Η αποκάλυψη των σκοτεινών ιστοριών στα ενδότερα της «Κιβωτού του Κόσμου» αποκάλυψε το θολό καθεστώς που διέπει τη λειτουργία φορέων που παράγουν φιλανθρωπικό-ανθρωπιστικό έργο, τη διαχείριση των τεράστιων ποσών που συγκεντρώνουν αλλά κυρίως τους ελλιπείς ελέγχους από την Πολιτεία. Παράλληλα, η συγκεκριμένη ιστορία φαίνεται να επιβεβαιώνει όσους τρέφονται από ιστορίες συνωμοσίας. Η επικράτηση στην κοινωνία της άποψης ότι δεν υπάρχει πράξη συμπόνιας χωρίς διεφθαρμένα κίνητρα τινάζει στον αέρα και την κοινωνική συνοχή.
Το κλίμα αυτό πυροδοτήθηκε, κυρίως, μετά την οικονομική κρίση με τη γιγάντωση του μεταναστευτικού προβλήματος, όταν οι ΜΚΟ πολλαπλασιάστηκαν στη χώρα μας με ατζέντες που σε αρκετές περιστάσεις έρχονται αντίθετες και στα εθνικά συμφέροντα, παρά το γεγονός ότι πολλές επιτελούν πραγματικό έργο καλύπτοντας τις αδυναμίες της Πολιτείας σε μια σειρά κοινωνικών προβλημάτων.
Κρατικές ενισχύσεις
Μπορεί να ονομάζονται «μη κυβερνητικές» οργανώσεις, αλλά αυτό δεν αποκλείει την κρατική ενίσχυσή τους. Το Ελληνικό Δημόσιο και η ΕΕ χορηγούν υπό προϋποθέσεις κονδύλια σε φορείς που μπορεί να είναι π.χ. σωματεία, επιχειρήσεις, ατομικές ή συλλογικές πρωτοβουλίες με απώτερο σκοπό το δημόσιο όφελος. Υπολογίζεται ότι σε παγκόσμιο επίπεδο το 40% των εσόδων των ΜΚΟ προέρχεται από κρατικές ενισχύσεις.
Μια άλλη μορφή κρατικής ενίσχυσης είναι και η απαλλαγή των ΜΚΟ από τον ΦΠΑ για έσοδα που πραγματοποιούνται από εκδηλώσεις ή εφόσον δεν ξεπερνούν τις δύο ανά έτος. Γενικά τα έσοδα των ΜΚΟ δεν υπόκεινται στον ΦΠΑ εφόσον πραγματοποιούνται κατά την επιδίωξη της εκπλήρωσης του σκοπού τους.
Οι ΜΚΟ μπορούν να προσλαμβάνουν προσωπικό και οι αμοιβές του συμπεριλαμβάνονται στο λειτουργικό κόστος μαζί με τα ενοίκια και τυχόν λογαριασμούς. Βέβαια σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας ιδιαίτερα την τελευταία πενταετία είδαμε ΜΚΟ να καταγράφουν απότομη αύξηση του προσωπικού. Επίσης καταγράφηκε για ορισμένες από αυτές και κατακόρυφη αύξηση των εσόδων από κάποιες χιλιάδες ευρώ σε άνω των 25 εκατ. ευρώ. Χαρακτηριστικά μετά από ελέγχους της ΕΑΔ διαπιστώθηκε ότι ένας μικρός αριθμός ΜΚΟ είχε ετήσια έσοδα άνω των 30 εκατ. ευρώ από διάφορους πόρους, κυρίως υπερεθνικούς.
Η έκρηξη του Μεταναστευτικού
Σύμφωνα με όλα τα στοιχεία, εκεί που υπάρχουν οι μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις γίνεται και το μεγαλύτερο… φαγοπότι, με τις οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στη φιλοξενία ασυνόδευτων ανηλίκων να αποτελούν την αιχμή του δόρατος. Κυρίως γιατί απουσιάζουν οι έλεγχοι των όρων λειτουργίας τους. Κατά καιρούς έγιναν προσπάθειες ώστε να μπει μία τάξη. Η τελευταία κίνηση έγινε με την ψήφιση του νόμου 4873/2021 περί «Προστασίας του εθελοντισμού, ενίσχυσης της δράσης της Κοινωνίας των Πολιτών, φορολογικά κίνητρα για την ενίσχυση της κοινωφελούς δράσης των Ο.Κοι.Π. και λοιπές διατάξεις», ο οποίος δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 16 Δεκεμβρίου 2021. Ο νόμος, σύμφωνα με εκπροσώπους του υπουργείου Εσωτερικών, θα ενεργοποιηθεί από την 1/1/2023 και προβλέπει τη δημιουργία Διεύθυνσης Οργανώσεων Κοινωνίας των Πολιτών (Ο.Κοι.Π.), η οποία ακόμα δεν έχει δημιουργηθεί. Αντικείμενό της είναι η διαχείριση του Ειδικού Μητρώου Ο.Κοι.Π., αλλά και η παρακολούθηση και αξιολόγηση ετήσιου σχεδίου δράσης αναφορικά με την εθελοντική απασχόληση, σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία.
Κατηγορίες για κατασκοπεία
Τον Ιούλιο του 2021 η Υποδιεύθυνση Ασφαλείας Μυτιλήνης σε συνεργασία με την Αντιτρομοκρατική και την ΕΥΠ είχαν σχηματίσει δικογραφία κατά τεσσάρων αλλοδαπών μελών της ΜΚΟ Aegean Boat Report, στη Λέσβο, για διακίνηση μεταναστών και κατασκοπεία. Οι κατηγορούμενοι φέρονται να διακινούσαν συστηματικά μετανάστες. «Μετά από αξιοποίηση πληροφοριών, παρείχαν οδηγίες στους αλλοδαπούς υπηκόους τρίτων χωρών κατά την άφιξη σε ελληνικό έδαφος, που αφορούν τη μετάβασή τους είτε σε δύσβατες προς απόκρυψη περιοχές των νησιών είτε σε χώρους και δομές υγειονομικής υποστήριξης, δυσχεραίνοντας συστηματικά το έργο των αρμόδιων ελληνικών Αρχών» ανέφερε η Υποδιεύθυνση Μυτιλήνης.
Οι έρευνες των Αρχών είχαν εστιαστεί ειδικά στον διαχειριστή της ιστοσελίδας Aegean Boat Report, στην οποία δημοσιεύονται πληροφορίες για κινήσεις μεταναστών από τα παράλια της Τουρκίας με στόχο την προσέγγιση νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Η οργάνωση έκανε τότε λόγο για «αβάσιμη και σκόπιμα παραπλανητική επίθεση». Επίσης, η συγκεκριμένη ΜΚΟ έχει κατηγορηθεί επανειλημμένα για φιλοτουρκική προπαγάνδα και τονίζει σε κάθε ευκαιρία ότι η Τουρκία κάνει εξαιρετική ανθρωπιστική δουλειά ενώ οι έλληνες λιμενικοί πνίγουν τους μετανάστες. Από το υλικό που είχαν κατασχέσει είχε γίνει εμφανές ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μετανάστες επικοινώνησαν με την τουρκική Ακτοφυλακή για να τους διασώσει, και αυτή τους παρέπεμψε στη συγκεκριμένη οργάνωση.
Η οργάνωση δεν είναι καταγεγραμμένη σε κανένα ελληνικό μητρώο, παρ’ όλα αυτά μέλη της δραστηριοποιούνται στη χώρα μας, ενώ σκοτεινό παραμένει το από πού αντλούν τις πληροφορίες τους. Μάλιστα η οργάνωση, χωρίς αυτό να προβλέπεται από το καταστατικό της, παίρνει θέση και σε εθνικά ζητήματα. Αναπαράγοντας φωτογραφίες που είχαν υποκλέψει με drones οι τουρκικές υπηρεσίες από τη μεταφορά αμερικανικού στρατιωτικού εξοπλισμού σε Λέσβο και Χίο, είχαν σχολιάσει σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι κάτι τέτοιο «μπορεί να θεωρηθεί από ορισμένους ως παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάννης και της Συνθήκης των Παρισίων».
Κιβωτός εκατομμυρίων
Στο στόχαστρο των Αρχών είναι από τις 17 Νοεμβρίου η «Κιβωτός του Κόσμου». Η αρχή έγινε μετά από καταγγελίες για ασέλγεια και κακοποιήσεις ανηλίκων. Το γεγονός άνοιξε τον ασκό του Αιόλου: έκτοτε σχεδόν καθημερινά βλέπουν το φως της δημοσιότητας νέες καταγγελίες για κακοποίηση, σκληρή εργασία, μέχρι και ξυλοδαρμούς σε διάφορες δομές της «Κιβωτού».
Παράλληλα, άνοιξε και ένας κύκλος ελέγχων των οικονομικών της οργάνωσης και των υπευθύνων της από την Οικονομική Αστυνομία αλλά και από την Αρχή για το ξέπλυμα του μαύρου χρήματος που ερευνούν καταθέσεις, δωρεές και θυρίδες.
Μέχρι στιγμής έχουν ανοιχθεί περίπου 80 τραπεζικοί λογαριασμοί, στους οποίους είχαν κατατεθεί 15 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, σε έναν μαύρο σάκο βρέθηκαν 15 κιλά χρυσαφικά, τα οποία προστίθενται σε αυτά που είχαν ήδη βρεθεί στη δομή του Κολωνού: 350.000 ευρώ σε μετρητά, 279 βέρες αξίας 120.000 ευρώ και 500.000 ευρώ σε μία θυρίδα.
Καθοριστικά για τις έρευνες θα είναι, τέλος, και τα αποτελέσματα από το άνοιγμα θυρίδας που εντοπίστηκε στην Εθνική Τράπεζα της Χίου και η οποία ανήκει στην μητέρα του πατρός Αντωνίου με συνδικαιούχο τον αδελφό του.
Στο ΣτΕ το νομοθετικό πλαίσιο για το μητρώο
Το γενικό νομοθετικό πλαίσιο για την εγγραφή των ΜΚΟ σε μητρώο απασχολεί και την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, με το Δημόσιο να υποστηρίζει ότι «υπάρχει μεγάλος αριθμός επίσημων και ανεπίσημων οργανώσεων ή απλές ομάδες ατόμων, αυτοαποκαλούμενες ΜΚΟ, που επικαλούμενες ότι παρέχουν βοήθεια στους πρόσφυγες και μετανάστες, δρούσαν ανέλεγκτα, εκμεταλλευόμενες την κατάσταση για άλλους λόγους, ξεσηκώνοντας τους διαμένοντας σε χώρους φιλοξενίας και πυροδοτώντας έκρυθμες καταστάσεις».
Η έρευνα για τα οικονομικά και οι καταγγελίες για Εβρο
Η οργάνωση HUMANRIGHTS360 για την προστασία προσφύγων και μεταναστών είναι στο «μικροσκόπιο» της Δικαιοσύνης καθώς στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών βρίσκεται πολυσέλιδο πόρισμα της Αρχής για το ξέπλυμα χρήματος που ανοίγει την έρευνα για τις οικονομικές δραστηριότητες στελεχών της οργάνωσης. Στο πόρισμά της περιγράφει οικονομικές δράσεις, που παραπέμπουν σε τριγωνικές συναλλαγές με διακίνηση χρημάτων μέσω οργανώσεων (ΜΚΟ) οι οποίες εμφανίζονται θυγατρικές της μητρικής οργάνωσης, με τελικούς αποδέκτες των χρημάτων – κατά την Αρχή – συγκεκριμένα πρόσωπα, ενώ έχει ήδη προχωρήσει στο πάγωμα λογαριασμών των ελεγχόμενων στελεχών της οργάνωσης, καθώς υπάρχουν στοιχεία ότι τα συγκεκριμένα στελέχη έχουν ιδιοποιηθεί μεγάλα χρηματικά ποσά.
H οργάνωση με ανακοίνωσή της τονίζει ότι «οι αναφορές που συνοδεύουν την ανάπτυξη των έργων μας δημοσιεύονται κάθε χρόνο και η Ετήσια Αναφορά Δράσης μας όπως επίσης και οι ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις και αυτές των ανεξάρτητων ορκωτών λογιστών αποστέλλονται σε όλη τη βάση των δωρητών μας, σε κρατικούς και μη φορείς, και είναι διαθέσιμη στην επίσημη ιστοσελίδα μας όπως και σε κάθε άλλο ενδιαφερόμενο».
Να θυμίσουμε ότι το έργο της οργάνωσης είχε απασχολήσει την επικαιρότητα όταν κατήγγειλε πως οι ελληνικές Αρχές άφησαν στην «τύχη» τους 38 μετανάστες στον Εβρο, με αποτέλεσμα να πεθάνει ένα παιδί. Η συγκεκριμένη οργάνωση είχε επαφή με τους πρόσφυγες και η τότε δικηγόρος της οργάνωσης κυρία Ευγενία Κουνιάκη είχε καταρτίσει λίστα με τα ονόματά τους και έχει προσφύγει για το θέμα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Το θέμα είχε πάρει μεγάλες διαστάσεις, με δημοσιεύματα του «Spiegel» να κάνουν λόγο για απάνθρωπες πρακτικές της ελληνικής κυβέρνησης.
Με το θέμα να έχει ξεφύγει από τα ελληνικά σύνορα το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου είχε δηλώσει ότι θα προβεί σε «όλες τις απαραίτητες νόμιμες ενέργειες». Μετά τη δήλωση αυτή το αφήγημα που είχε βοηθήσει να στηθεί η συγκεκριμένη οργάνωση άρχισε να καταρρέει. Η συνεργασία της κυρίας Κουνιάκη με την οργάνωση διακόπηκε και στη συνέχεια η ΜΚΟ εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία ανασκεύαζε τις προηγούμενες ανακοινώσεις της. Παράλληλα, και το «Spiegel» απέσυρε τα σχετικά άρθρα του.
«Το Βήμα» επικοινώνησε με τη συγκεκριμένη οργάνωση και η κυρία Μελίνα Σπαθάρη, διευθύντρια Προγραμμάτων και Στρατηγικής, μας είπε ότι «υπάρχει ένα πλαίσιο πίεσης προς τις ΜΚΟ από την κυβέρνηση, αλλά και από προηγούμενες κυβερνήσεις. Ομως από τις αρχές Δεκεμβρίου και μετά με αφορμή και τα γεγονότα στον Εβρο ξεκίνησε ένα πιο στοχευμένο κυνήγι για την οργάνωσή μας. Αυτό κορυφώθηκε με το πόρισμα της Αρχής και σύμφωνα με το οποίο κάποιες δραστηριότητες δικές μας από συγκεκριμένα άτομα μέσα στην οργάνωση δεν είναι νόμιμες». Η κυρία Σπαθάρη τονίζει ότι «κανένας στον κόσμο όσο και να θέλει δεν μπορεί να καταχραστεί τα χρήματα από τον ΕΟΧ γιατί περνούν από αυστηρούς ελέγχους ορκωτών λογιστών» και πρόσθεσε ότι «σχετικά με τα στοιχεία που αναφέρονται στο πόρισμα και τα οποία αφορούν στον ιδρυτή της οργάνωσης και τη συνιδρύτρια και στα δικά τους οικονομικά, αυτά δεν μπορώ να τα σχολιάσω». Σε κάθε περίπτωση η κυρία Σπαθάρη σημείωσε ότι «η οργάνωση δουλεύει κανονικά, ο λογαριασμός της οργάνωσης τρέχει κανονικά. Προσωπικά δεν γνωρίζω καν αν έχουν παγώσει οι λογαριασμοί των προσώπων που ελέγχονται».
