Τα χρυσοφόρα δίκτυα των δουλεμπόρων

Δαιδαλώδη και πολυπλόκαμα δίκτυα βρίσκονται πίσω από τη διακίνηση εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών από τις ζώνες του πολέμου, εμπορευόμενα την ανάγκη των ανθρώπων αυτών για μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη. Πρόκειται για μια γιγαντιαία και πολύ προσοδοφόρα επιχείρηση. Αν πιστέψει κανείς τη δημοσιογραφική ιστοσελίδα «The Migrant Files», που έχει κάνει εκτενή δημοσιογραφική έρευνα, το συνολικό ποσό που έχουν αποκομίσει τα δίκτυα αυτά ανέρχεται κατά την τελευταία 15ετία σε περίπου 16 δισεκατομμύρια ευρώ –νούμερο συγκλονιστικό. Σύμφωνα δε με ορισμένες πληροφορίες, η ταρίφα για το ταξίδι από τη Συρία στη Γερμανία έχει διαμορφωθεί σε 2.500 ευρώ το άτομο!

Ολα αυτά, παρά το γεγονός ότι οι αστυνομικές αρχές των ευρωπαϊκών κρατών σε συνεργασία με τις μυστικές υπηρεσίες αλλά και με τη βοήθεια της Europol διεξάγουν συντονισμένες επιχειρήσεις με σκοπό την εξάρθρωση αυτής της μορφής οργανωμένου εγκλήματος. Σύμφωνα με ενημέρωση την οποία «Το Βήμα» έλαβε από τη Europol, η εκτίμηση είναι ότι περίπου 30.000 άτομα δραστηριοποιούνται στην παράνομη διακίνηση ανθρώπων και ούτε λίγο ούτε πολύ 1.400 υποθέσεις ξεκίνησαν να ερευνώνται μόνο μέσα στο 2015. Εχουν υπάρξει σημαντικές επιτυχίες, όπως η εξάρθρωση δικτύου στη Γερμανία τον περασμένο Μάιο που μετέφερε μετανάστες από την Αφρική ή εκείνη της επιχείρησης «Δαίδαλος», τον περασμένο Μάρτιο με τη σύλληψη 16 ατόμων που διακινούσαν λαθραία Σύρους στην Ελλάδα μέσω Τουρκίας.

Η υπόθεση της λαθραίας διακίνησης ανθρώπων έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις μετά την τραγωδία και τον θάνατο 71 ανθρώπων μέσα σε φορτηγό στη Σλοβακία, εντός του οποίου τους παράτησαν οι διακινητές, αλλά και εξαιτίας των συχνών θανάτων ακόμη και μικρών παιδιών στα νερά του Αιγαίου. Ωστόσο, η υπόθεση της Σλοβακίας είναι η πρώτη στην οποία κατέστη δυνατόν να εντοπιστούν τόσο ο οδηγός του φορτηγού όσο και οι συνεργοί του, με τους τέσσερις από τους κατηγορουμένους να είναι Βούλγαροι, ενώ υπήρχε και σύνδεσμός τους στο Αφγανιστάν.

Η Europol προσπαθεί μέσα από μια σειρά επιχειρήσεων να εντοπίσει και να εξαρθρώσει τα δίκτυα των λαθροδιακινητών. Αρχικά, ο σκοπός της JOT Mare (Joint Operational Team Mare) είναι να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της διακίνησης στη Μεσόγειο. Ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2015 και συμμετέχουν σε αυτήν 13 κράτη: Κύπρος, Ελλάδα, Μάλτα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Βρετανία και Σουηδία. Υπάρχει επίσης συνεργασία με την Interpol και τον Frontex, καθώς και συντονισμός με τη στρατιωτική επιχείρηση EURONAVFOR MED της Ευρωπαϊκής Ενωσης που πλέον έχει περάσει στη δεύτερη φάση της.

Επιπλέον, η Europol είναι παρούσα στο «hotspot» που έχει συσταθεί στην Κατάνια της Σικελίας. Η ομάδα της Europol συνδράμει τις ιταλικές Αρχές στην ταυτοποίηση των μεταναστών, αλλά και στην παροχή πληροφοριών. Είναι σαφές ότι ανάλογη βοήθεια θα υπάρξει και στην Ελλάδα μόλις δημιουργηθεί στον Πειραιά το αντίστοιχο «hotspot» για το οποίο πιέζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Πώς λειτουργούν τα κυκλώματα

Οπως σημειώνουν στελέχη της Europol στο «Βήμα», «υπάρχουν διαφορετικά σημεία αναχώρησης μεταναστών σε διαφορετικές χώρες γύρω από τη Μεσόγειο, γι’ αυτό και αναφερόμαστε σε ανατολική, κεντρική και δυτική οδό. Η Ελλάδα, η Μάλτα, η Κύπρος, η Ιταλία και η Ισπανία είναι οι αρχικές χώρες-προορισμοί, αλλά σπανίως οι τελικοί προορισμοί».

Τα οργανωμένα εγκληματικά δίκτυα των διακινητών έχουν τα δικά τους… «hotspots» σε περιοχές όπως τα χερσαία ή τα θαλάσσια σύνορα ή ακόμη και μια έρημος, όπως συμβαίνει κυρίως στην κεντρική οδό διακίνησης μέσω Αφρικής. Είναι σε αυτά τα σημεία που οι μετανάστες ζητούν τη βοήθεια των διακινητών για να μπορέσουν να προχωρήσουν. Αυτός είναι ο λόγος που χώρες όπως η Τουρκία, η Ελλάδα, αλλά επίσης η Σερβία και η πΓΔΜ –χώρες με πορώδη σύνορα –αντιμετωπίζουν τόσες δυσκολίες να ελέγξουν τη διακίνηση.Τα δίκτυα, εξηγούν οι ίδιες πηγές, χρησιμοποιούν διαφορετικές τακτικές και κάθε είδους μέσο μεταφοράς –ανάλογα με την περίπτωση. Για τους λόγους αυτούς δεν είναι εύκολο να δημιουργηθεί το επονομαζόμενο «προφίλ» ενός δικτύου.

Οποιος δε αναζητεί να περάσει στην Ευρώπη μπορεί να μάθει για τους διακινητές είτε στόμα με στόμα, είτε μέσω συγγενών, κοινωνικών δικτύων, ακόμη και διαφημίσεων. Υπάρχουν ακόμη και σελίδες στο Facebook με τίτλους όπως «Λαθραία στην Ευρώπη» (Smuggle to Europe) και «Παράνομος στη Σουηδία» (As an Illegal to Sweden). Η πληρωμή των… μεταφορικών γίνεται με μετρητά είτε μέσω του γνωστού συστήματος «hawala» που χρησιμοποιούν οι μουσουλμάνοι ως ένα ανεπίσημο τραπεζικό σύστημα. Με τον τρόπο αυτόν αποφεύγεται ο εντοπισμός. Οπως έχει προκύψει από τις έρευνες της Europol στο πλαίσιο της «Επιχείρησης Αρχιμήδης», τα δίκτυα των διακινητών εμπλέκονται σε πολυ-εγκληματικές δραστηριότητες. Ενίοτε, μαζί με ανθρώπους μεταφέρονται λαθραίως και προϊόντα. Τα ίδια δίκτυα δραστηριοποιούνται και στη σωματεμπορία, καθώς π.χ. γυναίκες υποχρεώνονται να εκδίδονται για να πληρώσουν το ποσό της μεταφοράς τους. Επίσης, υπάρχουν περιπτώσεις όπου τα έσοδα από τη διακίνηση χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση άλλων εγκληματικών δραστηριοτήτων σε πολεμικές ζώνες, όπως π.χ. η αγορά όπλων.

Το πρόβλημα «Τουρκία»

Η Τουρκία αποτελεί κόμβο των διακινητών και αυτό δημιουργεί τεράστια προβλήματα στην Ελλάδα. Πηγές των αρμοδίων ελληνικών υπουργείων επιμένουν ότι η Αγκυρα δεν συνεργάζεται και αντιθέτως, σε πολλές περιπτώσεις, οι τοπικές Αρχές στα τουρκικά παράλια κάνουν τα… στραβά μάτια ή και ευνοούν το πέρασμα μεταναστών στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με πληροφορίες στελεχών των μυστικών υπηρεσιών, υπάρχουν τρία συστήματα «hawala» σε πόλεις των τουρκικών παραλίων, όπως η Σμύρνη, η Μερσίνα και η Αλικαρνασσός, η οποία χαρακτηρίζεται από πολλές πλευρές ως η πύλη για τη δυτική οδό των λαθροδιακινητών. Τα ποσά ποικίλλουν, π.χ. το πέρασμα από την Τουρκία στην Ελλάδα με βάρκα μπορεί να κοστίσει από 1.000 ευρώ ως 3.000 ευρώ ανάλογα με το είδος της βάρκας. Επίσης, ζητούνται εγγυήσεις, ενώ οι μετανάστες πληρώνουν πολλές φορές επιπλέον ακόμη και για τα σωσίβια. Υπάρχουν βέβαια και επιπλέον χρεώσεις αν κάποιος μετά την Ελλάδα θέλει να συνεχίσει στη Γερμανία, με το έξτρα κόστος να υπολογίζεται σε περίπου 4.000 ευρώ.

Το αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης αποτελεί σημείο όπου συρρέουν πολλοί που θέλουν να περάσουν προς την Ευρώπη –είτε μέσω Ελλάδος είτε μέσω Βουλγαρίας –ενώ την ίδια στιγμή η Τουρκία εμφανίζεται, σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών των μυστικών υπηρεσιών, να επιθυμεί να… ξεφορτωθεί μέρος των σύρων προσφύγων που βρίσκονται στο έδαφός της.