Αισίως η χώρα κλείνει 5 χρόνια σε πρόγραμμα. Όλα αυτά τα χρόνια, η κοινωνία, η κοινή γνώμη, τα κόμματα, το πολιτικό σύστημα δεν έχουν μπορέσει να συμβιβαστούν με την ιδέα του μνημονίου. Με άλλα λόγια, όλο αυτό το διάστημα η χώρα βρίσκεται σε… denial, σε κατάσταση μαζικής άρνησης της πραγματικότητας.
Από τη στιγμή που ο Γιώργος Παπανδρέου υπέγραψε το πρώτο μνημόνιο το 2010, κανείς δεν πίστεψε ότι κάτι καλό θα μπορούσε να βγει από αυτή την ιστορία. Από τη μία η Βουλή ψήφιζε τα «μνημονιακά» νομοσχέδια και από την άλλη η εκάστοτε κυβέρνηση έψαχνε τρόπους να τα καταστήσει ανενεργά στην πράξη.
Έτσι, ποτέ στην ουσία δεν προχώρησε η μείωση του δημόσιου τομέα, τα άνοιγμα των επαγγελμάτων, η «μικρή» ΔΕΗ, οι ιδιωτικοποιήσεις, η πάταξη της φοροδιαφυγής, η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στα επικουρικά ταμεία, τα ειδικά μισθολόγια και πολλά άλλα.
Αντίθετα, οι εκάστοτε κυβερνήσεις προτιμούσαν εύκολες, οριζόντιες λύσεις, όπως περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, επικαλούμενες τις πιέσεις της τρόικας προκείμενου να πάρουμε τη δόση που πάντα κυνηγάγαμε στο παρά πέντε.
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος πήρε τη σκυτάλη και έριξε την ιδέα της πολιτικής διαπραγμάτευσης, για να γυρίσει πίσω από τις Βρυξέλλες με το περίφημο «χαράτσι της ΔΕΗ» στις αποσκευές του, που από έκτακτος φόρος έγινε μόνιμος, μετονομάστηκε σε ΕΝΦΙΑ και τώρα ποιος ξέρει πως. Φαντασία πάντως στην ονοματοδοσία υπάρχει…
Η κυβέρνηση του Λουκά Παπαδήμου, παρά την ευρεία υποστήριξη που υποτίθεται πως είχε, δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει το έργο που είχε αναλάβει υλοποιώντας αλλαγές τις οποίες κανένα από τα τότε μεγάλα κόμματα δεν αναλάμβανε να κάνει φοβούμενο το πολιτικό κόστος.
Ο τότε αντιμνημονιακός Αντώνης Σαμαράς με τα «Ζάππεια» υποσχόταν ότι είχε τη λύση για να απεμπλακούμε από τα μνημόνια, ότι υπάρχει τρίτος δρόμος και οι εκλογείς τον ακολούθησαν. Μόνο για να έλθει στην εξουσία και μετά να γίνει υπέρμαχος του μνημονίου, το οποίο αρχικά εφάρμοσε πετυχαίνοντας την επιστροφή στις αγορές και στη συνέχεια το… έσκισε, οδηγώντας και πάλι τη χώρα εκτός αγορών.
Ο Αλέξης Τσίπρας αποκήρυξε τις μνημονιακές πολιτικές και υποσχέθηκε τον δικό του τρίτο δρόμο, με έξοδο από το Μνημόνιο, «κούρεμα» του χρέους, διώξιμο της τρόικας κλπ, που και πάλι το εκλογικό ακροατήριο ήταν έτοιμο να αποδεχθεί. Αρκούσαν όμως λίγες ημέρες σκληρών διαπραγματεύσεων για να διαπιστώσει ότι δεν μπορούμε να πορευτούμε χωρίς πρόγραμμα και πολύ σωστά ανέκρουσε πρύμναν.
Είναι πλέον σαφές ότι δεν υπάρχει τρίτος δρόμος. Στο πλαίσιο του ευρώ το παιχνίδι παίζεται με συγκεκριμένους κανόνες, που τους επιβάλλει η πλειοψηφία του ισχυρού και για να αλλάξουν είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο ότι θέλει δουλειά πολύ και… λεφτά.
Επιτέλους, ύστερα από πέντε χρόνια θα πρέπει να συμφιλιωθούμε με την ιδέα ότι θα πρέπει να εφαρμόσουμε το μνημόνιο. Να σταματήσουμε να ψάχνουμε παρακαμπτηρίους, παραθυράκια και χαραμάδες για να ξεφύγουμε. Να πάψουμε να κυνηγάμε χίμαιρες και να γίνουμε ρεαλιστές.
Διότι διαφορετικά δεν πάμε πουθενά. Απλά θα συνεχίσουμε να γυρίζουμε γύρω από τον εαυτό μας, σε μια υφεσιακή περιδίνηση, σε όλα τα επίπεδα, οικονομικό, πολιτικό, πολιτισμικό, από την οποία δεν μπορούμε να ξεφύγουμε.
Από τη στιγμή που το 80% του ελληνικού λαού επιθυμεί να παραμείνει στο ευρώ, οι αλλαγές που πρέπει να γίνουν για να μπορέσει η οικονομία να είναι ανταγωνιστική στο πλαίσιο ενός ισχυρού νομίσματος είναι συγκεκριμένα και περιγράφονται λίγο-πολύ στο μνημόνιο. Και το οποίο τελικά με τον έναν ή τον άλλο τρόπο και πάντα με καθυστέρηση εφαρμόζουμε.
Ας αξιολογήσει η νέα κυβέρνηση από το «μενού» του προγράμματος, όπως πολύ καλά κάνει, ποιες αλλαγές θεωρεί σπουδαιότερες για να ανακάμψει η οικονομία και να τις βάλει μπροστά, σταματώντας η ρητορική ότι σκίζουμε, τελειώνουμε τα μνημόνια, διώχνουμε την τρόικα κλπ.
Άλλες χώρες που αποδέχθηκαν την κατάστασή τους και τα κόμματα συνεργάστηκε στο κοινό στόχο, σταδιακά απομπλέκονται από τον έλεγχο της τρόικας. Εμείς από εκεί που βρισκόμασταν με το ένα πόδι εκτός μνημονίου, είχαμε βγει στις αγορές, διαπραγματευόμαστε τη βοηθητική γραμμή ECCL για ένα χρόνο και την έξοδο από το μνημόνιο στη συνέχεια, γυρίσαμε πίσω.
Είμαστε εκτός αγορών, με χρηματοδοτικό κενό που σημαίνει ότι χρειαζόμαστε νέα βοήθεια, η οποία ως γνωστό χορηγείται μόνο με μνημόνιο, είτε θέλουμε το πούμε έτσι είτε όχι. Πράγμα που σημαίνει ένα νέο πρόγραμμα, συμβόλαιο, σύμφωνο ή όπως αλλιώς το ονομάσουμε. Δηλαδή, άλλα 3-4 χρόνια υπό την εποπτεία της τρόικας ή των θεσμών, μικρή σημασία έχει.
Ας αποδεχθούμε επιτέλους την πραγματικότητα και να σταματήσουμε να κλείνουμε τα μάτια, βαφτίζοντας το κρέας ψάρι. Δεν μας τιμά. Είναι χειρότερη προσβολή ακόμα και από τους τροικανούς που μας κουνούν το δάκτυλο.
