Η εξουσία έχει ένα συνώνυμο, τον συμβιβασμό. Συνοδεύει κάθε μορφή άσκησής της, κάθε εκδοχή της στον χρόνο, δεν θα απαλλαγεί ποτέ από αυτή την επιτακτική ανάγκη. Η τρέχουσα ιδέα περί πολιτικής μιλάει για την τέχνη του εφικτού.
Η κοινωνία είναι ένα εκρηκτικό μείγμα αντιθέσεων. Κάθε κοινωνικό σώμα θα δονείται πάντα από μια σεισμική ανησυχία. Αντιλήψεων, επιλογών, ανισοτήτων, συγκρούσεων. Οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι – για να περιορισθούμε στον τύπο της δικής μας φορμαλιστικής Δημοκρατίας – κινούνται προς την αρμονική μείξη, προς μια διαχείριση των αντιθέσεων, προς έναν διαρκή συμβιβασμό.
Υπάρχουν δύο τύποι διακυβέρνησης. Η διοικητική και η πολιτική διακυβέρνηση. Η διοικητική διακυβέρνηση είναι μια επιλογή διαχείρισης της υφιστάμενης κατάστασης. Αποδοχή των παλαιών σχέσεων εξουσίας, από το χαμηλότερο ως το υψηλότερο επίπεδο. Επεξεργασμένη πρόθεση διάσωσης ενός παλαιού κόσμου και μαζί του διαφύλαξη του εαυτού της, από τους κινδύνους που ενυπάρχουν σε κάθε απόπειρα μεταβολής των ριζωμένων στον χρόνο συμφερόντων.
Η πολιτική διακυβέρνηση βρίσκεται στον αντίποδά της. Οχι επειδή αγνοεί τις απαιτήσεις του εφικτού, αλλά επειδή κινείται πέρα από τη συντηρητική θεώρηση αυτού του εγκλωβισμού. Η πολιτική διακυβέρνηση συνομιλεί με την κοινωνία με σκοπό την αλλαγή και όχι με κριτήριο τη συμβατική διαχείρισή της. Προσεγγίζει τις αντιθέσεις διαλεκτικά, αποδέχεται τη δυναμική που κυοφορούν και τις τοποθετεί στο κέντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης, με σκοπό την «επίλυσή» τους, ως ένα ποιοτικά νέο επίπεδο σχέσεων και συμβιβασμού.
Η δεύτερη αυτή αντίληψη διακυβέρνησης νοείται ως διαρκής πολιτική εργασία, που αρχικά με τους υφιστάμενους μηχανισμούς του κράτους ως εργαλείο, σχεδιάζει να τους αφήσει πίσω της σε μια πορεία αλλαγής τους. Χαρακτηρίζεται από τις απειλές που συνεπάγεται για την εξουσία η αντίσταση σε κάθε αλλαγή και αναλαμβάνει συνειδητά τον κίνδυνο αντιμετώπισής τους.
Η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη, μετά την εκλογή της τον Ιούλιο του 2019, έδειξε την προτίμησή της στη διοικητική διακυβέρνηση. Ο ίδιος αρνήθηκε να γίνει συζήτηση στη Βουλή για το 1ο κρίσιμο εξάμηνο του ’15. Ακολούθησαν δύσκολα γεγονότα. Η πανδημία, σε παράταση πλέον και με αντοχή απειλητική, δεν αφήνει πια περιθώρια αμφιβολίας για το πνεύμα της διακυβέρνησης που έχει οριστικά επιλεγεί με σκοπό την αποφυγή των κινδύνων που την παρακολουθούν.
Κάθε κρίσιμη φάση – η πανδημία ανεξίτηλα διά του θανάτου θα καταγραφεί ως τέτοια – δοκιμάζει πρόσωπα και αντιλήψεις. Ο συμβιβασμός μπροστά στον φόβο της πολιτικής φθοράς από τις δύσκολες αποφάσεις γίνεται το μέτρο αυτής της κυβέρνησης. Μαζί και άλλοι συμβιβασμοί. Οπως αυτοί της επίσημης Εκκλησίας, που δεν άντεξε να αρνηθεί δημόσια, όπως όφειλε, τα πρόσφατα μέτρα για την πανδημία στους ναούς, διδάσκοντας ότι η Εκκλησία δεν είναι τόπος μαγείας.
*Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.
