Η Τουρκία αντιμέτωπη με την προοπτική της αστάθειας

Εκλέγοντας ένα κοινοβούλιο χωρίς κόμμα πλειοψηφίας, οι τούρκοι ψηφοφόροι περιόρισαν τις φιλοδοξίες του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να συγκεντρώσει περισσότερες εξουσίες. Οι εκλογές θεωρήθηκαν θρίαμβος της τουρκικής δημοκρατίας.

Το αποτέλεσμα όμως εγείρει την προοπτική της αστάθειας καθώς τα κόμματα ελίσσονται για τον σχηματισμό συνασπισμών. Διακυβεύεται η παγωμένη ειρηνευτική διαδικασία με την κουρδική μειονότητα, στην οποία αντιτίθεται το ακροδεξιό κόμμα που θα μπορούσε να παίξει κρίσιμο ρόλο στον σχηματισμό κυβέρνησης, καθώς και η ήδη εύθραυστη οικονομία της χώρας.

Ο Ερντογάν παραμένει ισχυρός καθώς διαθέτει μια πιστή γραφειοκρατία την οποία έχτισε σε μια δεκαετία και μια θητεία που φθάνει ως το 2019. Αλλά ίσως έρθει αντιμέτωπος με την πιθανότητα ενός πρωθυπουργού από διαφορετικό κόμμα από το δικό του _ ίσως η πιο τρομακτική πιθανότητα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αδιέξοδο και σε αγώνα για την εξουσία ανάμεσα στον Ερντογάν και το κοινοβούλιο.

Μαζί, τα τρία κόμματα της αντιπολίτευσης διαθέτουν αρκετές έδρες για να σχηματίσουν κυβερνητικό συνασπισμό. Αλλά πιθανότερος είναι ένας συνασπισμός ανάμεσα στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ερντογάν και στο ακροδεξιό ΜΗΡ, ο οποίος θα θέσει σε κίνδυνο την πρόοδο που έχει σημειώσει η Τουρκία τα τελευταία χρόνια στο ζήτημα των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, ιδίως των Κούρδων.

Υπάρχει η πιθανότητα τα κόμματα να μην καταφέρουν να σχηματίσουν συνασπισμό εντός 45 ημερών, το οποίο θα δώσει το δικαίωμα στον Ερντογάν να προκηρύξει νέες εκλογές. Αλλά υπάρχει και η πιθανότητα τα κόμματα να δηλώνουν αρνητικά στο να σχηματίσουν συνασπισμό με το ΑΚΡ προκειμένου να αποσπάσουν την καλύτερη δυνατή συμφωνία.

«Θα υπάρξει κάποια πολιτική αστάθεια αλλά αυτό αποτελεί μέρος των κανόνων του παιχνιδιού», είπε ο Σινάν Ουλγκέν, πρόεδρος του Κέντρου Μελετών για την Οικονομία και την Εξωτερική Πολιτική στην Κωνσταντινούπολη. «Αλλά δεν πιστεύω ότι θα είναι μια παρατεταμένη περίοδος αστάθειας, κυρίως επειδή τα κόμματα της αντιπολίτευσης διψούν για εξουσία».

Παρά το αβέβαιο μέλλον, πολλοί Τούρκοι πανηγύρισαν την πρώτη μεγάλη εκλογική ήττα του ισχυρού τους προέδρου. Πολλοί ψηφοφόροι, ακόμη και του ΑΚΡ, μοιάζουν να έχουν βαρεθεί το τραχύ στυλ του.

Ο ίδιος ο Ερντογάν, ως πρόεδρος, δεν συμμετείχε στις εκλογές. Αλλά η ήττα περιορίζει την φιλοδοξία του να προωθήσει ένα νέο Σύνταγμα που θα συγκεντρώνει τις εξουσίες στο πρόσωπο του προέδρου.

«Η «Pax Erdogan» τελείωσε», είπε ο Οζγκούρ Ουνλουχισαρτσικλί, διευθυντής του Γερμανικού Ταμείου Μάρσαλ των ΗΠΑ στην Άγκυρα.

Το γραφείο του προέδρου εξέδωσε σύντομη δήλωση με συμφιλιωτικό τόνο η οποία εξέφρασε σεβασμό για την δημοκρατική διαδικασία. «Η ετυμηγορία του λαού είναι πάνω απ’ οτιδήποτε άλλο», ανέφερε. «Πιστεύω ότι τα αποτελέσματα, που δεν δίνουν σε κανένα κόμμα την ευκαιρία να σχηματίσει μονοκομματική κυβέρνηση, θα αποτιμηθούν υγιώς και ρεαλιστικά από κάθε κόμμα».

Η εκλογές της Κυριακής αποτέλεσαν μια επιβεβαίωση ότι η Τουρκία συνεχίζει να διαθέτει δημοκρατική κουλτούρα παρά τα δεινά των τελευταίων ετών.

«Πρόκειται για θρίαμβο της δημοκρατίας», είπε ο Κερέμ Οκτέμ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Γκρατς στην Αυστρία. «Οι Τούρκοι δεν κάνουν επαναστάσεις».

Το κόμμα του Ερντογάν ηττήθηκε επειδή κοσμικοί Τούρκοι, οικολόγοι, γυναίκες και αστοί διανοούμενοι _ εκείνοι που κυριάρχησαν στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις του 2013 _ συντάχθηκαν με το κουρδικό HDP. Την Κυριακή έλαβε ποσοστό 13% ξεπερνώντας κάθε προσδοκία και αποτελώντας τον κυριότερο λόγο για την απώλεια της πλειοψηφίας του ΑΚΡ στη Βουλή.

Ωστόσο ο Ερντογάν παραμένει πρόεδρος και θα συνεχίσει να έχει σημαντική εξουσία λόγω του δικτύου σχέσεων που έχει οικοδομήσει ύστερα από μια δεκαετία στην πρωθυπουργία. «Θα είναι κυρίαρχος», είπε ο Σολί Οζέλ, αρθρογράφος και πανεπιστημιακός από την Κωνσταντινούπολη. Αλλά το παράκανε στις εκλογές και πλέον «αμφιβάλω αν θα παραμείνει σε θέση να καθορίζει τα γεγονότα».