Με φόντο την επανεκλογή Τραμπ, αναζήτησα σε ένα οδοιπορικό 22 ημερών Έλληνες της διασποράς στη Φιλαδέλφεια, στη Νέα Υόρκη και στη Βοστώνη για μια ελεύθερη συζήτηση για τον τρόπο ζωής, τα αίτια της μετανάστευσής και τους λόγους παραμονής τους στις ΗΠΑ.

Άνοιξαν τα σπίτια τους, τα ντουλαπάκια της μνήμης τους, τις καρδιές τους και μετέτρεψαν σε λόγο σκέψεις  -άλλοτε ήδη κατασταλαγμένες και άλλοτε υπό σχηματοποίηση.

Το οδοιπορικό αυτό πήρε την ονομασία Homeland και επιχειρεί να φωτίσει την ελληνική διασπορά μακριά από κλισέ.

Ως μετανάστης και ο ίδιος, μου είναι δυσδιάκριτη πλέον η διαφορά του μετανάστη από τον expat, τον εργαζόμενο σε μια άλλη χώρα, μέσα στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης και της εκπληκτικής ταχύτητας της πληροφορίας.

Μέσα από τις αφηγήσεις και τις προσωπικές του ιστορίες διακρίνονται οι έννοιες της πατρίδας, της προόδου, της κοινωνικής ζωής, της πολιτικής της καθημερινότητας, της πολιτικής της ψήφου.

Ακολουθεί η συνάντηση με την Αναστασία Γεντίκη.

***

Το Andala Coffee House είναι σχεδόν γεμάτο. Πολύχρωμο, χαρούμενο παλαιστινιακό καφέ στην περιοχή του Κέιμπριτζ, ανάμεσα στο MIT και το Harvard, στη Βοστώνη. Πολύχρωμοι και χαρούμενοι είναι και οι θαμώνες καθώς και το προσωπικό του. Είμαι ο μοναδικός εντελώς μαυροφορεμένος στο χώρο και μιας και έφτασα νωρίτερα, πρόλαβα το τελευταίο ελεύθερο τραπεζάκι στο εσωτερικό του μαγαζιού. Είναι μέσα Νοεμβρίου 2024 και αυτές είναι, μάλλον, οι πρώτες πολύ κρύες ημέρες του φετινού χειμώνα.

Η Αναστασία Γεντίκη, ερευνήτρια και αναπληρώτρια καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του Harvard φτάνει μετά από λίγα λεπτά και, αν δεν είχα κάνει την έρευνά μου πριν τη συναντήσω, έχοντας δει και κάποιες φωτογραφίες οι οποίες είναι αναρτημένες στις σελίδες του ερευνητικού κέντρου στο οποίο εργάζεται, θα νόμιζα πως είναι ακόμη μια φοιτήτρια που ψάχνει για την παρέα της.

Βοστώνη και Ανδαλουσία

«Συγνώμη που άργησα», δικαιολογείται αμέσως, χωρίς να έχει αργήσει καθόλου. «Σκέφτηκα να βρεθούμε εδώ, αφού είναι πολύ κοντά στη σχολή χορού στην οποία πηγαίνω», μου εξηγεί. Η Αναστασία αγαπάει με πάθος το φλαμένκο, μια αγάπη που πρωτοξεκίνησε το 2009, στη Βοστώνη «περισσότερο για εξισορρόπηση από την πίεση του ερευνητικού έργου», μου περιγράφει, «…αλλά το πήρα αμέσως ζεστά και δεν το έχω αφήσει έκτοτε. Πηγαίνω και μία με δύο φορές το χρόνο στην Ισπανία, στη Μαδρίτη αλλά και στην Ανδαλουσία και προσπαθώ να το εξελίξω όσο γίνεται».

Παραγγέλνει ένα πιάτο με φαλάφελ, αφού δεν πρόλαβε να φάει πριν συναντηθούμε. Αυτό χαλαρώνει την κουβέντα άμεσα και κάνει την εξαιρετικά εξειδικευμένη συζήτηση να απλοποιείται κάπως.

«Τελείωσα σπουδές ηλεκτρολόγου-μηχανικού στο ΑΠΘ το 1999 και ήρθα στο πανεπιστήμιο του Michigan για μεταπτυχιακό και από το 2005 ήρθα και ζω στη Βοστώνη», περιγράφει η Αναστασία. Έχοντας αρχίσει ήδη να ασχολείται με την εικόνα, γρήγορα πέρασε στον κλάδο της ιατρικής απεικόνισης.

Σήμερα, έχοντας πια ζήσει στην Αμερική περισσότερα χρόνια από την Ελλάδα, πλέον συνεχίζει την έρευνά της στον εγκέφαλο και πιο συγκεκριμένα στην απεικόνιση διάφορων κυκλωμάτων του, με απώτερο στόχο τη χαρτογράφηση των συνδέσεων του εγκεφάλου που σχετίζονται με συγκεκριμένες παθήσεις, ο μηχανισμός των οποίων δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητός.

Πρωτοποριακό πρόγραμμα για την απεικόνιση του εγκεφάλου

Αυτό το διάστημα, η Αναστασία είχε μια μεγάλη επιτυχία, καθώς το ερευνητικό πρόγραμμα το οποίο είχε υποβάλλει για χρηματοδότηση στις δημόσιες αρχές, στα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ, εγκρίθηκε και έτσι αυτή ως επικεφαλής και η ομάδα της πήραν ένα σημαντικό ποσό για τη διεξαγωγή έρευνας για μια πενταετία με τη δυνατότητα ακόμη πέντε ετών συμπληρωματικά. «Αν και κάποιοι συνάδελφοι, όταν είχαν μάθει τι σκόπευα να προτείνω, με είχαν συμβουλέψει να στοχεύσω λίγο πιο χαμηλά, η έγκριση του ερευνητικού αυτού προγράμματος για την απεικόνιση του εγκεφάλου, με έκανε διπλά υπερήφανη», λέει και το εννοεί!

Αυτή η έρευνα της Αναστασίας και της ομάδας της, είναι μέρος ενός μεγαλύτερου προγράμματος, του “RAIN Initiative το οποίο είχε ξεκινήσει ο πρόεδρος Ομπάμα με στόχο την ανάπτυξη τεχνολογιών νέας γενιάς στο χώρο των νευροεπιστημών.

«Ανήκω παντού και πουθενά»

Είναι μοναχοπαίδι και δεν έχει δημιουργήσει ακόμα δική της οικογένεια στη Βοστώνη, τη ρωτώ πως είναι η ζωή στην Αμερική και για τη σχέση της με την Ελλάδα. «Αν εξαιρέσεις λίγο την απουσία αυθορμητισμού που υπάρχει εδώ, δηλαδή π.χ. για να δεις κάποιον φίλο θα πρέπει να το κανονίσεις δύο εβδομάδες νωρίτερα, δεν νιώθω μεγάλες διαφορές.

Έχω συχνά το συναίσθημα ότι δεν ανήκω πουθενά πραγματικά αλλά και από την άλλη ότι ανήκω και σε διαφορετικά μέρη. Είναι παράξενο να το εξηγήσω ακριβώς», προσπαθεί να το ερμηνεύσει.

Εφόσον η δουλειά της θυμίζει διαρκώς μια start up εταιρία η οποία χρηματοδοτείται αποκλειστικά από κρατικά κονδύλια, τη ρωτώ, μοιραία, για την πολιτική αλλαγή στις Η.Π.Α.

«Ψηφίζω πάντα τον υποψήφιο που θεωρώ ότι θα πρεσβεύσει καλύτερα τις αρχές της δημοκρατίας και της ισότητας», ξεκινά κάθετα η Αναστασία. «Αυτή τη φορά με ανησυχεί ιδιαίτερα μια πρόσφατη απόφαση του ανωτάτου δικαστηρίου, που αποφάσισε ότι ο πρόεδρος, ουσιαστικά, δε μπορεί να κάνει κάτι παράνομο».

Ο Τραμπ και η έρευνα

«Για να είμαι ειλικρινής, η πρώτη θητεία του Τραμπ δεν επηρέασε αρνητικά τη δουλειά μας στο χώρο της έρευνας. Η υγεία είναι ένα θέμα που ενδιαφέρει τους αντιπροσώπους και των δύο κομμάτων αφού και τα δύο έχουν ψηφοφόρους με ασθένειες ή μεγάλης ηλικίας. Το όλο σύστημα, όπως είναι τώρα, (σ.σ. Νοέμβριος 2024), δεν κλονίζεται ιδιαίτερα από τις κυβερνητικές αλλαγές. Αυτή τη φορά όμως νιώθω πως δεν ξέρουμε τι να περιμένουμε, ο Τραμπ μοιάζει πιο προετοιμασμένος, συγκριτικά.»

Τη ρωτώ για τους λόγους που θεωρεί ότι ο κόσμος της Αμερικής έβγαλε τον Τραμπ πρόεδρο για δεύτερη φορά. «Οι λόγοι είναι πολλοί, νομίζω. Υπάρχει μία μερίδα του πληθυσμού που θεωρεί ότι πρόσφατες προσπάθειες να δοθούν περισσότερες ευκαιρίες σε ομάδες όπως μειονότητες ή γυναίκες τους βλάπτουν προσωπικά.

Το γεγονός ότι η Χάρις πήρε το χρίσμα μόλις τέσσερις μήνες πριν τις εκλογές, ουσιαστικά καταδίκασε την υποψηφιότητά της. Αλλά και η πολύ καλή, στοχευμένη καμπάνια του Τραμπ μέσω της κοινωνικής δικτύωσης έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο. Ήξερε σε ποιες ομάδες ανθρώπων να απευθυνθεί και, φυσικά, υπάρχει κόσμος για τον οποίο η υπόσχεση για χαμηλότερους φόρους προέχει πάνω από όλα.»

Μια από της πρώτες προτεραιότητες της νέας προεδρίας είναι να μειώσει δραστικά τα έξοδα του κράτους, και δυστυχώς ένας από τους τρόπους που επέλεξε να το κάνει, αν είναι επιτυχής, θα οδηγήσει ουσιαστικά σε ξήλωμα των υποδομών που έκαναν τις ΗΠΑ επιστημονική υπερδύναμη. Αυτό έχει να κάνει με μία δραστική μείωση που επιχείρησε η προεδρία, και που προς το παρόν έχει μπλοκαριστεί προσωρινά από τα δικαστήρια, στους πόρους που δίνουν τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας στα πανεπιστήμια και νοσοκομεία για γενικές υποδομές έρευνας.

Μέσα σε αυτό το κλίμα αβεβαιότητας, πολλά ερευνητικά ιδρύματα έχουν ήδη παγώσει προσλήψεις προσωπικού και εισαγωγές διδακτορικών φοιτητών για το νέο έτος. Οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι, και όλα θα εξαρτηθούν από τη στάση των ανώτερων δικαστηρίων και της βουλής των αντιπροσώπων.