5ος αιώνας π.Χ.
Η Αθήνα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι πολιτικών εξελίξεων.
Ο Κλεισθένης, ένας από τους σπουδαιότερους πολιτικούς της εποχής, αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να διαμορφώσει ένα νέο σύστημα διακυβέρνησης που θα αλλάξει για πάντα την πορεία της Ιστορίας. Με μια σειρά ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων, το 508 π.Χ., καταργεί τις παλιές φυλές που βασίζονταν στην καταγωγή και την κοινωνική θέση και θεσπίζει νέες, βασισμένες στην ισότητα και τη γεωγραφική κατανομή.
Σκοπός του, να διασφαλίσει ότι όλοι οι πολίτες θα έχουν ίση συμμετοχή στα κοινά, ανεξάρτητα από την κοινωνική τους προέλευση. Ετσι, γεννιέται το πρώτο δημοκρατικό πολίτευμα στην Ιστορία, με επίκεντρο την Εκκλησία του Δήμου, τη Βουλή των 500 και τη δυνατότητα των πολιτών να συμμετέχουν άμεσα στη λήψη αποφάσεων. Η νέα αυτή μορφή διακυβέρνησης προωθεί την ισονομία, την ισηγορία και την ευθύνη της εξουσίας απέναντι στον λαό.
Αν και περιορισμένοι – καθώς δικαιώματα είχαν μόνο οι αθηναίοι άνδρες – η αθηναϊκή δημοκρατία αποτέλεσε το πρώτο ιστορικό παράδειγμα όπου η εξουσία δεν ανήκει σε έναν, ούτε σε λίγους, αλλά σε όλους όσοι θεωρούνται πολίτες. Η αρχή είχε γίνει. Μια ιδέα που γεννήθηκε στις συνελεύσεις της Πνύκας και στις αγορές της Αθήνας, επρόκειτο να διασχίσει αιώνες, να εμπνεύσει επαναστάσεις και να γίνει θεμέλιο για τη σύγχρονη πολιτική σκέψη.
28 Φεβρουαρίου 2025
Περίπου 2.500 χρόνια από τη γέννηση της δημοκρατίας στην Αθήνα, η Ελλάδα δεν ξέχασε, δεν συγχώρησε. Στη μεγαλύτερη πορεία, εκατομμύρια φωνές φωνάζουν για δικαιοσύνη, γιατί το τραύμα των Τεμπών είναι μεγάλο.
Το τραγικό δυστύχημα αποκάλυψε με τον πιο ωμό τρόπο τη σαπίλα ενός συστήματος βουτηγμένου στην ανευθυνότητα, στην αδιαφάνεια και στην εγκατάλειψη. Και όταν ήρθε η στιγμή της αλήθειας, δεν ήρθε ποτέ. Αντί για ανάληψη, ήρθε η συγκάλυψη. Αντί για τιμωρία, η επικοινωνιακή διαχείριση. Οι μηχανισμοί εξουσίας λειτούργησαν σαν καλοκουρδισμένη μηχανή αποσιώπησης.
Η Δικαιοσύνη τήρησε σιγή. Οι ένοχοι σιώπησαν πίσω από τηλεοπτικά χαμόγελα. Οι θεσμοί κρύφτηκαν. Οι πολίτες χτυπήθηκαν. Οι νεκροί μπαζώθηκαν. Και η δημοκρατία, όπως θα την ήθελε ο Κλεισθένης, έγινε φάντασμα. Στη χώρα που τη γέννησε, σήμερα «δεν έχει οξυγόνο». Δεν είναι απλώς σε κρίση – είναι παραβιασμένη, ακρωτηριασμένη, βαθιά τραυματισμένη. Δεν προστατεύει. Δεν λογοδοτεί.
Δεν εκπροσωπεί. Οταν μαζί με την ελευθερία και την ισονομία η δικαιοσύνη, που αποτελεί από τις κύριες αξίες της δημοκρατίας, είναι πλέον ένα σύνθημα για το θεαθήναι, ένας θεσμός σε κώμα – ή καλύτερα λειτουργεί α λα καρτ –, η απάντηση στο αν η δημοκρατία είναι σε κίνδυνο είναι πως όχι. Τα Τέμπη την κήδεψαν. Το σύστημα την ξεπούλησε. Η Δημοκρατία έπεσε. Και πέσαμε μαζί της!
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο ένθετο «Το Βήμα της Ευρώπης» που κυκλοφόρησε με «Το Βήμα της Κυριακής» στις 11 Μαΐου 2025.
