Απειλεί τη δημοκρατία η ανεξέλεγκτη συλλογή δεδομένων από κολοσσούς;

Εχουμε άραγε κατανοήσει τι συμβαίνει γύρω μας όταν σερφάρουμε στην Google αναζητώντας πληροφορίες ή όταν ποστάρουμε τις απόψεις μας και τις φωτογραφίες μας στο Facebook ή στο Twitter; Πόσες φορές έχουμε κάποιοι από εμάς εκπλαγεί όταν, ενώ βρισκόμαστε σε ταξίδι εκτός Ελλάδος, βλέπουμε να εμφανίζονται στην οθόνη του υπολογιστή μας διαφημίσεις που σχετίζονται με προηγούμενες αναζητήσεις μας (πού αλλού;) στην Google; Αυτά συμβαίνουν στη Δύση. Στην Κίνα εντοπίζουμε άλλες «ύποπτες» κινήσεις. Ιδιωτικές εταιρείες ή τοπικές αρχές ενθαρρύνουν και εφαρμόζουν πιλοτικά προγράμματα καταγραφής της συμπεριφοράς των πολιτών από «αθώα» περιστατικά, όπως οι ηλεκτρονικές αγορές π.χ. από τον κολοσσό Alibaba, ως την πληρωμή των φόρων. Η κεντρική ιδέα (αν και επισήμως δεν υφίσταται κάποιος κεντρικός έλεγχος από το Πεκίνο) είναι η δημιουργία ενός συστήματος που έχει περιγραφεί ως «κοινωνικό point system» και το οποίο ουσιαστικά βαθμολογεί τους πολίτες για την κοινωνική τους συμπεριφορά και πρακτική.

Σας φαντάζει αυτό οργουελιανό; Ισως. Ωστόσο, επειδή «Το Βήμα» είχε την ευκαιρία, χάρη στην προσφορά του Σουηδικού Ινστιτούτου, να βρεθεί πριν από μερικές ημέρες στη Στοκχόλμη και να συμμετάσχει, μεταξύ άλλων, στο Gather Festival, μάλλον θα έπρεπε να αναζητήσουμε με μεγάλη σοβαρότητα τις απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά. Το Gather Festival αποτελεί μια πολύ επιτυχημένη ετήσια συνάθροιση ανθρώπων της τεχνολογίας, της καινοτομίας, του επιχειρηματικού αλλά και του ακαδημαϊκού κόσμου, όπου οι συμμετέχοντες προσπαθούν να εξηγήσουν πώς η τεχνολογία και η ραγδαία ανάπτυξη των νέων μεθόδων της τεχνητής νοημοσύνης αλλά και των big data (δηλαδή της αξιοποίησης τεραστίων ποσοτήτων δεδομένων που συσσωρεύονται στις βάσεις τόσο δημοσίων όσο και ιδιωτικών φορέων) μπορούν να επηρεάσουν την καθημερινότητα των πολιτών και φυσικά την ιδιωτικότητά τους. Στη Σουηδία, σε αντίθεση με τη μάλλον απούσα από τέτοιους προβληματισμούς Ελλάδα, η συζήτηση είναι πολύ εκτεταμένη. Θεωρείται δε ότι η σχετική απορρύθμιση που επικρατεί αναφορικά με τη δράση ψηφιακών κολοσσών – ιδιαίτερα των Google και Facebook – μπορεί να αποβεί απειλητική για τη δημοκρατία.