Την ώρα που ο πόλεμος στην Ουκρανία μαίνεται, καθώς οι πρόσφατες διπλωματικές απόπειρες για την ολοκλήρωσή του δεν έχουν τελεσφορήσει, Ρωσία και Λευκορωσία δημιουργούν περεταίρω ανησυχία καθώς ξεκίνησαν την κοινή στρατιωτική άσκηση «Zapad-2025».

Πρόκειται για την πρώτη μεγάλης κλίμακας συνεργασία των δύο συμμάχων από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022. Οι ασκήσεις πραγματοποιούνται στο στρατιωτικό πεδίο του Μπορίσοφ στη Λευκορωσία, σε ένα σκηνικό έντονης περιφερειακής αστάθειας.

Οι δύο χώρες δοκίμασαν σενάρια απόκρουσης «δυτικής επίθεσης» στη Λευκορωσία, με σαφή αναφορά στο ΝΑΤΟ. Μαχητικά αεροσκάφη, άρματα μάχης και drones χρησιμοποιήθηκαν για την προσομοίωση μαχών, ενώ στρατιώτες ύψωσαν ρωσικές και λευκορωσικές σημαίες σε «απελευθερωμένο» χωριό.

Τα νούμερα της φετινής «Zapad»

Η φετινή «Zapad» είναι αισθητά μικρότερη από εκείνη του 2021, όταν συμμετείχαν 200.000 στρατιώτες. Αυτή τη φορά, μόλις μερικές χιλιάδες Ρώσοι στρατιώτες ενώνουν δυνάμεις με τις λευκορωσικές, καθώς η Μόσχα παραμένει δεσμευμένη στον πόλεμο της Ουκρανίας και αντιμετωπίζει έλλειψη προσωπικού.

Την ίδια ώρα, οι ανησυχίες των δυτικών πρωτευουσών είναι έντονες. Στη μνήμη παραμένει ότι η «Zapad-2021» αποτέλεσε προκάλυμμα για την ενίσχυση ρωσικών στρατευμάτων στα σύνορα, λίγο πριν από την εισβολή στην Ουκρανία.

Ο Αλεξάντρ Λουκασένκο, που δέχθηκε πρόσφατα μερική άρση κυρώσεων από την Ουάσινγκτον μετά την απελευθέρωση 50 κρατουμένων, προσπαθεί να παρουσιάσει τις ασκήσεις ως «καθαρά αμυντικές». Ωστόσο, οι σχέσεις με την Πολωνία οξύνονται: μετά την παραβίαση του εναέριου χώρου της από ρωσικά drones, η Βαρσοβία έκλεισε σημαντικό συνοριακό πέρασμα με τη Λευκορωσία, προκαλώντας οικονομικό πλήγμα στο Μινσκ.

Παράλληλα, η Σουηδία ανακοίνωσε αύξηση των αμυντικών δαπανών της κατά 26,6 δισ. κορώνες (2,9 δισ. δολάρια) το 2026, με τον πρωθυπουργό Ουλφ Κρίστερσον να τονίζει ότι η παραβίαση του πολωνικού εναέριου χώρου από ρωσικά drones ήταν «σκόπιμη» και αποτελεί «σοβαρή κλιμάκωση».

Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, ενώ η «Zapad-2025» έρχεται να επιβεβαιώσει πως η Ανατολική Ευρώπη παραμένει στο επίκεντρο μιας νέας περιόδου έντασης και γεωπολιτικών ανακατατάξεων.

Δοκιμαστικό πλήγμα με πύραυλο Kalibr

Παράλληλα, η Ρωσία πραγματοποίησε δοκιμαστικό πλήγμα με πύραυλο Kalibr που εκτοξεύθηκε από το πυρηνικό υποβρύχιο «Αρχάγγελσκ» στην θάλασσα Μπαρέντς κατά τη διάρκεια των κοινών ρωσο-λευκορωσικών γυμνασίων, όπως μετέδωσε σήμερα το ρωσικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Interfax.

Τα πλήγμα εναντίον ορισμένου στόχου πραγματοποιήθηκε από το υποβρύχιο από θέση υπό τη θάλασσα, μετέδωσε το Interfax.

Η πρόσκληση σε δυτικά ΜΜΕ

Τόσο η Ρωσία όσο και η Λευκορωσία έχουν καταβάλει πρόσφατα προσπάθειες για να βελτιώσουν τους δεσμούς τους με την Ουάσινγκτον και να οικοδομήσουν μια σχέση με την κυβέρνηση Τραμπ. Αλλά στην περίπτωση τόσο της Μόσχας όσο και του Μινσκ, οι σχέσεις με την Ευρώπη παραμένουν τεταμένες.

Η απόφαση των λευκορωσικών αρχών να προσκαλέσουν διεθνή μέσα ενημέρωσης στην άσκηση «Δύση 2025» μπορεί να μεταφραστεί με δύο τρόπους.

Αφενός ως μια προσπάθεια διαφάνειας, ή τουλάχιστον έτσι την παρουσιάζει το Μινσκ και αφετέρου ως ένα περίτεχνο μήνυμα για τη Δύση. Και πρώτα απ ‘όλα, για την Ευρώπη.

Αυτό το μήνυμα μπορεί να διαβαστεί κάπως έτσι γράφει το BBC: «Δείτε και σκεφτείτε τη δύναμη πυρός στην πόρτα σας, η αντιπαράθεση με τη Μόσχα δεν είναι προς το συμφέρον σας».

Αμερικανοί αξιωματικοί παρατηρητές της άσκησης

Αξιωματικοί των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων είναι σήμερα παρατηρητές στα κοινά στρατιωτικά γυμνάσια που διεξάγουν η Ρωσία και η Λευκορωσία, και ο Λευκορώσος υπουργός Αμυνας Βίκτορ Χρένιν τους είπε ότι μπορούν να δουν «οτιδήποτε τους ενδιαφέρει».

Η παρουσία των Αμερικανών σε ένα πεδίο εκπαίδευσης στη Λευκορωσία εμφανίσθηκε από το υπουργείο Αμυνας της χώρας ως έκπληξη.

«Ποιος θα πίστευε ότι μια ημέρα της άσκησης Zapad-2025 θα άρχιζε κατ’ αυτόν τον τρόπο;», αναφέρει το υπουργείο σε δήλωση που εξέδωσε, επισημαίνοντας την παρουσία δύο κρατών-μελών του ΝΑΤΟ –της Τουρκίας και της Ουγγαρίας– μεταξύ των αντιπροσώπων από 23 χώρες.

Το υπουργείο έδωσε στη δημοσιότητα ένα βίντεο στο οποίο εικονίζονται δύο ένστολοι Αμερικανοί αξιωματικοί να ευχαριστούν τον Χρένιν για την πρόσκληση και να του σφίγγουν το χέρι.

«Θα δείξουμε οτιδήποτε σας ενδιαφέρει. Ο,τι θέλετε. Μπορείτε να πάτε εκεί και να δείτε, να μιλήσετε σε ανθρώπους», είπε ο υπουργός στους Αμερικανούς, οι οποίοι αρνήθηκαν να μιλήσουν στους δημοσιογράφους.

Σημάδια αναθέρμανσης των σχέσεων

Η παρουσία των Αμερικανών αξιωματικών είναι άλλη μια ένδειξη της αναθέρμανσης των σχέσεων ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και τη Λευκορωσία, στενή σύμμαχο της Ρωσίας που είχε επιτρέψει στη Μόσχα να χρησιμοποιήσει το έδαφός της για να στείλει δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες να εισβάλουν τον Φεβρουάριο 2022 στην Ουκρανία.

Ο Τζον Κόουλ, εκπρόσωπος του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, βρισκόταν την περασμένη εβδομάδα στο Μινσκ για συνομιλίες με τον Λευκορώσο ηγέτη Αλεξάντρ Λουκασένκο, ο οποίος συμφώνησε να απελευθερώσει από τις φυλακές του 52 φυλακισμένους, μεταξύ των οποίων δημοσιογράφοι και πολιτικοί αντίπαλοί του.

Σε αντάλλαγμα οι ΗΠΑ χαλάρωσαν τις κυρώσεις έναντι της Belavia, της εθνικής αεροπορικής εταιρείας της Λευκορωσίας, επιτρέποντάς της να αγοράζει ανταλλακτικά για τον στόλο της, που περιλαμβάνει αεροσκάφη της Boeing. Ο Τραμπ θέλει να ανοίξει και πάλι στο εγγύς μέλλον την πρεσβεία των ΗΠΑ στη Λευκορωσία, να εξομαλύνει τις σχέσεις και να αναζωογονήσει την οικονομική και εμπορική σχέση, δήλωσε ο Κόουλ.

Ο Τραμπ, ο οποίος προσπαθεί να μεσολαβήσει για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, καλλιεργεί στενότερες σχέσεις με τον Λουκασένκο, ο οποίος διεξάγει τακτικά συνομιλίες με τον Πούτιν. Την περασμένη εβδομάδα, ο Τραμπ έστειλε μέσω του Κόουλ μια φιλική, υπογραμμένη από τον ίδιο επιστολή στον Λουκασένκο.