Capital controls στα… σύνορα της Κίνας

Την επιβολή capital controls εξετάζει πλέον σοβαρά το Πεκίνο για να σταματήσει την κεφαλαιακή αιμορραγία που μοιάζει ακατάσχετη –τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα μειώθηκαν κατά 700 δισ. δολάρια στα 3,3 τρισ. δολάρια τους τελευταίους 18 μήνες –αλλά και ακαταμάχητη ενόσω συνεχίζονται οι υποτιμητικές πιέσεις στο γουάν. Πιέσεις που τις τελευταίες ημέρες απέκτησαν και διάσημο αυτουργό: τον ουγγρικής καταγωγής αμερικανό μεγαλοεπενδυτή Τζορτζ Σόρος! Οχι ότι πρόκειται για υπόδειγμα επενδυτικής ηθικής –έμεινε στην Ιστορία ως ο άνθρωπος που το 1992 πέταξε τη βρετανική στερλίνα έξω από τον τότε Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ΕΜΣΙ) ενθυλακώνοντας πάνω από 1 δισ. δολάρια, ενώ λίγα χρόνια αργότερα, κατά τη διάρκεια της διαβόητης «ασιατικής κρίσης» του 1997, κερδοσκόπησε εξίσου στυγνά στις αγορές συναλλάγματος εις βάρος των νομισμάτων χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Ο «κακός»

Αλλά δεν χωρεί αμφιβολία ότι, τουλάχιστον για λόγους εσωτερικής προπαγάνδας, η προσωποποίηση του «κακού» είναι πάντοτε χρήσιμη. Ετσι η «Λαϊκή Ημερησία» του Πεκίνου κυκλοφόρησε την περασμένη Τετάρτη με τον τίτλο «Κήρυξε ο Σόρος πόλεμο κατά του νομίσματος της Κίνας; Χα χα!».

Πέρα από τις οκτάστηλες ειρωνείες, η εφημερίδα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας προειδοποίησε τον διάσημο κερδοσκόπο ότι «θα συντριβεί στον πόλεμο που έχει κηρύξει κατά του γουάν και του δολαρίου του Χονγκ Κονγκ». Είναι αλήθεια ότι μιλώντας στην τηλεόραση του Bloomberg ο αειθαλής Τζορτζ Σόρος (εφέτος κλείνει τα 86 χρόνια του) είχε αποκαλύψει ότι στοιχηματίζει κατά του δείκτη S&P 500 της Wall Street, εναντίον ασιατικών νομισμάτων και εναντίον οικονομιών (κρατικών ομολόγων, δηλαδή) που εξαρτώνται από τις τιμές των εμπορευμάτων. Αντίθετα, είπε ότι παίρνει «long» θέσεις στα ομόλογα του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών. Στο γουάν και στο δολάριο του Χονγκ Κονγκ δεν αναφέρθηκε. Είπε όμως ο εμβληματικός κερδοσκόπος ότι «η Κίνα είναι η γενεσιουργός αιτία της εφετινής πτωτικής πορείας των αγορών», κάνοντας λόγο για τον «αποπληθωρισμό» και για το «μεγάλο χρέος» της χώρας. Εξέφρασε την εκτίμηση, τέλος, ο Σόρος ότι «η ανώμαλη προσγείωση της κινεζικής οικονομίας είναι πρακτικά αναπόφευκτη». Είναι προφανές ότι δεν πρόκειται για μία ακόμη από τις γνωστές «κατασκευές εχθρών» τις οποίες συνηθίζουν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα για να συσπειρώσουν το ακροατήριό τους.

Ατυχής συγκυρία

Σίγουρα ο Σόρος κερδοσκοπεί εις βάρος του γουάν και της κινεζικής οικονομίας. Αλλά σίγουρα δεν είναι ο μόνος «κακός». Πάμπολλοι επενδυτές σορτάρουν το κινεζικό νόμισμα στις αγορές συναλλάγματος ποντάροντας στην περαιτέρω υποχώρησή του από το επίπεδο των 6,58 γουάν ανά δολάριο ΗΠΑ στο οποίο έχει πέσει (από την περιοχή των 6,10-6,20 γουάν ανά δολάριο που είχε ανατιμηθεί έπειτα από ασφυκτικές αμερικανικές πιέσεις τα τελευταία χρόνια). Η κατρακύλα του νομίσματος επιταχύνθηκε μετά την ξαφνική απόφαση των κινεζικών τραπεζικών αρχών να επιτρέψουν τον περασμένο Αύγουστο την ταχύτερη υποτίμησή του με στόχο να κάνουν ελκυστικότερα τα κινεζικά προϊόντα στις διεθνείς αγορές, να τονώσουν τις εξαγωγές και να αποτρέψουν το απότομο φρενάρισμα του ρυθμού ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας.

Αν και ανομολόγητα επιθυμητή από το Πεκίνο, η μεγάλη υποτίμηση του κινεζικού νομίσματος πυροδότησε ωστόσο μια ασφαλώς ανεπιθύμητη εκροή κεφαλαίων από την Κίνα. Παράλληλα αποτρέπει την Κεντρική Τράπεζα της χώρας να προχωρήσει σε μια μείωση των επιτοκίων της για να ελέγξει την πτώση της αναπτυξιακής διαδικασίας και να εξασφαλίσει την «ομαλή προσγείωση» της οικονομίας. Σύμφωνα με πληροφορίες των «Financial Times», το Πεκίνο βρίσκεται σε αδιέξοδο και μελετά ακόμη και την επιβολή ελέγχων για να εμποδίσει την έξοδο κεφαλαίων στο εξωτερικό. Κίνηση που ασφαλώς δεν επιθυμεί να κάνει η κινεζική κυβέρνηση, μετά μάλιστα την πρόσφατη απόφαση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) να αναγνωρίσει το γουάν ως διεθνές αποθεματικό νόμισμα. Εν τέλει στο ερώτημα αν απειλεί ο Τζορτζ Σόρος την κινεζική οικονομία απαντά, αν και αντιφατικά, ο ίδιος ο μεγαλοκερδοσκόπος. «Η Κίνα μπορεί να τα καταφέρει» είπε στο Bloomberg, και εξήγησε: «Διαθέτει πλούτο, η κυβέρνησή της έχει μεγάλα περιθώρια χειρισμών με τα αποθέματα των 3 τρισ. δολαρίων που έχει ακόμη στα χρηματοκιβώτιά της». Στις αρχές Ιανουαρίου μιλώντας σε συνέδριο στο Κολόμπο της Σρι Λάνκα είχε εκτιμήσει ότι «οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Κίνα και οι διαρκείς υποτιμήσεις του γουάν θα μπορούσαν να είναι το προοίμιο μιας νέας παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης ανάλογης με εκείνη του 2008». Οπως και να έχει το πράγμα, ο γερόλυκος των αγορών στην αναμπουμπούλα χαίρεται. Ευκαιρία για ένα ακόμη σορταρισματάκι δεν αφήνει να χαθεί…

Βαθαίνει η κρίση
Ο ρόλος του ΔΝΤ και η αμφισβήτηση της αξιοπιστίας του Πεκίνου
«Οι αγορές χρειάζονται περισσότερη διαφάνεια και πληροφορίες αναφορικά με τον τρόπο με τον οποίο οι κινεζικές αρχές διαχειρίζονται το νόμισμά τους» είχε δηλώσει προ ολίγων ημερών στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός η Κριστίν Λαγκάρντ. Στο ίδιο πάνελ συμμετείχε και ο κεντρικός τραπεζίτης της Ιαπωνίας Χαρουχίκο Κουρόντα, ο οποίος χαρακτήρισε «χρήσιμη» μια ενδεχόμενη επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων στην Κίνα προκειμένου να σταθεροποιηθεί το νόμισμά της.

Ερωτηθείσα για την «πρόταση» Κουρόντα, η οποία μάλλον έσκασε σαν βόμβα στη συζήτηση, η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ απέφυγε να απαντήσει ευθέως. «Ασφαλώς η μαζική χρήση διαθεσίμων δεν θα ήταν μια ιδιαίτερα καλή ιδέα… Κάποια από αυτά έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί» είπε. Η μεγάλη αστάθεια του γουάν και η σταθεροποίησή του σε διαρκώς χαμηλότερα επίπεδα έναντι του δολαρίου και άλλων νομισμάτων έχουν συμβάλει από κοινού με την κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου στο παρατηρούμενο ξεπούλημα στα διεθνή χρηματιστήρια τις πρώτες εβδομάδες του νέου έτους.

Εν τω μεταξύ, ενόσω βαθαίνει η κρίση στην Κίνα φαίνεται πως αρχίζει να κλονίζεται η εμπιστοσύνη της διεθνούς κοινότητας για την ακρίβεια των οικονομικών στοιχείων που ανακοινώνει το Πεκίνο. «Πολλοί παράγοντες των αγορών δεν πιστεύουν ότι η ανάπτυξη στην Κίνα επιβραδύνθηκε στο 6,9% το 2015 και φοβούνται ότι ήδη η κινεζική οικονομία βιώνει ήδη μια ανώμαλη προσγείωση» δήλωσε στο Νταβός ο Τιτζάν Τιάμ, διευθύνων σύμβουλος της Credit Suisse και υποψήφιος διάδοχος, σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του γαλλικού περιοδικού «Canard Enchaîné», της Λαγκάρντ στο ΔΝΤ. Τόσο η Λαγκάρντ όσο και ο Κουρόντα συνέστησαν στους επενδυτές να εμπιστεύονται τα επίσημα στοιχεία που ανακοινώνει η Κίνα.

Ο ιταλός υπουργός Οικονομικών Πιερ Κάρλο Παντοάν έκανε μάλλον την ορθότερη δήλωση στο Reuters: «Η απόφαση του ΔΝΤ να συμπεριλάβει το γουάν στο καλάθι των νομισμάτων που χρησιμοποιεί για να υπολογίσει τα Ειδικά Τραβηκτικά Δικαιώματα για τη δανειοδότηση των μελών του αποτελεί μια πρόσθετη θετική πίεση προς την Κίνα για να διαχειριστεί καλύτερα το νόμισμά της».