί άργησα να καταλάβω τη σημασία της παιδείας και της μάθησης. Ωστόσο, είναι μέχρι σήμερα ανεξίτηλες η επίδραση αλλά και η γοητεία που άσκησαν πάνω μου εκπαιδευτικές μορφές όπως ο Φρίξος Πετρίδης, ο Αλέξανδρος Κινάνης, ο Κώστας Βασιλείου (που είναι και ένας από τους σημαντικότερους ποιητές μας), ο Γεώργιος Δράκος, ο Κυριάκος Παπαστεφάνου, η Ρολάνδα Παπαδοπούλου κ.ά., τους οποίους μνημονεύω μέχρι σήμερα με σεβασμό και αγάπη. Οσον αφορά τα μαθητικά χρόνια, θα έλεγα ότι χαρακτηρίζονταν τόσο από το… ποδοσφαιρικό αίσθημα της συλλογικότητας, όπως ωραία αναφέρετε, όσο και από την τάση προς τη μοναχικότητα – το συναμφότερον, δηλαδή, ένας συνδυασμός και των δύο».

Είστε δημοσιογράφος στην εποχή των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, της υπερ-πληροφόρησης και της «παραπληροφόρησης»; Ποιες είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις που έχετε να αντιμετωπίσετε;

«Ολα αυτά που επισημαίνετε εμπερικλείονται στο γεγονός ότι ο δημοσιογράφος έχει πάψει πια να είναι ο μοναδικός ή ο κύριος παραγωγός της είδησης και συντελεστής της ενημέρωσης. Γιατί, ακριβώς, μέσα από τα ΜΚΔ μπορεί ο καθένας πλέον να καταστεί παραγωγός ειδήσεων ή «διαμορφωτής γνώμης», ρόλο που ασκούσαν παραδοσιακά οι δημοσιογράφοι. Αυτή η εξέλιξη ασφαλώς συνεπιφέρει, αυτονόητα, σημαντικότατες επιπτώσεις όσον αφορά τη λειτουργία της δημοσιογραφίας».

Πώς θα μας συστήνατε να ενημερωνόμαστε; Ποιους σκοπέλους πρέπει να αποφύγουμε για να μη χειραγωγούμαστε;

«Ο μεγαλύτερος κίνδυνος, όπως έχουν εξελιχθεί σήμερα τα πράγματα, είναι τα λεγόμενα fake news και η χειραγώγηση των ειδήσεων από ποικιλώνυμες – ορατές και αόρατες – εξουσίες, οι οποίες συχνά λειτουργούν και στον ίδιο τον χώρο των media. Οπότε, εκείνο που πρωτίστως χρειάζεται είναι ένα αμάχητο πνεύμα ανεξαρτησίας, άτεγκτη προσήλωση στις αρχές της ελευθεροτυπίας, ακάματη ερευνητική διάθεση και αποφυγή μονολιθικών και μονοδιάστατων προσεγγίσεων όσον αφορά τα γεγονότα και τις πηγές».

Οικονομική κρίση, πόλεμος στην Ουκρανία, ενεργειακή κρίση, κλιματική αλλαγή, μεταναστευτικό: θα μας απασχολούν για καιρό; Πώς θα είναι ο κόσμος μας σε μια δεκαετία;

«Μάλλον, με βάση τις ανιχνεύσεις και προγνώσεις των διαφαινόμενων τάσεων, θα είναι χειρότερος. Ωστόσο ως, εκ πεποιθήσεως, ενεργητικός πεσιμιστής, θα πρότεινα την μπεκετική προτροπή: «Κοίταξε το χειρότερο έως ότου αρχίσεις να γελάς»… Οπερ, ακόμα και η εικόνα της πιο μακάβριας δυστοπίας δεν πρέπει να μας αποθαρρύνει».

Πώς προέκυψε η ενασχόλησή σας με το ποδόσφαιρο; Είστε οπαδός ή φίλαθλος; Υπήρξατε και ποδοσφαιριστής;

«Το ποδόσφαιρο μπήκε στη ζωή μου από πολύ μικρός, ίσως γιατί έτυχε να γεννηθώ σε μιαν αθλητική οικογένεια, με ποδοσφαιριστές, καλαθοσφαιριστές και βολεϊμπολίστες, τα μέλη της οποίας σύχναζαν ανελλιπώς στα γήπεδα, οπόταν ήταν πάρα πολύ εύκολη η… μύηση. Οσον αφορά το διάζευγμα φίλαθλος ή οπαδός, θα έλεγα πως είμαι και τα δύο. Ωστόσο, θεωρώ πως η αρχική ενασχόληση με το ποδόσφαιρο συντελείται μέσα από τον «έρωτα» για μια ομάδα και ύστερα ακολουθεί η παράδοση στις γοητείες του αθλήματος».

Γιατί το ποδόσφαιρο ασκεί τόση γοητεία σε εθνικά, ηλικιακά, μορφωτικά, ιδιοσυγκρασιακά ετερόκλητο κοινό; Ποιο στοιχείο του είναι αυτό που του προσδίδει επιδραστικότητα, γοητεία, ποιητικότητα;

«Γιατί, αφενός, είναι βαθύτατα δημοκρατικό και εξισωτικό, καθώς μπορούν, πανεύκολα, να το παίξουν οι πάντες σε μια συνθήκη διαρκούς αντιστρεψιμότητας των σχέσεων δύναμης, όπου ο αδύνατος μπορεί κάλλιστα να κερδίσει τον δυνατό (ίσως κανένα από τα υπόλοιπα αθλήματα δεν προσφέρει αυτή τη δυνατότητα), και, αφετέρου, γιατί αποτελεί μια συναρπαστικά ακριβή σύνοψη της ανθρώπινης συνθήκης σε ολόκληρη την κωμικοτραγική της διάσταση».

Ποίηση: τέχνη για τους λίγους ή απαραίτητο υλικό για την επιβίωση και ευημερία του κοινωνικού συνόλου; «Σκοράρει» σήμερα στις καρδιές των τεχνολογικώς προσανατολισμένων νέων;

«Τέχνη για όλους, αν και λίγοι μπορούν να αντιληφθούν πως, όντως, αποτελεί απαραίτητο υλικό για την επιβίωση και ευημερία του κοινωνικού συνόλου. Ισως ελάχιστα «σκοράρει» σήμερα στις καρδιές των τεχνολογικώς προσανατολισμένων νέων, αλλά, ας μην ξεχνάμε, πως στη σύγχρονη «Εδέμ» της τεχνολογικά εστιασμένης επικοινωνιακής ουτοπίας μας, το Ιντερνετ κ.λπ., ο λόγος της ποίησης διαχέεται ασμένως, οπόταν δεν αποκλείεται να επισυμβούν και μερικές ευτυχείς συναντήσεις».

Πότε ξεκίνησε το δικό σας ενδιαφέρον για την ποίηση; Ποια είναι τα κυρίαρχα θέματα των συλλογών σας; Χρησιμοποιείτε την κυπριακή διάλεκτο; Χρησιμοποιείτε παραδοσιακές φόρμες;

«Θα έλεγα ότι ξεκίνησε πολύ αργά, κατά τη διάρκεια των φοιτητικών μου χρόνων. Ως νέος, δηλαδή, ενέπιπτα στον περίφημο αφορισμό του Ρολάντ Μπαρτ ότι «κανείς νέος στις μέρες μας δεν έχει τη φαντασίωση να γίνει συγγραφέας». Ωστόσο, έστω και αργά, απέκτησα τη φαντασίωση αυτή, η οποία συνεχίζει να τρέφει το συγγραφικό μου διάβημα, χωρίς να γνωρίζω, βεβαίως, αν όντως μπορώ να αποκληθώ συγγραφέας.

Οσον αφορά την κυρίαρχη θεματική των συλλογών μου θα έλεγα ότι αυτή αποτελεί μια ανοικτή… ατζέντα, για να χρησιμοποιήσω, καταχρηστικώς, μια δημοσιογραφική έκφραση. Είναι προφανής, ωστόσο, ένας προβληματισμός για τη γλώσσα, καθώς και για την ύπαρξη στις πολύμορφες εκφάνσεις της. Εκφραστικά, μετέρχομαι τον ελεύθερο στίχο, σπανίως την κυπριακή διάλεκτο και τις παραδοσιακές φόρμες».

Η ποίηση κάνει πάσες στη ζωή ή το αντίθετο; Μήπως ενίοτε ντριμπλάρει τα ουσιαστικά, δίνοντας ασίστ στα μικρά κι αθέατα; Κι αν ναι, μήπως αυτά είναι σημαντικότερα στην τέχνη του ζην;

«Νομίζω πως πρόκειται για αμφίδρομη σχέση. Ο ποιητής είναι μια ζώσα ύπαρξη, μέσα σε μια ζέουσα φυσική και κοινωνική πραγματικότητα, που χρησιμοποιεί ως υλικό κάτι εξόχως ζωντανό, τη γλώσσα. Υπό αυτόν τον όρο, επιχειρεί να πει τα καίρια, ντριμπλάροντας πρωτίστως τον εαυτό του και επιχειρώντας να αναδείξει στα μικρά και αθέατα αυτό που είναι ενδιαθέτως ουσιαστικό».

Ποια είναι η αγαπημένη σας λέξη; Και ποια θεωρείτε την πιο δυνατή λέξη της γλώσσας μας;

«Η αγαπημένη μου λέξη – αν πρέπει να αναφέρω μόνο μία – είναι η ελευθερία. Αυτήν θεωρώ και ως την πιο δυνατή λέξη της γλώσσας μας, η οποία σφράγισε, άλλωστε, και την πορεία της ιστορίας μας ως λαού. Μια λέξη η οποία εκφερόμενη δονεί το καθετί, από το μικρότερο έως το πιο μεγάλο».

Συνέντευξη στους Νικόλα Κωνσταντίνου, Γιάννη Χατζημαύρο