«Το τέλος του κοινωνικού συμβολαίου»

Πώς εξηγείται η άνοδος του Ντόναλντ Τραμπ, ο κίνδυνος του Brexit, το γεγονός ότι η Μαρίν Λεπέν είναι πολύ πιθανό να εκλεγεί επόμενη πρόεδρος της Γαλλίας, αλλά και η γενικότερη κατάσταση του πολιτικού κόσμου, όπου όλοι οι αξιωματούχοι μοιάζουν έτοιμοι να εκτοπιστούν από τις θέσεις τους; Στοιχειώδες, δρ Γουάτσον! Είναι το κοινωνικό συμβόλαιο, το οποίο όχι μόνο σπάει, αλλά και σκίζεται σε χιλιάδες κομμάτια! Το κοινωνικό συμβόλαιο αποτελεί την πολιτική θεωρία πίσω από όλες τις σημερινές κοινωνίες: μια πραγματική ή υποθετική δέσμευση ή συμφωνία ανάμεσα στον λαό και στους κυβερνήτες του που προσδιορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις εκάστου. Η ιδέα αυτή προέρχεται από τους έλληνες σοφιστές, αλλά οι θεωρίες των κοινωνικών συμβολαίων υπήρξαν ιδιαίτερα δημοφιλείς κατά τον 17ο και τον 18ο αιώνα, με τη στήριξη προσωπικοτήτων όπως ο Ζαν-Ζακ Ρουσό, ο Τόμας Χομπς, ο Τζον Λοκ και, πιο πρόσφατα, ο Τζον Ρολς.

Σήμερα, οι ψηφοφόροι σε ολόκληρο τον κόσμο αναζητούν οτιδήποτε άλλο εκτός του παραδοσιακού κατεστημένου. Εχω παρατηρήσει σημαντικές αλλαγές σχεδόν σε όλες τις χώρες που έχω επισκεφθεί το τελευταίο εξάμηνο και έχω να δηλώσω το εξής: Αυτό που χρειαζόμαστε είναι οι υπεύθυνοι των κεντρικών τραπεζών να σταματήσουν να συμπεριφέρονται σαν ροκ σταρ και οι πολιτικοί να σταματήσουν να προωθούν «μέτρα έκτακτης ανάγκης». Ενα νέο κοινωνικό συμβόλαιο πρέπει να αντιμετωπιστεί ως αυτό που είναι: το τέλος των οικονομικών που (κατά ειρωνικό τρόπο) υιοθετήσαμε από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και έπειτα. Ομως τι συνεπάγεται αυτό για τις αγορές και το πολιτικό γίγνεσθαι;

Ενα Brexit είναι μάλλον πιθανό. Ο μέσος ψηφοφόρος του Ηνωμένου Βασιλείου δεν πρόκειται να ψηφίσει σύμφωνα με τα στοιχεία, αλλά σύμφωνα με τη δυνατότητά του να σηκώσει το μεσαίο δάχτυλο (ή τα δύο δάχτυλα) στην ελίτ. Στις ΗΠΑ το θέμα δεν είναι ο Τραμπ, αλλά η αποστροφή όλων για την κατεστημένη πολιτική ελίτ. Σε όλες τις χώρες, η Ακρα Αριστερά και η Ακρα Δεξιά θα καταγράψουν καλύτερα αποτελέσματα. Οχι χάρη στα προγράμματά τους, αλλά επειδή βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση από το κέντρο.

Η αγορά δεν θα δεχθεί θετικά την όλη διαδικασία. Το αντίτιμο για αυτή τη μετάβαση θα είναι η επιδείνωση της πορείας της Wall Street, εν μέρει εξαιτίας της μετακίνησης των εισοδημάτων στη Main Street και εν μέρει εξαιτίας της ανάγκης αύξησης των κεφαλαιουχικών δαπανών –αλλά αυτό αποτελεί θετική εξέλιξη. Το εναλλακτικό σενάριο περιλαμβάνει νέες παρόμοιες ανοησίες περί «έκτακτης ανάγκης» με αυτές που βιώνουμε τα τελευταία οκτώ χρόνια.

Ο Βασιλιάς πέθανε, ζήτω ο Βασιλιάς.

Ο κ. Steen Jakobsen είναι οικονομολόγος και επικεφαλής Επενδύσεων της Saxo Bank.