Είναι γνωστή η σχέση της δημοκρατίας με τον γαλατά. Σε αλλοτινούς καιρούς το φρέσκο γάλα δεν το έπαιρνες από τα σουπερμάρκετ αλλά το έφερνε στην πόρτα του σπιτιού σου ο γαλατάς. «Δημοκρατία έχουμε όταν χτυπάει κάποιος την πόρτα στις έξι η ώρα το πρωί και δεν είναι ο χωροφύλακας αλλά ο γαλατάς». Δεν έχει σημασία αν η φράση αποδίδεται στον Τσόρτσιλ ενώ ανήκει στον γάλλο συγγραφέα Ανρί Ζανσόν.

Σημασία έχει ότι ένα φρικτό συμβάν την έφερε και πάλι στο προσκήνιο. Αναφέρομαι στη γυναικοκτονία που με επιτυχία συντελέστηκε έξω ακριβώς από το αστυνομικό τμήμα όπου η άμοιρη νεαρή γυναίκα έσπευσε να ζητήσει βοήθεια. Δημοκρατία έχουμε όταν χτυπάει κάποιος που κινδυνεύει την πόρτα ενός αστυνομικού τμήματος και λαμβάνει την προστασία που ζητάει. Και, εν πάση περιπτώσει, to say the least, δεν δολοφονείται.

Κοιτάζω τις φωτογραφικές απεικονίσεις του εγκλήματος. Την κόκκινη κηλίδα αίματος που σχηματίστηκε στην είσοδο του αστυνομικού τμήματος. Πόσο γρήγορα θα καθαριστεί; Πόσο γρήγορα το πεζοδρόμιο θα ξεπλυθεί; Πόσο γρήγορα το περιστατικό θα είναι σαν να μην έγινε ποτέ; Τι συνειρμούς γεννά αυτή η κηλίδα; Eνα από τα πιο γνωστά στην ψυχολογία προβλητικά τεστ διερεύνησης της προσωπικότητας είναι το Rorschach. Δέκα κάρτες με ασπρόμαυρες, κόκκινες και έγχρωμες μελανοκηλίδες χρησιμεύουν ως ερέθισμα. Δεν υπάρχει σωστή ή λάθος απάντηση. Καλείσαι να περιγράψεις ό,τι βλέπεις.

Τα άμορφα σχήματα ευνοούν την ανάδυση πολύτιμων συνειρμών και ασυνείδητων τρόπων σκέψης. Δύο μέρες μετά η λίμνη αίματος είναι ακόμα εκεί. Eστιάζω το βλέμμα μου πάνω της. Τι φέρνει στον νου; Το περίγραμμα ενός γυναικείου σώματος; Aυτό που δεν υπάρχει πια; Το ίχνος μιας καταστροφής που θα μπορούσε, ναι, θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί; Ή μήπως κάτι ακόμα πιο διαταρακτικό; Tο περίγραμμα μιας χώρας, ίσως ακόμα και το σχήμα του κόσμου μας, της Γης μας!

Εκείνο που αναδύεται με ένταση και σπαραγμό από αυτή την ιστορία είναι η αίσθηση του αβοήθητου. Η αιμορραγία εμπιστοσύνης που ενώνει έναν πολίτη με τους θεσμούς οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με την προστασία του. To αβοήθητο, η ψυχική εξάντληση, η αίσθηση ότι δεν είσαι υποκείμενο των επιθυμιών σου, αλλά ένα παίγνιο στα χέρια κακόβουλων ή παντελώς αδιάφορων δυνάμεων που στο τέλος θα σε καταπιούν.

Το αβοήθητο ανοίγει τον δρόμο για μια παρατεταμένη θλίψη. Το αβοήθητο γεννά εξουθένωση και ψυχικό μαρασμό. Οπως στην αρχή της ζωής ένα μωρό κινδυνεύει να καταφύγει στον αυτισμό όταν όλα εκτυλίσσονται ερήμην του, όταν π.χ. το κλάμα, η πείνα, η χαρά, ο πόνος που βιώνει δεν επιφέρουν την παραμικρή αλλαγή στο περιβάλλον του. Ακολουθούν ξεσπάσματα θυμού ή παρατεταμένης σιωπής. Ξένος μέσα σ’ έναν ξένο κόσμο.

Το μαθημένο αίσθημα αβοηθησίας. «Τι νόημα έχει; Δεν θα τα καταφέρω». «Δεν υπάρχει τίποτα και κανείς για να με βοηθήσει». Η απροθυμία ενός κυρίαρχου κοινωνικού συστήματος να στοχαστεί πάνω σε αυτή τη θεμελιώδη υπαρξιακή συνθήκη που κινδυνεύει να καταστρέψει τον ανθρώπινο ψυχισμό.

Πόσο πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν ακόμα. Ο χώρος δεν επαρκεί. Ο χρόνος δεν υπάρχει. Τα αναγκαία μέτρα «ολόπλευρης κοινωνικής προστασίας των γυναικών από κάθε μορφή βίας» πάνε κι έρχονται και γκρεμίζονται μέσα στην ανυπόφορη μεγαλοστομία τους.

Πέμπτη γυναικοκτονία για το 2024! Η έμφυλη βία, οι γυναικοκτονίες που καλά κρατούν όπως και τα ευχολόγια που ανανεώνονται με κάθε νέα γυναικοκτονία:

Εδώ και τώρα περισσότερες δομές προστασίας και φιλοξενίας των γυναικών θυμάτων έμφυλης βίας.

Δεσμευτικά πρωτόκολλα αξιολόγησης κίνδυνου.

Αμεση υλοποίηση όλων των επειγουσών συστάσεων της Επιτροπής Συμβούλιου της Ευρώπης για τη βία κατά των γυναικών σύμφωνα με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.

Ενταξη του όρου της γυναικοκτονίας στο νομικό μας οπλοστάσιο.

Ψυχοκοινωνική και νομική στήριξη στα θύματα έμφυλης βίας.

Με άλλα λόγια, σοβαρά μέτρα, όχι ευχολόγια. Αλήθεια;

«Words, words, words» [Ηamlet, Act2].

Οσο υπάρχει όμως το έντρομο βλέμμα μιας γυναίκας που βρίσκεται σε κίνδυνο και ζητάει βοήθεια και όσοι βρίσκονται γύρω της δεν κινητοποιούνται ψυχικά από αυτό το βλέμμα, δεν ξεχνάνε πρωτόκολλα και κουμπιά πανικού, δεν νιώθουν, δεν αντιλαμβάνονται καν γνωσιακά εκείνη τη στιγμή, τον τρόμο της γυναίκας από τον επικείμενο εξουσιαστή δολοφόνο της, τότε όλα είναι ανοιχτά για να επέλθει η καταστροφή.

«Κάτι να κάνω τώρα εγώ για αυτή τη γυναίκα που κινδυνεύει», «Αυτή είμαι εγώ»! Η μέριμνα για τον άλλον, η εγγύηση του πολιτισμού μας. «Τι θα γίνει αυτός αν εγώ δεν τον συντρέξω;», κι ακόμα: «Τι θα γίνω εγώ αν εγώ δεν τον συντρέξω;», «Ο άλλος είμαι εγώ». Οσο δεν υπάρχει ως αυτονόητα ενσωματωμένος μέσα στα σπλάχνα μας αυτός ο ηθικός κώδικας, που δεν μαθαίνεται από κανένα σχολικό εγχειρίδιο και από κανένα πρωτόκολλο διευθέτησης του θέματος, οι αιμάτινες κηλίδες θα μας περιμένουν, με τις άγονες ανατριχίλες που μας κατακλύζουν.

Η κυρία Φωτεινή Τσαλίκογλου είναι καθηγήτρια Ψυχολογίας, συγγραφέας.