Black Friday, από τη δεκαετία του ’60 – ’70, που μαύρο στυλό χρησιμοποιούσαν οι ιδιοκτήτες καταστημάτων για να σημειώσουν στα βιβλία τους το πλεόνασμα από τις πωλήσεις της ημέρας, μέχρι σήμερα η φρενίτιδα του καταναλωτισμού έχει λεηλατήσει τον ανύποπτο καταναλωτή. Την συγκεκριμένη Παρασκευή μανιώδεις αγοραστές εισβάλλουν πολιορκητικά, πατώντας πάνω σε πτώματα, σε πλήρως εξοπλισμένα πολυκαταστήματα, για να αποκτήσουν ανεξαιρέτως ό,τι τους προσφέρεται σε διατίμηση, κοψοχρονιά. Ακολουθεί και η Cyber Monday για αγορές αποκλειστικά μέσω διαδικτύου. Ο συλλογικός χαρακτήρας και η μαζική ανταπόκριση στο έθιμο, το κατέστησε διεθνές δρώμενο, επιβεβαιώνοντας τον εξανδραποδισμό του ανθρώπου στο υλιστικό πρότυπο ζωής.
Η καταναλωτική κοινωνία μας, απόκτησε φασματική μορφή ολοκληρωτικού χαρακτήρα, καθώς αναγορεύει τις υλικές ανάγκες της σε αξίες παγκόσμιες και μεταφυσικές και θάβει εντέχνως τις επιπτώσεις αυτής της αλλοτριωτικής μετάλλαξης. Ο άνθρωπος θύμα έχει αχρηστεύσει κάθε αμυντικό του μηχανισμό και συνειδητοποιεί την ελλειμματικότητά του ως έλλειψη του «έχειν» και όχι ως έλλειψη του «είναι». Τον πιάνει ο φόβος όχι μήπως η οικονομική κρίση που κραδαίνει τη ρομφαία της τόσα χρόνια, αποτελέσει θανάσιμη απειλή της ζωής ή της ελευθερίας του, αλλά μήπως σημάνει την περιστολή της καταναλωτικής του ηδονοθηρίας, μήπως απειλούνται οι ανέσεις και τα αγαθά του. Έτσι επιδίδεται στον άκρατο καταναλωτισμό αμυνόμενος στον φόβο των υλικών περιορισμών, πιο εξαγριωμένος παρά ποτέ.
Οι συνέπειες είναι να αποκαλύπτεται η τραγική μοίρα του, η υπερφίαλη και απερίσκεπτη στάση του, στο βωμό του καταναλωτισμού να θυσιάζει αλόγιστα το φυσικό περιβάλλον, το λίκνο της ύπαρξής του. Το οικονομικό σύστημα, στηριζόμενο στη μαζική παραγωγή αγαθών, οδηγεί στην απομύζηση των φυσικών πόρων, στην ενεργειακή εξάντληση και την κλιματική αλλαγή, που τείνει μακροπρόθεσμα να διαβρώσει συθέμελα το υλικό οικοδόμημα του ανθρώπινου πολιτισμού.
Και η απάντηση σε αυτό το μηδενισμό έρχεται πάλι … Παρασκευή! Αυτή τη φορά με την «Παρασκευή για το μέλλον», δράση που αφορά στους νέους σε ολόκληρο τον κόσμο, που μετέχουν στο κίνημα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, με αίτημα την λήψη μέτρων για τη μείωση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Οι μαθητές, κάνουν κοπάνα, θυσιάζουν ώρες μαθημάτων και σχόλης για να ενημερωθούν, να διαδηλώσουν, να καταγγείλουν, να διεκδικήσουν το μέλλον τους, στηριζόμενοι από τριανταπέντε ΜΚΟ και εκατομμύρια άλλους ανθρώπους σε πολλές χώρες Ανατολής και Δύσης. Είναι ενθαρρυντική η ευαισθητοποίηση για το θέμα, η επίδειξη της άλλης πλευράς της ανθρώπινης υπόστασης, εκείνης της ανθρωπιάς και της ευσυνειδησίας.
Το αίτημα του σεβασμού και της προστασίας του περιβάλλοντος αποτελεί οικουμενική αξία. Η οικολογική βλάβη συνδέεται άμεσα με την αλόγιστη και χωρίς όρια κατανάλωση. Είναι αναγκαίο να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν απειλείται η ύπαρξή μας από τη γύμνια , την έλλειψη εν γένει υλικών μέσω για την ικανοποίηση πλασματικών αναγκών, που υποβάλλονται από το μάρκετινγκ και τη διαφημιστική προπαγάνδα, ότι το «έχειν» εξασφαλίζει εξωτερικό πλούτο και εσωτερική ένδεια, δεν σώζει, αφανίζει, δεν οδηγεί στο άπειρο αλλά στο μηδέν. Ούτε είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί το περιβαλλοντικό ζήτημα με την αξίωση επιστροφής σε μορφές πρωτόγονου βίου. Δεν είναι αυτό το ζητούμενο, αυτό θα ήταν οπισθοδρόμηση ασυγχώρητη. Είναι θέμα ηθικό. Είναι θέμα επαγρύπνησης. Να γίνει ο πολίτης ενεργός, να δράσει απέναντι στον σύγχρονο ολοκληρωτισμό που επιβάλλει έναν άνθρωπο εξ ολοκλήρου υλικό, με σβησμένα μέσα του τα φώτα, από την καταναλωτική τυραννία, ενός ανθρώπου που άγεται και φέρεται από την τρισυπόστατη δεσποτεία του αιώνα μας : τα πολιτικά συμφέροντα, τον οικονομικό ανταγωνισμό και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ως υπηρέτη τους.
Σκεφτείτε λοιπόν καλά, πριν αποφασίσετε πώς θα περνάτε την Παρασκευή σας, Μαύρη, ως υποδουλωμένοι παθητικοί, χειραγωγούμενοι καταναλωτές, χωρίς άλλη προσδιοριστική ιδιότητα, ή με άνοιγμα στο Μέλλον, ως ενεργοί πολίτες με ενσυναίσθηση, κατανόηση, αίσθηση ηθικής ευθύνης απέναντι στους άλλους και τη φύση… Μαύρη Παρασκευή ή Παρασκευή για το Μέλλον;
Η κ. Σοφία Μαργαρίτη είναι συγγραφέας.
