«Αδύνατη είναι η υλοποίηση του προϋπολογισμού του 2009 χωρίς να ληφθούν πρόσθετα μέτρα » εκτιμά το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), καθώς οι οικονομικές εξελίξεις είναι ρευστές και η διεθνής κρίση βρίσκεται σε εξέλιξη.
Οπως αναφέρει το ΙΟΒΕ στην έκθεσή του για το τελευταίο τρίμηνο της χρονιάς, η οποία χαρακτηρίζεται από την απαισιοδοξία επιχειρήσεων και νοικοκυριών, στον προϋπολογισμό του 2009 που μόλις ψηφίστηκε από τη Βουλή οι προβλέψεις για τα έσοδα και τις δαπάνες είναι εξαιρετικά αισιόδοξες και δύσκολα επιτεύξιμες, χωρίς τη λήψη πρόσθετων μέτρων. Στα έσοδα, η αύξηση κατά 15%, χωρίς μάλιστα πρόσθετα φορολογικά μέτρα, είναι πολύ μεγάλη και συνεπάγεται επίδοση που δεν έχει προηγούμενο στην πρόσφατη δημοσιονομική ιστορία της χώρας. Στις δαπάνες, ο ρυθμός αύξησης είναι σημαντικά μεγαλύτερος από την ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ, παρά τη μείωση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
Οι δαπάνες για εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους αυξάνονται μόνο κατά 6,2%, πρόβλεψη μάλλον υποεκτιμημένη, αφού το κόστος δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου διευρύνεται σημαντικά τους τελευταίους μήνες. Το ΙΟΒΕ εκτιμά ότι το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης για το 2009 θα ξεπεράσει και πάλι το 3% του ΑΕΠ, ενώ το δημόσιο χρέος, που παραμένει σταθερά πάνω από το 100% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στο σημερινό περιβάλλον πιστωτικής στενότητας και παρά τη μείωση των επιτοκίων, δύσκολα θα εμφανίσει τάσεις μείωσης. Η εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2008 κινείται ήδη εκτός στόχων, οι οποίοι έτσι κι αλλιώς ήταν ανέφικτοι. Τα έσοδα του δημοσίου υπολείπονται των στόχων κατά σχεδόν δύο δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ και στην πλευρά των δαπανών σημειώνονται μεγάλες αποκλίσεις από τους αρχικούς στόχους. Το έλλειμμα για το 2007 επανεκτιμήθηκε στο 3,5% του ΑΕΠ αντί πρόβλεψης 2,7%, ενώ και το έλλειμμα του 2008, ενώ προβλεπόταν αρχικά στο 1,6% του ΑΕΠ, εκτιμάται πλέον από το υπουργείο Οικονομίας ότι θα εκτιναχθεί στο 2,5%. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης θα διαμορφωθεί το 2008 πάνω από το 3% του ΑΕΠ.
Καμία χαλάρωση
Οπως αναφέρεται στην τριμηνιαία έκθεση, η επίτευξη των στόχων του προϋπολογισμού του 2009 χωρίς πρόσθετα μέτρα και χωρίς ανατροπή του γενικότερου οικονομικού περιβάλλοντος προς το ευνοϊκότερο θα είναι αδύνατη. Οι δυνατότητες για άσκηση επεκτατικής πολιτικής είναι πλέον πολύ περιορισμένες, όχι λόγω του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης αλλά κυρίως λόγω των περιορισμών που τίθενται από τις χρηματαγορές.
Επιπροσθέτως γενικευμένη χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής θα δώσει αρνητικό σήμα στις αγορές και αυτό θα έχει δυσμενείς συνέπειες στο κόστος χρηματοδότησης της οικονομίας γενι κότερα. Εξάλλου επεκτατική δημοσιονομική πολιτική σε μια χώρα με σημαντικό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μπορεί να επιδεινώσει κι άλλο το έλλειμμα του ισοζυγίου, χωρίς να τονώσει ανάλογα την εγχώρια οικονομική δραστηριότητα. Τα τελευταία χρόνια και σε ένα περιβάλλον ανοδικής οικονομικής δραστηριότητας υιοθετήθηκε επεκτατική δημοσιονομική πολιτική χωρίς προσπάθεια δημιουργίας πλεονασμάτων στον προϋπολογισμό. Με την αναμενόμενη οικονομική επιβράδυνση σήμερα θα επιβαλλόταν η άσκηση μιας πιο επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής για να τονωθεί η ζήτηση, δεν υπάρχουν όμως πλέον τα περιθώρια. Στο ναδίρ η ψυχολογία
Το οικονομικό κλίμα στην Ελλάδα έχει επιδεινωθεί σημαντικά εφέτος, φαινόμενο που παρουσιάζεται με την ίδια σχεδόν ένταση στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Η επιδείνωση του κλίματος κορυφώθηκε μετά το καλοκαίρι και μετά την κατάρρευση μεγάλων χρηματοπιστωτικών εταιρειών στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα τον Νοέμβριο να καταγράφεται ιστορικό χαμηλό, με εντονότερη την απαισιοδοξία στην πλευρά των καταναλωτών.
Οι δυσμενείς επιχειρηματικές προβλέψεις και η χαμηλή καταναλωτική εμπιστοσύνη στη χώρα είναι περισσότερο αποτέλεσμα της εντεινόμενης αβεβαιότητας για το μέλλον, η οποία άλλωστε δεν έχει ακόμη εκδηλωθεί σε όλο της το εύρος, και λιγότερο της επιδείνωσης των πραγματικών μεγεθών.
Σε εξέλιξη η κρίση
Το τελευταίο τρίμηνο του 2008 εκδηλώνονται με έντονο τρόπο οι συνέπειες της χρηματοπιστωτικής κρίσης, που επηρεάζουν πλέον την παγκόσμια οικονομία. Ετσι έχουν αναθεωρηθεί επί το δυσμενέστερο οι προβλέψεις για τους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης καθώς πολλές οικονομίες βρίσκονται σε τροχιά ύφεσης. Για το 2008 οι προβλέψεις συγκλίνουν σε έναν ρυθμό μεγέθυνσης της παγκόσμιας οικονομίας της τάξεως του 3,7% έναντι 5% το 2007. Το 2009 αναμένεται ακόμη μεγαλύτερη επιβράδυνση, με ρυθμούς που δεν θα ξεπεράσουν το 2,3%. Η οικονομική δραστηριότητα αποδυναμώνεται σημαντικά το τελευταίο εξάμηνο στην ΕΕ-27 και στην ευρωζώνη, με την τελευταία να βρίσκεται ήδη σε ύφεση (αρνητική μεταβολή Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος για δύο συνεχόμενα τρίμηνα).
Το μόνο θετικό στοιχείο είναι η σταδιακή αποκλιμάκωση του κόστους της ενέργειας και των πρώτων υλών, που οδηγεί σε υποχώρηση του πληθωρισμού.
