Πώς οι δασμοί Τραμπ ξανασχεδιάζουν τον χάρτη του παγκόσμιου εμπορίου

Την Τετάρτη ο πρόεδρος Τραμπ αποκάλυψε το νέο δασμολογικό καθεστώς που θα ισχύει στις ΗΠΑ, το οποίο επαναπροσδιορίζει θεμελιωδώς την εμπορική πολιτική της χώρας σε κλίμακα που δεν είχε παρατηρηθεί από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά.

Οι ΗΠΑ θα επιβάλουν γενικούς δασμούς 10% σε όλες τις εισαγωγές, ενώ θέτουν ακόμη υψηλότερους συντελεστές για χώρες οι οποίες, κατά τον Λευκό Οίκο, ασκούν αθέμιτο εμπορικό ανταγωνισμό. Αυτοί οι δασμοί προστίθενται σε μια σειρά από υπάρχοντες δασμούς που ο Τραμπ έχει ήδη επιβάλει από την αρχή της δεύτερης θητείας του, συμπεριλαμβανομένων των δασμών για πολλά προϊόντα από τον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα, καθώς και των δασμών στις εισαγωγές ατσαλιού και αλουμινίου.

Το σκεπτικό Τραμπ είναι ότι οι δασμοί θα αναζωογονήσουν την αμερικανική μεταποίηση, θα μειώσουν το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο των ΗΠΑ και θα βοηθήσουν στη μείωση του εθνικού χρέους της χώρας. Οι επικριτές του λένε ότι οι δασμοί θα μπορούσαν να φέρουν τα πάνω κάτω στο παγκόσμιο εμπόριο και να οδηγήσουν σε υψηλότερο πληθωρισμό. Ακολουθούν τα βασικά σημεία που πρέπει να γνωρίζετε σχετικά με τις πρόσφατες ανακοινώσεις:

1. Τι δασμούς επέβαλε ο Τραμπ;

Ολες οι εισαγωγές στις ΗΠΑ θα υπόκεινται σε δασμό 10%, με αρχή ισχύος του μέτρου την 5η Απριλίου. Ωστόσο, ορισμένες χώρες θα επιβαρυνθούν με υψηλότερους δασμούς από τις 9 Απριλίου. Για παράδειγμα, η Κίνα θα επιβαρυνθεί με δασμό 34%, η Ευρώπη με 20% και η Ιαπωνία με 24%.

Το Γραφείο του Εμπορικού Αντιπροσώπου των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι οι συντελεστές αυτοί έχουν υπολογιστεί ώστε «να εξισορροπηθούν τα διμερή εμπορικά ελλείμματα μεταξύ των ΗΠΑ και κάθε ενός από τους εμπορικούς εταίρους μας».

Ο Λευκός Οίκος συνέδεσε τους νέους δασμούς με υπολογισμούς ποσών που, όπως ισχυρίζεται, επιβάλλουν άλλες χώρες στις ΗΠΑ. Για τουλάχιστον 71 από τις 184 χώρες, καθώς και για την Ευρωπαϊκή Ενωση, αυτά τα ποσά φαίνεται να αντιστοιχούν σε έναν βασικό τύπο: Ισούνται με το μέγεθος του αμερικανικού ελλείμματος στο εμπόριο αγαθών με μια χώρα διαιρεμένο με την αξία των όσων οι ΗΠΑ εισάγουν από αυτήν.

Για παράδειγμα, στην περίπτωση της Κίνας: διαιρώντας το έλλειμμα στο εμπόριο αγαθών των ΗΠΑ με την Κίνα για το 2024 – περίπου 295 δισεκατομμύρια δολάρια – με τα 439 δισεκατομμύρια δολάρια που ήταν η αξία των εισαγωγών από την Κίνα, προκύπτει συντελεστής 67%. Ο Λευκός Οίκος διαίρεσε αυτό το ποσοστό στα δύο για να καταλήξει στο 34% που θα επιβάλει ως δασμό στις εμπορικές συναλλαγές με την Κίνα. Σύμφωνα με το Peterson Institute for International Economics, οι δασμοί της Κίνας στις ΗΠΑ ήταν περίπου 23% τον προηγούμενο μήνα.

Ο νέος δασμός 34% για την Κίνα θα προστεθεί στον υφιστάμενο δασμό 20% που επέβαλε ο Τραμπ για την ουσία φεντανύλη, καθώς και σε άλλους προϋπάρχοντες δασμούς. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται και δασμοί που επιβλήθηκαν κατά την πρώτη θητεία του Ντ. Τραμπ, αλλά και άλλοι τους οποίους επέβαλε ο πρώην πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν.

Επίσης, στην ομιλία του την Τετάρτη ο Τραμπ επιβεβαίωσε ότι δασμός ύψους 25% σε ξένα αυτοκίνητα θα τεθεί σε ισχύ από τις 3 Απριλίου.

2. Τι είναι οι αμερικανικοί δασμοί και ποιος τους πληρώνει;

Οι δασμοί είναι φόροι εισαγωγής σε αγαθά που εισέρχονται στις ΗΠΑ, επομένως αμερικανικές εταιρείες και άλλες επιχειρήσεις που αγοράζουν απευθείας από ξένους προμηθευτές θα επιβαρυνθούν αρχικά με το κόστος. Ωστόσο, το ποιος επιβαρύνεται με το τελικό βάρος δεν είναι κάτι σταθερό, καθώς οι επιχειρήσεις της εφοδιαστικής αλυσίδας συνυπολογίζουν τις τιμές και τη δική τους ζήτηση. Οι εισαγωγείς που θέλουν να περιορίσουν το πλήγμα από τους δασμούς μπορούν να αυξήσουν τις τιμές τους, μεταφέροντας ουσιαστικά το βάρος στους αμερικανούς καταναλωτές και σε άλλες επιχειρήσεις. Ωστόσο, οι οδυνηρές συνέπειες μπορεί να γίνουν αισθητές και στην άλλη μεριά, καθώς οι αμερικανικοί εισαγωγείς μπορεί να μειώσουν τις παραγγελίες για προσφάτως δασμολογημένα εισαγόμενα προϊόντα, τα οποία δεν μπορούν πλέον να αντέξουν οικονομικά.

3. Ποια είδη αγαθών και ποιες χώρες θα επηρεαστούν;

Οι εταιρείες θα πρέπει να πληρώσουν επιπλέον δασμούς 10% για όλα τα προϊόντα που εισάγουν στις ΗΠΑ, από μικρά καθημερινά αγαθά, όπως δημητριακά από το Μεξικό, έως μεγάλα και ακριβά προϊόντα, όπως αυτοκίνητα Volkswagen από τη Γερμανία. Επειδή οι δασμοί διαφέρουν ανά χώρα, ορισμένα αγαθά θα επηρεαστούν πολύ περισσότερο από άλλα. Το Βιετνάμ, η Σρι Λάνκα και το Λάος θα αντιμετωπίσουν μερικούς από τους υψηλότερους «ανταποδοτικούς δασμούς», 46%, 44% και 48%, αντίστοιχα. Η Κίνα, ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, θα αντιμετωπίσει επιπλέον δασμό 34%.

4. Γιατί χρησιμοποιεί τους δασμούς ο Τραμπ;

Ο Τραμπ λέει ότι οι δασμοί θα βοηθήσουν στην προστασία των αμερικανικών επιχειρήσεων, θα μεταφέρουν βιομηχανική παραγωγή στις ΗΠΑ και θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας για αμερικανούς εργαζομένους. Επίσης ισχυρίζεται ότι οι δασμοί θα βοηθήσουν στη μείωση του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ – της διαφοράς μεταξύ των εισαγωγών και των εξαγωγών της χώρας. Πολλοί οικονομολόγοι έχουν επικρίνει τη χρήση δασμών από τον Τραμπ, προειδοποιώντας ότι αποτελούν υπερβολικά αμβλύ εργαλείο για την προστασία της αμερικανικής οικονομίας και την αντιμετώπιση εμπορικών ανισορροπιών. Επισημαίνουν επίσης ότι οι δασμοί θα μπορούσαν να αυξήσουν τις τιμές πολλών αγαθών για τους αμερικανούς καταναλωτές και τις επιχειρήσεις.

Ο Τραμπ έχει επίσης χρησιμοποιήσει δασμούς για να αποσπάσει πολιτικές παραχωρήσεις από εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ. Μετά τις απειλές του για δασμούς στον Καναδά και στο Μεξικό νωρίτερα φέτος, και οι δύο χώρες υποσχέθηκαν να ενισχύσουν τους ελέγχους στα σύνορα για να περιορίσουν τη μετανάστευση και την παράνομη ροή ναρκωτικών ουσιών στις ΗΠΑ. Η ιδέα των δασμών έχει βρει σε ορισμένα τμήματα της πολιτικής βάσης του Τραμπ.

5. Πώς μπορούν οι δασμοί να επηρεάσουν τους αμερικανικούς καταναλωτές και τις επιχειρήσεις;

Η πρόσφατη ανακοίνωση των δασμών εκ μέρους του Ντ. Τραμπ έστειλε τα μελλοντικά συμβόλαια των αμερικανικών μετοχών χαμηλότερα, καθώς ορισμένοι επενδυτές ανησυχούν για την προοπτική πιο αργής ανάπτυξης και υψηλότερου πληθωρισμού. Οι φόβοι ότι οι περισσότεροι δασμοί θα μπορούσαν να ωθήσουν την αμερικανική οικονομία σε ύφεση υπήρχαν και πριν από την Τετάρτη.

Αν και η ευρεία και πολύπλοκη φύση του νέου δασμολογικού καθεστώτος θα απαιτήσει χρόνο για να γίνει κατανοητή, η ανακοίνωση προσφέρει κάποια σαφήνεια στις επιχειρήσεις – και σε αυτές που βασίζονται σε εισαγόμενα προϊόντα – αναφορικά με το τι ισχύει.

Πολλοί οικονομολόγοι επιμένουν ότι οι δασμοί θα αυξήσουν τις τιμές για τους αμερικανούς καταναλωτές, καθώς οι επιχειρήσεις θα μεταβιβάσουν μέρος του επιπλέον κόστους. Η εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων BlueBay, θυγατρική της RBC Global Asset Management, εκτιμά ότι οι νέοι δασμοί θα αυξήσουν τον πληθωρισμό των ΗΠΑ κατά 1%. Ανέφερε ότι η οικονομική ανάπτυξη πιθανότατα θα επιβραδυνθεί στο 1,5%, αλλά ότι οι ΗΠΑ πιθανότατα δεν θα εισέλθουν σε ύφεση.

Ακόμη και πριν από την ανακοίνωση των δασμών του Τραμπ, οι αμερικανικές οικογένειες είχαν ήδη αρχίσει να περιορίζουν τις δαπάνες τους. Οι πωλήσεις έχουν αρχίσει να μειώνονται τόσο για τις αεροπορικές εταιρείες όσο και για τα μικρά μαγαζιά λιανικής, τα λεγόμενα convenience stores.

Οι αυτοκινητοβιομηχανίες και οι κατασκευαστές ανταλλακτικών έχουν δηλώσει ότι πιθανότατα θα μεταβιβάσουν μέρος του δασμολογικού κόστους στους καταναλωτές. Η Morgan Stanley εκτιμά ότι, κατά μέσο όρο, οι τιμές των οχημάτων θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά 11% έως 12% για να αντισταθμιστούν οι δασμοί.