«Δεν μπορώ να πάω πίσω στο χθες, γιατί ήμουν κάποιος άλλος» Lewis Caroll Η αποτίμηση της πορείας ενός κόμματος αποτελεί πάντα μια πρόκληση, αφού, όπως παρατηρούσε και ο Γκράμσι, «το να γράψει κανείς την ιστορία ενός κόμματος δεν σημαίνει τίποτα λιγότερο από το να γράψει την ιστορία της χώρας από συγκεκριμένη σκοπιά... [και αυτό] προκύπτει από τη σύνθετη απεικόνιση της κοινωνίας και του κράτους στην ολότητά τους».