Εκτεταμένη έρευνα για τις συνθήκες που επικρατούν στην ελληνική ακτοπλοΐα ξεκινά η Επιτροπή Ανταγωνισμού. Η έρευνα της Επιτροπής εστιάζεται στον μικρό αριθμό εταιρειών που ελέγχει τις μεγάλες βασικές γραμμές, στην αποτελεσματικότητα του ακτοπλοϊκού δικτύου, στο σύστημα των άγονων γραμμών και βέβαια πώς όλα αυτά επιδρούν στις τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων.

Βάσει σχετικής ανακοίνωσης της Επιτροπής, πρόκειται για μια ολιστική διερεύνηση του πώς είναι «στημένο» σήμερα στη χώρα μας όλο το ακτοπλοϊκό δίκτυο και κατά πόσο τελικά αυτό λειτουργεί ανταγωνιστικά.

Γραμμές και εταιρείες

Πιο αναλυτικά, η Επιτροπή θα διερευνήσει αρχικώς γιατί ο κλάδος εμφανίζει ολιγοπωλιακά χαρακτηριστικά καθώς στις κύριες ακτοπλοϊκές γραμμές μεσαίων και μεγάλων αποστάσεων κυριαρχούν δύο μεγάλοι όμιλοι που κατέχουν πάνω από το 60% του στόλου της ακτοπλοΐας και γιατί, παρά το γεγονός ότι η αγορά είναι ελεύθερη, δεν εισέρχονται νέες εταιρείες.

Για παράδειγμα, σε πολλές μακρινές γραμμές παρουσία έχει μία ή το πολύ δύο εταιρείες. Στη γραμμή των Χανίων όλο τον χρόνο παρουσία έχει μία εταιρεία, όπως επίσης και στη κύρια γραμμή Πειραιάς-Δωδεκάνησα αλλά και στη γραμμή από Πειραιά για τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου.

Κανένα ενδιαφέρον

Ειδικά στην τελευταία, παρά τα μέτρα που έλαβε η Επιτροπή πριν από πολλά χρόνια όταν η Attica Group εξαγόρασε τη Hellenic Seaways (διατήρηση των τιμών στα ίδια επίπεδα, αποχώρηση πλοίου εφόσον κάποια άλλη εταιρεία δρομολογούσε δικό της κ.ά.), ποτέ δεν υπήρξε ενδιαφέρον από άλλη εταιρεία να δραστηριοποιηθεί στις γραμμές αυτές. Αντίστοιχα το ίδιο συνέβη και με τη γραμμή των Δωδεκανήσων.

Τη μη ύπαρξη ενδιαφέροντος επιβεβαιώνει και η ΕΠΑΝΤ, σημειώνοντας ότι «παρά την πλήρη απελευθέρωση της αγοράς με την άρση του καμποτάζ (σταδιακά από το 2002), η ποιότητα της ακτοπλοϊκής υπηρεσίας (υπό την έκφανση της ηλικίας στόλου, του χρόνου ταξιδιού, κ.λπ.) και η προσβασιμότητα πολλών νησιών παραμένει χαμηλή (με εξαίρεση ορισμένες γραμμές με αυξημένη τουριστική κίνηση), ενώ δεν υπάρχουν ενδείξεις ενίσχυσης του ανταγωνισμού και εισόδου νέων εταιρειών».

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα εστιάσει επίσης στο πώς λειτουργεί το ακτοπλοϊκό δίκτυο και πόσο αποτελεσματικό είναι στην κάλυψη των αναγκών των νησιών. Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά, σήμερα το ακτοπλοϊκό δίκτυο έχει αναπτυχθεί ως ένα δίκτυο-αστέρι (star network) με κέντρο το λιμάνι του Πειραιά. Το μοντέλο αυτό σε συνδυασμό με τις χρόνιες ελλείψεις στο σύνολο των λιμενικών υποδομών της χώρας, και ειδικά στους νησιωτικούς λιμένες, επηρεάζει την παροχή της ακτοπλοϊκής υπηρεσίας, τόσο στην πλευρά της προσφοράς της υπηρεσίας όσο και στην πλευρά της ικανοποίησης της ζήτησης, και αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα βελτίωσης της αποτελεσματικότητας του κλάδου, σημειώνει η ΕΠΑΝΤ.

Ελλειψη υποδομών

Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλές φορές στο παρελθόν κατατέθηκαν μελέτες για την ανάπτυξη ενός διαφορετικού δικτύου με κύριες και δευτερεύουσες γραμμές (hub and spoke), ωστόσο ποτέ αυτό δεν προχώρησε λόγω κυρίως της έλλειψης σημαντικών λιμενικών υποδομών.

Σε ένα δίκτυο τύπου «hub and spoke» υπάρχει ένα κεντρικό λιμάνι (το hub), το οποίο λειτουργεί ως βασικός κόμβος μεταφοράς. Τα πλοία συνδέουν διάφορα περιφερειακά νησιά ή λιμάνια (τα spokes) με αυτό το κεντρικό λιμάνι, όχι απαραίτητα μεταξύ τους απευθείας.

Ανοδος 1.400% στο κόστος των άγονων γραμμών

Το τρίτο μεγάλο κεφάλαιο που θα διερευνήσει η Επιτροπή είναι το σύστημα των άγονων γραμμών, για το οποίο διαπιστώνει ότι το κόστος του αυξάνεται συνεχώς. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι «το κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό αυτών των συμβάσεων εκτιμάται ότι έχει αυξηθεί σε απόλυτους αριθμούς κατά 1.400% από την απελευθέρωση της αγοράς μέχρι σήμερα (από 10 εκατ. ευρώ το 2001, σε 152 εκατ. το 2024)».

Στο σημείο αυτό, η ΕΠΑΝΤ ενδεχομένως να διαπιστώσει ότι πολλές «άγονες» γραμμές είναι αποτέλεσμα πιέσεων προς την κεντρική εξουσία των τοπικών αρχόντων και κοινωνιών, καθώς κάθε τοπικός παράγοντας θέλει να εξασφαλίσει πλοίο που θα συνδέει έστω και μία φορά την εβδομάδα το νησί του με τον Πειραιά.
Οπως τονίζει η ΕΠΑΝΤ, μέσω της κλαδικής έρευνας, θα διερευνήσει σε βάθος τα παραπάνω και «εν γένει τις συνθήκες ανταγωνισμού στον κλάδο της ελληνικής ακτοπλοΐας, προκειμένου να διαπιστώσει τυχόν στρεβλώσεις και να υποβάλει προτάσεις για την ενίσχυση του ανταγωνισμού στην αγορά».

Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι παραμένουν ενεργές οι έρευνες που είχαν ξεκινήσει για τις τιμές των εισιτηρίων στη γραμμή Πέραμα-Παλούκια και τον Μάρτιο του 2025 αναφορικά «με πιθανές αντι-ανταγωνιστικές οριζόντιες συμπράξεις ή/και ενδεχόμενη απόφαση ένωσης επιχειρήσεων, καθώς και αναφορικά με πιθανή πρόσκληση σε απαγορευμένη σύμπραξη και ανακοίνωση μελλοντικών προθέσεων τιμολόγησης μεταξύ ανταγωνιστών».