Βιώσιμο χωροταξικό πλαίσιο

Είναι πρόσφατη η αυταπάτη ότι οι φυσικοί πόροι είναι απεριόριστοι και ότι η τεχνολογική ανάπτυξη θα δημιουργεί διαρκώς νέο πλούτο. Πριν από λίγες δεκαετίες τα δύο πολιτικά ρεύματα του 20ού αιώνα συγκρούονταν για τη διανομή του πλούτου και σπανίως αμφισβητούσαν το εάν είναι απεριόριστος. Κατά μία ιστορική ειρωνεία, η πρώτη μεταπολεμική οικονομική κρίση προκλήθηκε από την έλλειψη ενός φυσικού πόρου: του πετρελαίου.

Η πρόσκαιρη ευημερία από την κατασπατάληση του φυσικού κεφαλαίου συντηρούνταν από πόρους κλεμμένους από τις επόμενες γενιές ώσπου να αντιληφθούμε ότι η επόμενη γενιά της μεταπολεμικής βιομηχανικής έκρηξης είναι η σημερινή γενιά!

Οι πολιτικές δυνάμεις της προηγούμενης γενιάς δεν σπατάλησαν μόνο φυσικούς πόρους: είναι υπεύθυνες για την καταλήστευση των Ταμείων, για το υπέρογκο δημόσιο χρέος, για τη διαφθορά και την αναποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης.

Σήμερα καλούμαστε να επανεκκινήσουμε την οικονομία, να ζωντανέψουμε την ύπαιθρο, να ξαναστήσουμε τη βιομηχανία και την ίδια στιγμή να προστατεύσουμε το περιβάλλον που αποτελεί βασικό πυλώνα της τουριστικής μας βιομηχανίας.

Για όσους εξακολουθούν να λειτουργούν με όρους παρελθόντος η παραπάνω εξίσωση είναι αδύνατη. Ισχύει ακριβώς το αντίθετο: η σημερινή κρίση αποτελεί χρυσή ευκαιρία να ξαναστήσουμε την οικονομία σε μια νέα βάση με σεβασμό στον άνθρωπο, στο περιβάλλον και στην πολιτιστική μας κληρονομιά.

Οι επιχειρηματικές ευκαιρίες είναι πολλές και σημαντικές:

-Ας κατανοήσουμε ότι ο κατασκευαστικός κλάδος που επί δεκαετίες αποτέλεσε την ατμομηχανή της οικονομίας ήταν αναπόφευκτο να κτυπηθεί από την υπερπροσφορά δομημένου χώρου. Χτίζαμε ασυλλόγιστα και άναρχα καταστρέφοντας τον χώρο και υπονομεύοντας τις αξίες γης. Ωστόσο, η κατάρρευση των τιμών ανοίγει τεράστιες δυνατότητες για ανακατασκευή κτιρίων με ενεργειακή αναβάθμιση, ενοποίηση κοινόχρηστων χώρων και αυτοπαραγωγή ενέργειας. Αντί να επενδύουμε σε τσιμεντοποίηση αδόμητων εκτάσεων όπως το Ελληνικό, οι ευκαιρίες βρίσκονται στο κέντρο της Αθήνας, γύρω από τον σιδηροδρομικό σταθμό, την Ομόνοια και το Μεταξουργείο.

-Αντί να αναζητούμε φθηνή δασική γη για να φυτέψουμε τουριστικά χωριά, ας δούμε ως επενδυτική ευκαιρία τους υπάρχοντες εγκαταλειμμένους ορεινούς οικισμούς με τα παραδοσιακά πέτρινα σπίτια που μαγεύουν τους λάτρεις του ορεινού τουρισμού. Η οριστικοποίηση των δασικών χαρτών και του δασολογίου είναι πυλώνες αγροτουρισμού, της παραδοσιακής μεταποίησης και της καθετοποιημένης κτηνοτροφικής παραγωγής με προϊόντα υψηλής ποιότητας. Επί αιώνες ορεινοί δασικοί όγκοι συντηρούσαν μια οικονομία που με τη σύγχρονη τεχνολογία μπορεί να ξαναγεννηθεί. Τα ορεινά χωριά μας δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από τα αντίστοιχα αυστριακά και ελβετικά και ταυτόχρονα απέχουν 30′-60′ από τη θάλασσα.

-Στη σημερινή αδιέξοδη πραγματικότητα εξακολουθούμε και δαπανούμε καθημερινά περίπου 1.200 βαρέλια πετρέλαιο ανά μονάδα ΑΕΠ, όταν η πετρελαιοπαραγωγός Νορβηγία δαπανά λιγότερα από 850. Την ίδια ώρα που ασυλλόγιστα γεμίζουμε τις βουνοκορφές μας με ανεμογεννήτριες, πολεμήσαμε άλλες πολύτιμες πηγές ενέργειας στις οποίες η χώρα μας έχει τεράστιο στρατηγικό πλεονέκτημα, όπως τη γεωθερμία και τη βιομάζα, ταυτίζοντάς τες με φαραωνικά έργα: ταυτίσαμε τη γεωθερμία με τα ηφαίστεια και όχι με χιλιάδες πεδία με θερμοκρασία 25°-30°C. Ταυτίσαμε τη βιομάζα με χιλιάδες στρέμματα που αντί για τρόφιμα θα παράγουν ενεργειακά φυτά και όχι με τις μικρές μονάδες που αξιοποιούν τα υπολείμματα χοιροτροφείων, ελαιουργείων και τυροκομείων, που σήμερα μολύνουν δεκάδες ρέματα.

Ο κατάλογος ευκαιριών ξεφεύγει από τα όρια ενός άρθρου, από την αξιοποίηση των απορριμμάτων έως τα σιδηροδρομικά δίκτυα. Η Πολιτεία οφείλει να εξασφαλίσει ένα βιώσιμο χωροταξικό πλαίσιο και ένα σταθερό και δίκαιο φορολογικό σύστημα, όπως και αξιόπιστη υγεία, παιδεία και φθηνές μεταφορές στις περιοχές που σήμερα είναι υποβαθμισμένες. Με αυτές τις προϋποθέσεις η δημιουργικότητα των Ελλήνων θα κάνει τη διαφορά. Σε αυτό το άρθρο αξίζει ειδική μνεία στους πολίτες: με είχαν προϊδεάσει ότι θα ταλαιπωρηθώ από πιέσεις για χατίρια, συντεχνιακά ή τοπικιστικά αιτήματα. Συμβαίνει εντελώς το αντίθετο: κατακλύζομαι από δίκαια αιτήματα και εξαιρετικές ιδέες. Οι πολίτες απαιτούν αυτό που δικαιούνται: μια δίκαιη μεταχείριση και μια αποτελεσματική διοίκηση. Δεν ξέρω εάν η κρίση μας ωρίμασε ή απλώς όμοιος ομοίω αεί πελάζει.