Είναι το εκδοτικό φαινόμενο του καλοκαιριού. Μέχρι στιγμής το μυθιστόρημα του Νταν Μπράουν Κώδικας Da Vinci, ένα από τα ευπώλητα βιβλία της χρονιάς, έχει πουλήσει στην Ελλάδα 50.000 αντίτυπα, πράγμα αρκούντως παράδοξο για ένα αμιγές θρίλερ ενός όχι και τόσο γνωστού συγγραφέα. Πριν από αρκετά χρόνια το μεσαιωνικό αστυνομικό μυθιστόρημα Το Ονομα του Ρόδου του Ουμπέρτο Εκο είχε επίσης ξεχωρίσει και οι πωλήσεις του είχαν εκτιναχθεί στα ύψη, εκεί όμως υπήρχε ένας μάλλον γνωστός ιταλός διανοούμενος που ασκούσε γοητεία στους αναγνώστες με την ευφυΐα και τις απέραντες γνώσεις του. Πού βρίσκεται το μυστικό της επιτυχίας; Στο όνομα του δημιουργού ή στο θέμα του; Στην ποιότητα της γραφής του ή στο μυστήριο της πλοκής; Ισως στο ότι ο Μπράουν, ένας απλός απόφοιτος της Ακαδημίας Φίλιπς Εξετερ – όπου έχει διδάξει αγγλική φιλολογία και δημιουργική γραφή – δεν διαθέτει μεν περγαμηνές αντάξιες του Εκο, ο ήρωάς του, όμως, ο Ρόμπερτ Λάνγκτον, καθηγητής του Χάρβαρντ, είναι διανοούμενος της «πιο υψηλής κλάσης».
Και πώς γίνεται το ίδιο βιβλίο να γίνεται δημοφιλές και στις Ηνωμένες Πολιτείες και να φιγουράρει πεισματικά πρώτο επί μήνες στη λίστα των μπεστ σέλερ της εφημερίδας «The New York Times» με δεδομένες τις ποικίλες διαφορές ανάμεσα σε έλληνες και αμερικανούς αναγνώστες; Από τα στοιχεία που διαθέτουμε, σπανίως τυχαίνει να συμπέσουν τα αναγνωστικά γούστα αυτών των τόσο διαφορετικών λαών, ενώ – αντιθέτως – συμβαίνει να ταιριάζουν οι κινηματογραφικές τους προτιμήσεις σε ταινίες περιπέτειας, τρόμου και καταστροφής, όπου πρωταγωνιστούν καρχαρίες, δεινόσαυροι, εξωγήινοι ή εξορκιστές. Αλλά και σε αρκετές χώρες της Ευρώπης είναι μπεστ σέλερ, άρα οι πωλήσεις του δεν συνδέονται με αναγνωστικές συμπεριφορές λαών, παρά μόνο με αναγνωστικά γούστα.
Αίμα στο Λούβρο
Ο Κώδικας Da Vinci διαδραματίζεται στο Παρίσι και αρχίζει με τη δολοφονία στο Μουσείο του Λούβρου, δίπλα σ’ ένα έργο του Καραβάτζιο, του διακεκριμένου εφόρου Ζακ Σονιέρ, ο οποίος αφήνει ένα δυσερμήνευτο μήνυμα. Ο καθηγητής Ρόμπερτ Λάνγκτον, συγγραφέας πολυάριθμων βιβλίων που ασχολούνται με τη θρησκευτική ζωγραφική και τα σύμβολα των μυστικών οργανώσεων, ο οποίος βρίσκεται στη γαλλική πρωτεύουσα, καλείται να δώσει εξηγήσεις, αφού ο νεκρός επρόκειτο να τον συναντήσει. Ενώ η γαλλική αστυνομία συλλαμβάνει τον Λάνγκτον και τον ανακρίνει ως βασικό ύποπτο για τη δολοφονία, ο αναγνώστης παρακολουθεί μια ομάδα συνωμοτών, που ανήκει στην Καθολική Εκκλησία και στην ακροδεξιά θρησκευτική οργάνωση Opus Dei και η οποία προσπαθεί να φθάσει σε ένα θρησκευτικό θησαυρό, έναν σφηνόλιθο που σχετίζεται με το Αγιο Δισκοπότηρο. Εκτελεστικό όργανο των συνωμοτών είναι ένας πελώριος αλμπίνος, υπηρέτης και προστατευόμενος ενός θρησκευτικού ηγέτη, ο Σίλας. Ο Λάνγκτον ξεφεύγει από τα χέρια της αστυνομίας και μαζί με την ωραία και δυναμική Σοφί Νεβό, κρυπτογράφο, εγγονή του δολοφονημένου εφόρου, επιχειρεί να εξιχνιάσει τη δολοφονία αλλά και να προσεγγίσει τον σφηνόλιθο.
Παρόμοιες υποθέσεις είναι συνηθισμένες στα μυθιστορήματα- θρίλερ και δεν δικαιολογούν την τεράστια επιτυχία του μυθιστορήματος. Αρα κάτι άλλο συμβαίνει, κάτι που δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί. Αυτό πάντως που εντυπωσιάζει τον αναγνώστη, εκτός από τις δεινές αφηγηματικές ικανότητες του συγγραφέα, ο οποίος γνωρίζει να προκαλεί και ένταση και συγκίνηση μέσω των ανατροπών στην πλοκή, είναι οι απέραντες γνώσεις του σε ποικίλους τομείς. Σύμφωνα με τον ίδιο, όλες οι περιγραφές των έργων τέχνης, της αρχιτεκτονικής, των εγγράφων και των μυστικών τελετών στο μυθιστόρημα είναι απόλυτα ακριβείς. Στο βιβλίο του ο Μπράουν θίγει μια μεγάλη γκάμα από θέματα που απασχολούν την ανθρωπότητα από αρχαιοτάτων χρόνων και τα οποία συνδέονται με τη θρησκευτικότητα, τις μυστικές εταιρείες, τον έρωτα και το σεξ, την πεντάλφα (που συμβολίζει την Αφροδίτη, τη θεά της θηλυκής σαρκικής αγάπης και της ομορφιάς), και ποικίλα σύμβολα με τη μορφή σχημάτων ή λέξεων. Εδώ κεντρικό ρόλο παίζει η μυστική εταιρεία με την ονομασία Κοινό της Σιών, που ιδρύθηκε στην Ευρώπη το 1099, και κατά το άνοιγμα κάποιων μυστικών εγγράφων το 1975 αποκαλύφθηκε ότι ανάμεσα στα μέλη της συμπεριλαμβάνονταν ο Ισαάκ Νεύτων, ο Σάντρο Μποτιτσέλι, ο Βικτόρ Ουγκό, ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο Ζαν Κοκτό. Υποτίθεται ότι τα ηγετικά στελέχη της εταιρείας γνωρίζουν κάποιο μυστικό το οποίο πρέπει να προστατεύσουν ώστε να μην ανατραπεί η ισχύουσα κατάσταση πραγμάτων, κυρίως η θρησκευτική, και προκληθεί παγκόσμια αναστάτωση. Διότι το μυστικό συνδέεται με τη ζωή του Ιησού Χριστού, τη Μαρία Μαγδαληνή και τη σχέση τους, κάτι που απασχόλησε τον Νίκο Καζαντζάκη στον Τελευταίο πειρασμό του – έγινε ταινία από τον Μάρτιν Σκορσέζε με αποτέλεσμα να ξεσηκωθούν οι απανταχού της Γης θρησκόληπτοι, είναι δε γνωστή η απαγόρευση της ταινίας και στην Ελλάδα καθώς και η πρόσφατη ματαίωση της προβολής της από τηλεοπτικό σταθμό.
Μόνα Λίζα
Εκτός από την ενδιαφέρουσα πλοκή, ο συγγραφέας ξεναγεί τον αναγνώστη στο Μουσείο του Λούβρου μα και σε ολόκληρο το Παρίσι. Μιλάει για τα τρία διάσημα εκθέματα του μουσείου, τη Μόνα Λίζα, την Αφροδίτη της Μήλου και τη Νίκη της Σαμοθράκης. Από αυτά στέκεται στο πρώτο, εξηγώντας τι παριστάνει και πώς δημιουργήθηκε. Μιλάει για τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, τον μεγαλοφυή εκκεντρικό καλλιτέχνη ο οποίος, εκτός από τις διάφορες κατασκευές που είχε επινοήσει, πίστευε πως διέθετε τη δύναμη των αλχημιστών να μετατρέπουν το μολύβι σε χρυσό και θεωρούσε ότι μπορούσε να ξεγελάσει ακόμη και τον Θεό δημιουργώντας ένα ελιξίριο που παρέτεινε τη ζωή.
Σε κάθε περίπτωση, είναι δύσκολο να προσδιορίσει κανείς τους λόγους για τους οποίους ένα βιβλίο ή μια ταινία γοητεύει τους αναγνώστες και τους θεατές. Δεν υπάρχει καμιά συνταγή επιτυχίας. Αν υπήρχαν παρόμοιες συνταγές, τότε όλοι θα τις εφάρμοζαν, θα είχαμε άπειρους επιτυχημένους επαγγελματικά συγγραφείς και σκηνοθέτες και δεν θα αναρωτιόμαστε τι συμβαίνει με τα βιβλία και τις ταινίες που εκάστοτε ξεχωρίζουν εμπορικά. Και όμως ο Νταν Μπράουν έχει μια προσωπική συνταγή την οποία εφάρμοσε και στο προηγούμενο βιβλίο του, το Illuminati – Οι Πεφωτισμένοι (πρωτότυπος τίτλος Angels & Demons), που εκδόθηκε στις αρχές του χρόνου (πάλι από τις εκδόσεις Λιβάνη) χωρίς να προκαλέσει το ίδιο αναγνωστικό ενδιαφέρον. Σε αυτό υπάρχει ο ίδιος ήρωας, ο καθηγητής Ρόμπερτ Λάνγκτον, η σκοτεινή δολοφονία του φυσικού Λεονάρντο Βέτρα, κάποιες ανακαλύψεις σχετικά με την αντιύλη, φονικά όπλα που σχετίζονται με την πυρηνική ενέργεια, η κόρη του τελευταίου Βιτόρια, που τον βοηθάει στις έρευνές του, κάποιες μυστικές εταιρείες, ο ελευθεροτεκτονισμός, αναφορές σε έργα τέχνης, η πάλη ανάμεσα στη θρησκεία και στην επιστήμη, ενώ η δράση εκτυλίσσεται στη Ρώμη και στο Βατικανό, σε ένα ιστορικά και επιστημονικά τεκμηριωμένο περιβάλλον.
Οφείλουμε να πληροφορήσουμε το αναγνωστικό κοινό ότι ο περιζήτητος και περιλάλητος συγγραφέας που άρχισε ευδόκιμα τη λογοτεχνική του σταδιοδρομία το 1996 με το μυθιστόρημα Digital Fortress, μια περιπλάνηση στα άδυτα των μυστικών υπηρεσιών, ετοιμάζει το επόμενο μυθιστόρημά του, με το ίδιο θέμα και τους ίδιους ήρωες. H τρομακτική επιτυχία του Κώδικα Da Vinci, που θα μεταφερθεί στον κινηματογράφο από την Columbia Pictures, τον ωθεί στο γράψιμο της συνέχειας της ιστορίας που θα ολοκληρωθεί το καλοκαίρι του 2005. Πιθανότατα αυτή τη φορά θα δούμε τον ακάματο Ρόμπερτ Λάνγκτον να σμίγει ερωτικά στο κρεβάτι του με τη Σοφί – όπως άλλωστε έκανε με τη Βιτόρια Βέτρα στους Illuninati. Ως τότε ο Νταν Μπράουν, πιεσμένος ασφυκτικά από άποψη χρόνου και προφανώς διανοητικής προσπάθειας, αλλά και από τις οχλήσεις των εκδοτών του – μιλάμε για πολλά εκατομμύρια δολάρια, αφού έχει μεταφραστεί σε πάνω από 40 γλώσσες σε όλον τον κόσμο -, δεν θα έχει χρόνο να ασχοληθεί με την αλληλογραφία του ούτε να δώσει συνεντεύξεις, όπως τονίζεται στην ιστοσελίδα του (www.danbrown.com). Οι θαυμαστές του ας κάνουν υπομονή, το καλό πράγμα αργεί να γίνει.
Ο κ. Φίλιππος Φιλίππου είναι συγγραφέας. Από τις εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορεί το βιβλίο του «Οι τελευταίες ημέρες του Κωνσταντίνου Καβάφη».
