ΟΙ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ, οι φίλοι, οι γνωστοί από το χωριό συχνά είναι οι προμηθευτές των κατοίκων της πόλης με αγνά προϊόντα. Πολλές φορές έχουμε ακούσει και άλλες τόσες έχουμε οι ίδιοι πει: «Αυτό είναι αβγό από κότα» ή «λάδι από ελιά». Εκφράσεις που υπονοούν το αγνό των τροφίμων που πάνε κατευθείαν από τον παραγωγό στον καταναλωτή. Αυτόν τον χαρακτηρισμό «αγνό» ­ κυρίως για το λάδι ­ ήρθε να επαναπροσδιορίσει ο τελευταίος τοξικολογικός έλεγχος (Ιούνιος 1995 – Δεκέμβριος 1996) που έγινε στο Εργαστήριο Υπολειμμάτων Γεωργικών Φαρμάκων του Περιφερειακού Κέντρου Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου Πειραιώς.



Το «παρθένο» λάδι, αυτό δηλαδή που έρχεται κατευθείαν από τον παραγωγό, έχει σε κάποιες περιπτώσεις υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Στα 119 δείγματα που εξετάστηκαν στο Εργαστήριο Υπολειμμάτων βρέθηκε ότι το 11% υπερέβαινε το όριο του FAO (Διεθνής Οργανισμός Τροφίμων) και της WHO (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας). Το πιο συνηθισμένο υπόλειμμα ανήκε στην κατηγορία των οργανοφωσφορικών εντομοκτόνων και προέρχεται από το «φενθείον» που χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση του δάκου.


«Τις χρονιές που έχουμε υγρό φθινόπωρο και έχει έξαρση ο δάκος παρατηρούμε ότι τα υπολείμματα υπερβαίνουν το όριο σε περισσότερα δείγματα. Αυτές τις χρονιές οι παραγωγοί, είτε από άγνοια είτε από πανικό, φοβούμενοι πως θα χάσουν τη σοδειά τους ψεκάζουν πολύ κοντά στη συγκομιδή ή περισσότερο από όσο πρέπει. Σήμερα απαγορεύονται οι ψεκασμοί τον τελευταίο μήνα πριν από τη συγκομιδή. Σκεφτόμαστε όμως να γίνουμε πιο αυστηροί», λέει η επιστημονική υπεύθυνη του Εργαστηρίου Υπολειμμάτων και ερευνήτρια του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Ερευνας κ. Χάιδω Λέντζα – Ρίζου. Ωστόσο, είναι ενθαρρυντικό ότι το 59% των δειγμάτων δεν περιείχε καθόλου υπολείμματα.


Τα ελαιόλαδα που ελέγχθηκαν περιείχαν ποσότητες που θεωρητικά είναι ακίνδυνες για την υγεία του καταναλωτή. Τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων όμως δρουν στον ανθρώπινο οργανισμό μακροπρόθεσμα και προσθετικά, λέει η κ. Λέντζα – Ρίζου.


Πέρα όμως από τα προϊόντα που περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις φυτοφαρμάκων, ένα σοβαρό πρόβλημα είναι και η νοθεία, ιδιαίτερα στο χύμα λάδι. Σε έρευνα της ΕΚΠΟΙΖΩ, που έγινε πριν από περίπου ένα χρόνο σε τυποποιημένα προϊόντα ελαιόλαδου, ταυτόχρονα με παρόμοιους ελέγχους σε 11 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, «συνελήφθησαν» ως «μη κανονικά» 4 από 13 δείγματα έξτρα παρθένου ελαιόλαδου και 10 από 16 «κουπέ» ­ το ελαιόλαδο που περιέχει κατά 1/3 παρθένο και 2/3 ραφινέ (που έχει δηλαδή υποστεί χημική επεξεργασία).


Παρθένο ελαιόλαδο είναι εκείνο που διοχετεύεται στην αγορά όπως βγήκε από το ελαιοτριβείο χωρίς καμία χημική επεξεργασία. Στα παρθένα ελαιόλαδα που ελέγχθηκαν βρέθηκαν ποσοστά εξευγενισμένου ελαιόλαδου (ραφινέ) αλλά και σπορέλαιου. Στα «κουπέ» η νοθεία έγινε με σπορέλαιο και πυρηνέλαιο. Ο καταναλωτής θα πρέπει να γνωρίζει ότι μόνο αν η λέξη ελαιόλαδο συνοδεύεται από το επίθετο «παρθένο» αγοράζει πραγματικά αγνό λάδι.


Η απλή αναγραφή «ελαιόλαδο» ή άλλα εμπορικά ονόματα όπως «γνήσιο» δεν είναι παρά τρυκ του μάρκετινγκ των εταιρειών. «Πρέπει να γίνει σαφές στον καταναλωτή πως το “παρθένο” ελαιόλαδο είναι καλύτερο από οποιοδήποτε “ελαιόλαδο”. Η μεγάλη ποσότητα “ελαιόλαδου” που καταναλώνεται σήμερα ­ πολλές φορές σε τιμή υψηλότερη από αυτήν του παρθένου ­ οφείλεται στην άγνοια και στην παραπλάνηση ορισμένες φορές από τις διαφημίσεις», λέει ο χημικός, υπεύθυνος του τομέα καταναλωτικών προϊόντων της ΕΚΠΟΙΖΩ, κ. Κώστας Πρωτοπαπαδάκης. Το λάδι που πρέπει να αναζητήσει ο αγοραστής είναι το παρθένο ελαιόλαδο με οξύτητα ως 2%, το παρθένο ελαιόλαδο Extra με οξύτητα ως 1% ή το παρθένο βιολογικής καλλιέργειας το οποίο πρέπει να έχει στη συσκευασία του το σήμα ενός από τους τρεις οργανισμούς πιστοποίησης με τους οποίους συνεργάζεται το υπουργείο Γεωργίας (ΔΗΩ, ΣΟΓΕ, Φυσιολογική).


Οι λίγοι τυχεροί που βρίσκουν παρθένο ελαιόλαδο χύμα θα πρέπει να εμπιστεύονται απόλυτα τον παραγωγό και να διαθέτουν κατάλληλο χώρο φύλαξης. Οι τενεκέδες και τα πλαστικά δοχεία (ιδιαίτερα αυτά που είναι από PVC) είναι ακατάλληλα για τη διατήρηση του ελαιολάδου και μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για τη μεταφορά του. Είναι καλύτερο ο καταναλωτής να προτιμά καλής ποιότητας ανοξείδωτα ή σκουρόχρωμα γυάλινα δοχεία. Το κλειδί της καλής υγείας


ΤΗΝ καλύτερη υγεία, από τους υπόλοιπους κατοίκους της Γηραιάς Ηπείρου, έχουν οι Κρητικοί αφού, σύμφωνα με ευρωπαίους ερευνητές, στην Κρήτη παρουσιάζονται τα χαμηλότερα ποσοστά καρδιαγγειακών παθήσεων, καρκίνου και παχυσαρκίας. Το γεγονός αυτό οφείλεται στη μεγάλη κατανάλωση ελαιαλάδου ­ τρώνε τρεις φορές περισσότερο λάδι από τους κατοίκους της Βόρειας Ευρώπης ­ αλλά και στα φρέσκα βότανα του βουνού που χρησιμοποιούνται στην κρητική κουζίνα.


Η ομάδα των ειδικών που έκανε την έρευνα θα ολοκληρώσει εγκύκλιο με συστάσεις προς τους γιατρούς των ευρωπαϊκών χωρών. «Τα επιστημονικά συμπεράσματα που συνάγομε είναι επαρκή για το ξεκίνημα μιας μεγάλης εκστρατείας», επεσήμανε η επικεφαλής της έρευνας, ειδική διατροφολόγος του Πανεπιστημίου Ριντ, κ. Κριστίν Ουίλιαμς. «Τα επίπεδα της χοληστερόλης στους Βρετανούς μπορούν να μειωθούν κατά 20% αν αντικαταστήσουν το ζωικό λίπος με ελαιόλαδο», λέει η ίδια.


Επιπλέον, στην κουζίνα των νησιωτών, το κρέας και οι κρεμώδεις σάλτσες είναι περιορισμένες. Αντίθετα, κυριαρχούν οι μελιτζάνες, οι ντομάτες και τα κολοκύθια μαγειρεμένα με ελαιόλαδο. Οσο για λιπαρά τοστ; Ούτε λόγος. «Το ψωμί τεμαχίζεται σε μικρά κομμάτια, τα οποία συχνά βουτούν σε μπολ με λάδι», επισημαίνουν με κατάπληξη οι ξένοι επιστήμονες. «Δεν νομίζω ότι θα αλλάξουμε σε μεσογειακή τη διατροφή των Βρετανών γιατί έχουμε διαφορετικό κλίμα, με λίγες αλλαγές όμως μπορούμε να επωφεληθούμε από τα πλεονεκτήματα του ελαιολάδου», λέει η κ. Ουίλιαμς. Πάντως, οι διακεκριμένοι επιστήμονες, οι οποίοι αναζητούν το μυστικό της κρητικής διατροφής, παραβρέθηκαν στο διεθνές συμπόσιο που γίνεται στο Ηράκλειο και ενθουσιάστηκαν από τις γεύσεις των φαγητών που ετοίμασαν οι γυναίκες από τα χωριά του νησιού.