Ο αμερικανός κιθαρίστας Steve Cropper, δημιουργός του Memphis Soul, του ήχου που έφερε την επανάσταση στη soul μουσική, πέθανε σε ηλικία 84 ετών, όπως ανακοίνωσε το περιοδικό Variety επικαλούμενο τον γιο του, Κάμερον. Μυθική φυσιογνωμία της Stax Records, είχε συνοδεύσει καλλιτέχνες όπως οι Otis Redding, Wilson Pickett, Sam & Dave, Rufus & Carla Thomas και Eddie Floyd, βάζοντας ανεξίτηλα την υπογραφή του σε μερικά από τα σπουδαιότερα τραγούδια του 20ού αιώνα.

Μέλος του ιστορικού συγκροτήματος Booker T. & the MG’s, υπήρξε ταυτόχρονα παραγωγός, ενορχηστρωτής και συνθέτης. Ήταν συνδημιουργός των εμβληματικών Green Onions, Soul-Limbo και Time is Tight των MG’s, αλλά και των τεράστιων επιτυχιών (Sittin’ On) The Dock of the Bay και Mr. Pitiful του Otis Redding, κομματιών που καθόρισαν όχι μόνο την καριέρα των δημιουργών τους, αλλά και την ίδια τη φυσιογνωμία της soul.

Το 2010, το αμερικανικό περιοδικό Rolling Stone τον κατέταξε 36ο στη λίστα με τους μεγαλύτερους κιθαρίστες όλων των εποχών, ενώ το 1996 το βρετανικό Mojo τον ανέδειξε δεύτερο μεγαλύτερο κιθαρίστα στην ιστορία, μετά τον Jimi Hendrix. «Ο Cropper βάζει όλο του το ταλέντο, και έχει πολύ, στην υπηρεσία του καλλιτέχνη και του κομματιού: αψεγάδιαστη αίσθηση του ρυθμού, τεχνική χειρουργικής ακρίβειας, δυνατά και βαθιά ριφ, σόλο διεισδυτικά και γεμάτα χάρη. Τα σόλο του δεν παρατραβάνε ποτέ και δημιουργούν πάντα την επιθυμία ν’ ακούσεις κι άλλο», έγραφε χαρακτηριστικά το Mojo.

Αν και η συνεργασία του με τη Stax σταμάτησε το 1970, οι Booker T. & the MG’s επανενώθηκαν τη δεκαετία του ’90 για ηχογραφήσεις και περιοδείες, συνεργαζόμενοι με καλλιτέχνες όπως ο Bob Dylan, ο John Fogerty και ο Neil Young. Παράλληλα, υπήρξε ο βασικός κιθαρίστας των Blues Brothers, του θρυλικού συγκροτήματος των John Belushi και Dan Aykroyd. Συμμετείχε στο πλατινένιο, διπλό άλμπουμ Briefcase Full of Blues (1978), καθώς και σε τέσσερα ακόμη άλμπουμ του σχήματος, ενώ εμφανίστηκε και στις ταινίες The Blues Brothers (1980) και Blues Brothers 2000 (1998).

Ο θάνατός του σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής για την αμερικανική μουσική. Όμως ο ήχος του παραμένει ζωντανός όσο ακούγονται οι δίσκοι που σημάδεψε.

Από το Μιζούρι στο Μέμφις και στην καρδιά της Stax

Γεννημένος το 1941 στο Μιζούρι, ο Steve Cropper μετακόμισε σε νεαρή ηλικία στο Μέμφις, την πόλη όπου το μπλουζ, η gospel και η soul ένωσαν τις δυνάμεις τους με τη σύγχρονη δισκογραφία. Εκεί βρέθηκε στο κέντρο μιας δημιουργικής έκρηξης που θα άλλαζε οριστικά τη μουσική ιστορία, μέσα από τη Stax Records.

Ο Cropper δεν ήταν απλώς ένας ακόμα κιθαρίστας. Ήταν βασικός διαμορφωτής του ήχου της εταιρείας, παραγωγός, συνθέτης και ψυχή των ηχογραφήσεων. Το παίξιμό του, κοφτό, ρυθμικό και συναισθηματικά φορτισμένο, έγινε το θεμέλιο της Memphis Soul.

Τι ήταν η Stax Records και γιατί άλλαξε την ιστορία της μουσικής

Η Stax Records ιδρύθηκε το 1957 στο Μέμφις από τον Jim Stewart και την Estelle Axton και εξελίχθηκε στον μεγαλύτερο αντίπαλο της Motown στον χώρο της soul. Όμως οι δύο εταιρείες εκπροσωπούσαν δύο διαφορετικούς κόσμους. Η Motown εξέφραζε τη στιλπνή, “βιομηχανική” πλευρά της μαύρης αμερικανικής μουσικής. Η Stax, αντίθετα, αντιπροσώπευε τον ωμό, ανεπιτήδευτο και βαθιά συναισθηματικό ήχο του Νότου.

Ήταν, επίσης, ένα τολμηρό κοινωνικό πείραμα. Μαύροι και λευκοί μουσικοί εργάζονταν ισότιμα σε μια εποχή που οι φυλετικές διακρίσεις κυριαρχούσαν. Το στούντιό της, ένα παλιό κινηματοθέατρο, έγινε εργαστήριο ζωντανών ηχογραφήσεων, όπου τα κομμάτια γεννιούνταν σχεδόν μονορούφι, με αυθεντική ενέργεια και ακατέργαστο συναίσθημα.

Από τη Stax πέρασαν ο Otis Redding, ο Isaac Hayes, o Wilson Pickett, οι Staple Singers, ο Sam & Dave και φυσικά οι Booker T. & the MG’s. Παρά την εντυπωσιακή της επιρροή, η εταιρεία χρεοκόπησε το 1975, ύστερα από οικονομικά λάθη και την απώλεια του καταλόγου της. Ο ήχος της, ωστόσο, έγινε ακατάλυτος. Και ο Steve Cropper ήταν ένας από τους βασικούς αρχιτέκτονές του.

Booker T. & the MG’s, το συγκρότημα που έγινε μηχανή επιτυχιών

Με τους Booker T. & the MG’s, ο Cropper έγραψε ιστορία. Το Green Onions παραμένει μέχρι σήμερα ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα οργανικά κομμάτια όλων των εποχών. Το συγκρότημα, όμως, δεν ήταν απλώς ένα επιτυχημένο act. Ήταν η house band της Stax, η μπάντα που έπαιζε σχεδόν σε όλες τις μεγάλες ηχογραφήσεις της εταιρείας.

Οι MG’s αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά της Memphis Soul. Ο Cropper, με την κιθάρα του, έδινε το groove και τον παλμό, χωρίς να επισκιάζει ποτέ τη φωνή.

Otis Redding και το τραγούδι που έγινε σύμβολο

Η συνεργασία του Steve Cropper με τον Otis Redding υπήρξε ιστορική. Μαζί συνυπέγραψαν δεκάδες τραγούδια, με κορυφαίο το (Sittin’ On) The Dock of the Bay. Το κομμάτι γράφτηκε λίγο πριν τον τραγικό θάνατο του Redding και έγινε παγκόσμιο σύμβολο της soul.

Η κιθάρα του Cropper στο τραγούδι αυτό δεν εντυπωσιάζει με τεχνικά κόλπα. Συγκινεί με τη λιτότητά της. Ένα απλό μουσικό αποτύπωμα που κουβαλά μέσα του ολόκληρη την απώλεια μιας εποχής.

Ο παραγωγός και καθοδηγητής πίσω από δεκάδες θρύλους

Ο Steve Cropper δεν έμεινε μόνο στη Stax. Ως παραγωγός και δημιουργικός νους συνεργάστηκε με καλλιτέχνες όπως οι Eddie Floyd, Rufus Thomas, αλλά και αργότερα με τον Rod Stewart, τον John Lennon και τον Bob Dylan. Ήξερε πότε να μιλήσει και πότε να σωπάσει μέσα σε μια ενορχήστρωση. Αυτή η αίσθηση του μέτρου έγινε το σήμα κατατεθέν του.

Η συμμετοχή του στους Blues Brothers τον έφερε μπροστά σε ένα νέο, τεράστιο κοινό. Ως βασικός κιθαρίστας του σχήματος, συνέδεσε τη soul και το rhythm & blues με την παγκόσμια ποπ κουλτούρα. Το Briefcase Full of Blues έγινε πλατινένιο, ενώ οι ταινίες του John Landis τον μετέτρεψαν σε αναγνωρίσιμη φιγούρα και εκτός μουσικού κοινού.

Ένας ήχος που δεν γερνά

Το παίξιμο του Steve Cropper δεν βασίστηκε ποτέ στην επίδειξη. Βασίστηκε στον ρυθμό, στην ακρίβεια και στο συναίσθημα. Κάθε του νότα εξυπηρετούσε το τραγούδι. Γι’ αυτό και ο ήχος του δεν γερνά, ακόμη και σε μια εποχή ψηφιακών τεχνασμάτων.

Η κληρονομιά ενός ήρεμου γίγαντα

Ο Steve Cropper δεν υπήρξε ποτέ σταρ με τη συμβατική έννοια. Υπήρξε, όμως, ένας από τους ανθρώπους που διαμόρφωσαν τον πυρήνα της σύγχρονης μουσικής. Ο ήχος της Memphis Soul, η Stax, ο Otis Redding, οι Booker T. & the MG’s, οι Blues Brothers, κουβαλούν όλοι μέσα τους τη δική του υπογραφή.

Το πέρασμά του στη μουσική σκηνή ήταν αθόρυβο, αλλά με διάρκεια. Και αυτή είναι η πιο ακριβή μορφή αθανασίας.