Η Ειρήνη Σλόσερ, ιδρύτρια και CEO της Dyania Health, είναι μια Ελληνίδα που συνδυάζει την επιστήμη, την τεχνολογία και την επιχειρηματικότητα με έναν εντυπωσιακά κοσμοπολίτικο τρόπο σκέψης. Από τη βιοχημεία και την επενδυτική τραπεζική στη Morgan Stanley, μέχρι την τεχνητή νοημοσύνη στην ιατρική, η πορεία της δεν υπήρξε ποτέ γραμμική — ήταν πάντα καθοδηγούμενη από περιέργεια, τόλμη και βαθιά κατανόηση των αναγκών του αύριο.
Στη συνέντευξή της στο ΒΗΜΑ, μιλά με ειλικρίνεια για τις προκλήσεις της καινοτομίας στην υγεία, την ηθική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, την επιχειρηματικότητα των γυναικών και την ανάγκη επένδυσης στο ανεξερεύνητο ταλέντο της Ελλάδας.
Η ακαδημαϊκή σας σταδιοδρομία δεν ήταν γραμμική. Πόσο σημαντική είναι η αξία του rechanneling;
Δεν θεωρώ ότι έχω κάνει ποτέ πραγματικό rechanneling. Αντιθέτως, ακολούθησα μια πορεία που είχε από την αρχή πρόθεση, αλλά και αρκετή ευελιξία για να ανακαλύπτω νέες ευκαιρίες. Δεν περιορίστηκα ποτέ μόνο στο αντικείμενο των σπουδών ή των τίτλων μου. Για παράδειγμα, όταν αποφάσισα να αφήσω τη βιοχημεία και τα προπαρασκευαστικά μαθήματα για την ιατρική κατεύθυνση για να μπω στον χώρο των επενδύσεων, είχα ήδη εξασφαλίσει την πρώτη μου πρακτική στην επενδυτική τραπεζική προτού καν αρχίσω να παρακολουθώ κάποιο μάθημα χρηματοοικονομικών.
Η φιλοσοφία μου βασίζεται στην πεποίθηση ότι μπορώ να μελετήσω ένα νέο αντικείμενο σε βάθος, να το δοκιμάσω στην πράξη, να βελτιώνομαι μέσα από την εμπειρία και την καθοδήγηση των ειδικών, και να εξελίσσομαι συνεχώς. Αυτός ο κύκλος — μάθηση, εφαρμογή, εξέλιξη — ήταν ο μόνος «κανόνας» μου. Δεν έχω αλλάξει πορεία συνειδητά, αλλά αντιθέτως συνεχίζω να εξερευνώ και να ενσωματώνω νέες ιδέες, κρατώντας τις πιο ουσιαστικές εμπειρίες κάθε σταδίου. Το ποια είμαι σήμερα είναι το αποτέλεσμα της συσσώρευσης όλων αυτών των εμπειριών.
Αφήσατε το περιβάλλον ενός πολυεθνικού κολοσσού για να δοκιμαστείτε το επιχειρείν. Τι προϋποθέτει μια τέτοια απόφαση; Υπήρξε κάποια δύσκολη στιγμή σε αυτή τη μετάβαση;
Η απόφαση ήταν μια φυσική αλληλουχία γεγονότων. Αυτό που πολλοί δεν γνωρίζουν είναι ότι ανέκαθεν ήμουν επιχειρηματίας. Από το δημοτικό σχολείο που πουλούσα κουλουράκια και μπακλαβά σε εορταστικά πακέτα στους ασθενείς του πατέρα μου, μέχρι το Λύκειο όπου, μετά τη δουλειά μου ως προπονήτρια μπάσκετ και τένις σε παιδιά, ξεκίνησα επιχείρηση πλυσίματος αυτοκινήτων. Στο πανεπιστήμιο ίδρυσα έναν μη-κερδοσκοπικό οργανισμό για Έλληνες και Ελληνοαμερικανούς φοιτητές στις ΗΠΑ, προσφέροντας mentoring, υποτροφίες και επαγγελματική δικτύωση. Η επιχειρηματικότητα ήταν πάντα το στοιχείο μου.
Η Morgan Stanley ήταν ένα ενδιάμεσο κεφάλαιο στη ζωή μου που με εξόπλισε με βαθιά κατανόηση των παγκόσμιων αγορών, των στρατηγικών αποφάσεων των πολυεθνικών, της χρηματοοικονομικής ανάλυσης και των παραμέτρων που καθορίζουν την αποτίμηση και τις εξαγορές. Επίσης, έμαθα πώς λειτουργούν οργανισμοί, τόσο από σπουδαίους όσο και από λιγότερο αποτελεσματικούς μάνατζερ.
Σταδιακά, άρχισα να παρατηρώ πόσο σημαντικές -και ακριβείς- αποφάσεις λαμβάνονταν χωρίς καμία πρόσβαση ή αξιοποίηση των πλουσιότερων δεδομένων που βρίσκονται στα ελεύθερα κείμενα. Δεν το γνώριζα τότε (το 2014), αλλά αυτό ήταν ουσιαστικά ένα πρόβλημα που θα έλυνε στο μέλλον η τεχνητή νοημοσύνη με την επεξεργασία φυσικής γλώσσας. Ξεκίνησα λοιπόν να επεξεργάζομαι την πρώτη μου ιδέα την οποία δούλευα ασταμάτητα κάθε νύχτα -κυρίως τα μεσάνυχτα- μετά από την δουλειά. Ο ενθουσιασμός μου του να λύσω ένα σημαντικό και ανεξερεύνητο πρόβλημα ήταν και η αιτία που με οδήγησε να παραιτηθώ από τη Morgan Stanley και κάπως έτσι να ξανά βρεθώ στο δρόμο της επιχειρηματικότητας.
Η Dyania Health δραστηριοποιείται στο σταυροδρόμι της τεχνητής νοημοσύνης και της ιατρικής. Ποιο ήταν το μεγαλύτερο τεχνικό ή θεσμικό εμπόδιο που αντιμετωπίσατε στην προσπάθειά σας να κερδίσετε την εμπιστοσύνη γιατρών και ασθενών;
Το μεγαλύτερο εμπόδιο ήταν το χάσμα μεταξύ των τεχνικών δυνατοτήτων της τεχνητής νοημοσύνης και της κλινικής πραγματικότητας. Οι γιατροί δεν χρειάζονται εντυπωσιακά demos -χρειάζονται ακρίβεια, εξηγήσεις, και σεβασμό στο workflow τους. Επίσης, οι θεσμικοί μηχανισμοί, όπως οι επιτροπές δεοντολογίας και η προστασία προσωπικών δεδομένων, είναι ιδιαίτερα αυστηροί, και ορθώς. Έπρεπε να «χτίσουμε γέφυρες», να μιλήσουμε τη γλώσσα της ιατρικής και να αποδείξουμε ότι η τεχνολογία μπορεί να ενισχύσει και όχι να αντικαταστήσει την ανθρώπινη κρίση.
«Υπάρχουν πλέον μέθοδοι για να διασφαλίζουμε την ακρίβεια και την ηθική ευθυγράμμιση των Μεγάλων Γλωσσικών Μοντέλων».
Παράλληλα, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το πρόβλημα που λύνουμε -η ανάγνωση και κατανόηση ιατρικών φακέλων μέσα σε χιλιοστά του δευτερολέπτου- είναι ένα έργο που δεν έχει ποτέ υλοποιηθεί μέχρι σήμερα. Τα δεδομένα καταγράφονται και αποθηκεύονται στα αρχεία, αλλά ακόμη και για έναν γιατρό το να διαβάσει έστω και έναν μικρό αριθμό φακέλων, θα έπαιρνε χρόνια μέχρι να το ολοκληρώσει. Άρα, το status quo δεν είναι μια λύση που λειτουργεί ήδη-είναι μια απουσία λύσης. Αυτό δημιουργεί έδαφος εμπιστοσύνης από πλευράς ασθενών, ενώ οι γιατροί συχνά ζητούν την τελειότητα, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι η ανθρώπινη ικανότητα επεξεργασίας της πληροφορίας, τόσο σε ταχύτητα όσο και σε όγκο, δεν συγκρίνεται καν με την τεχνητή νοημοσύνη.
Η γενετική τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται ραγδαία. Πώς διασφαλίζουμε ότι τα Μεγάλα Γλωσσικά Μοντέλα παραμένουν όχι μόνο ιατρικά ακριβή, αλλά και ηθικά ευθυγραμμισμένα;
Υπάρχουν πλέον μέθοδοι για να διασφαλίζουμε την ακρίβεια και την ηθική ευθυγράμμιση των Μεγάλων Γλωσσικών Μοντέλων, μέσα από δομημένη τεκμηρίωση, επεξηγηματικότητα και έλεγχο. Το κρίσιμο είναι να κατανοήσουμε πως η ρύθμιση δεν μπορεί να είναι «μια για όλες τις λειτουργίες». Για παράδειγμα, όταν ένα σύστημα παίρνει αποφάσεις αντί του γιατρού, τότε ορθώς υπόκειται σε αυστηρή ρύθμιση ως ιατρική συσκευή. Όταν όμως ενδυναμώνει τον γιατρό με καλύτερα, τεκμηριωμένα δεδομένα, και η τελική ευθύνη/απόφαση παραμένει στον ίδιο τον γιατρό, τότε μπορεί να ισχύει διαφορετικό ρυθμιστικό πλαίσιο.
Η τεχνολογία πρέπει να σχεδιάζεται με ενσωματωμένη διαφάνεια, επεξηγησιμότητα και ανθρώπινη εποπτεία. Όχι επειδή όλοι ξέρουμε πως να την απαιτήσουμε, αλλά επειδή έτσι χτίζεται εμπιστοσύνη σε ένα τόσο ευαίσθητο περιβάλλον όπως η υγειονομική περίθαλψη.
Αυτή τη στιγμή η τεχνητή νοημοσύνη είναι πολύτιμη στο χώρο της υγείας, αλλά μήπως ανησυχείτε ότι θα φτάσει σε μερικά χρόνια να αποφασίζει στη θέση των γιατρών και των ασθενών; Ή ακόμα χειρότερα να αποκλείει ασθενείς από θεραπείες;
Οι γιατροί εκπαιδεύονται με εξαιρετική αυστηρότητα, εργάζονται σκληρά και αποκτούν εμπειρία μέσα από ατελείωτες ώρες περιστατικών. Όμως, η κλινική τους κρίση βασίζεται στη δική τους εμπειρία -η οποία δεν μπορεί από μόνη της να καλύψει εκατομμύρια περιπτώσεις, ούτε να ενσωματώνει διαρκώς όλες τις νέες εξελίξεις και πρακτικές. Ακόμα και στα καλύτερα νοσοκομεία του κόσμου, οι γιατροί είναι άνθρωποι.
Αν χρονομετρήσουμε έναν γιατρό, ο πιο γρήγορος αναγνώστης μπορεί να μελετήσει έναν πλήρη ιατρικό φάκελο σε περίπου 30 λεπτά -ανάλογα με την πολυπλοκότητα και τα ερωτήματα που πρέπει να απαντήσει. Το AI μοντέλο μας, στο πλαίσιο μελέτης που θα παρουσιάσουμε στο συνέδριο ASCO την ερχόμενη εβδομάδα, ξεπέρασε την ακρίβεια και ταχύτητα μεμονωμένων γιατρών στο φυσικό τους ρυθμό. Το gold standard παραμένει αυτό που θα κατέληγαν από κοινού πολλοί γιατροί διαβάζοντας τον ίδιο φάκελο -αλλά ο χρόνος και οι πόροι που θα απαιτούνταν γι’ αυτό είναι τεράστιοι.
Έχουμε ηθική ευθύνη να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης για να καλύψουμε τις αδυναμίες της ανθρώπινης κρίσης -και να χρησιμοποιήσουμε την ανθρώπινη κρίση για να καλύψουμε τις αδυναμίες του AI. Δεν πρόκειται για αντικατάσταση. Πρόκειται για συμπληρωματικότητα, με στόχο την καλύτερη δυνατή φροντίδα για τον ασθενή.
Αναφέρεστε συχνά στην αξία της ομάδας της Dyania Health – η αναζήτηση ταλέντων στις τεχνολογίες αιχμής είναι εύκολή στην Ελλάδα;
Η εύρεση ταλέντου στην Ελλάδα είναι εφικτή, αλλά η αξιοποίησή του απαιτεί αλλαγή υποδομής και νομικού πλαισίου. Σήμερα, το ελληνικό σύστημα έχει στηθεί κυρίως για πολυεθνικές που εισάγουν προϊόντα ή υπηρεσίες στην ελληνική αγορά. Αυτό σημαίνει ότι οι τοπικές θυγατρικές και οι εργαζόμενοι οφείλουν να παράγουν έσοδα εντός Ελλάδας.
Η πραγματικότητα είναι ότι η Ελλάδα έχει τεράστιο ανεκμετάλλευτο δυναμικό με το οποίο μπορεί να εξάγει υπηρεσίες. Αντί να περιμένουμε να πουλήσουμε εντός Ελλάδας, μπορούμε να παράγουμε εδώ και να εξάγουμε σε αγορές όπως οι ΗΠΑ. Αυτό προϋποθέτει αλλαγές στο πώς εργάζονται οι εργαζόμενοι, πώς πληρώνονται, και πώς προάγονται. Σήμερα, οι εργοδοτικές εισφορές αυξάνονται υπερβολικά ακόμα και με μικρές αυξήσεις αποδοχών -και όμως, εγώ σαν εργοδότης θέλω να αμείβω καλύτερα την ομάδα μου. Θέλω να τους εξελίσσω, να τους προάγω, να τους βλέπω να χτίζουν καριέρα. Η συνεχής εναλλαγή προσωπικού δεν είναι λύση, ειδικά σε ένα τόσο καινοτόμο και σύνθετο αντικείμενο όπως η τεχνητή νοημοσύνη στην ιατρική.
Το ελληνικό ταλέντο έρχεται σε μας σε αυτό που θα ονόμαζα «ακατέργαστη μορφή»: εξαιρετικά ικανό, γρήγορο στη μάθηση, σκληρά εργαζόμενο, και βαθιά ενθουσιασμένο με την αποστολή μας. Τυπικά είναι αρκετά junior-και αυτό είναι απολύτως αποδεκτό. Είναι το μέλλον μας. Το senior ταλέντο στην Ελλάδα είναι πιο δύσκολο: δεν υπάρχει ουσιαστική παρουσία της Big Tech, ενώ οι πιο έμπειροι γιατροί είναι συχνά επικεντρωμένοι στην κλινική φροντίδα και λιγότερο στη διεθνή έρευνα ή καινοτομία.
Γι’ αυτό και επενδύουμε στη συνεχή ανάπτυξη των junior και mid-level εργαζομένων μας στην Ελλάδα, με τη στήριξη καταξιωμένων mentors από όλο τον κόσμο. Συχνά, αυτοί οι μέντορες είναι και οι ίδιοι Έλληνες του εξωτερικού -όπως ο Δρ. Δημήτρης Ηλιόπουλος, μέλος του Διοικητικού μας Συμβουλίου.
Έχετε ζήσει σε περισσότερες από 10 πόλεις του κόσμου. Με ποια soft skills σάς έχει εφοδιάσει αυτός ο κοσμοπολιτισμός;
Η εμπειρία του να ζεις και να εργάζεσαι σε τόσα διαφορετικά μέρη σου καλλιεργεί τρία βασικά soft skills: προσαρμοστικότητα, ενσυναίσθηση, και διαπολιτισμική επικοινωνία. Αλλά πάνω απ’ όλα, μου καλλιέργησε αυτό που αποκαλώ «γνωσιακή ενσυναίσθηση»: την ικανότητα να κατανοώ σε βάθος πώς σκέφτεται και αντιδρά κάθε άνθρωπος, ανεξάρτητα από το πού βρίσκεται.
Αυτό σημαίνει να μην κάνεις ποτέ υποθέσεις. Κάποιος μπορεί να ζει στο Κλίβελαντ αλλά να έχει ζήσει τον πόλεμο στον Λίβανο. Άλλος μπορεί να έχει μεγαλώσει σε ασφαλές περιβάλλον αλλά να κουβαλά δικές του προκλήσεις ή τραύματα. Ο κοσμοπολιτισμός με δίδαξε ότι κάθε άνθρωπος είναι ένα μείγμα ιστοριών, προκαταλήψεων και εσωτερικών μηχανισμών.
«Το να σε υποτιμούν είναι πολύ καλύτερο από το να σε υπερεκτιμούν -γιατί σου δίνεται η ευκαιρία να υπεραποδώσεις με ευκολία».
Το να μπορώ να κατανοώ αυτούς τους μηχανισμούς σκέψης και συμπεριφοράς σε βάθος, και να προσαρμόζομαι ώστε να προβλέπω με ακρίβεια τις προτιμήσεις ή αντιδράσεις του άλλου, είναι η δεξιότητα που με βοήθησε περισσότερο στην πλοήγηση σύνθετων επιχειρηματικών διαπραγματεύσεων.
Μια γυναίκα στο οικοσύστημα των start up και των εταιρειών τεχνολογίας δεν είναι κάτι καινοφανές. Ωστόσο διαπιστώνετε διαφορά αντιμετώπισης στην Ελλάδα συγκριτικά με αλλού λόγω του φύλου σας;
Σε γενικές γραμμές, ναι, υπάρχει διαφορά, αλλά όχι μόνο στην Ελλάδα. Η διαφορετική αντιμετώπιση των γυναικών στον χώρο της τεχνολογίας και των startup είναι φαινόμενο που συναντάται διεθνώς. Μερικές φορές όμως, αυτή η υποτίμηση λειτουργεί υπέρ μου. Το να σε υποτιμούν είναι πολύ καλύτερο από το να σε υπερεκτιμούν -γιατί σου δίνεται η ευκαιρία να υπεραποδώσεις με ευκολία.
Σε όλα τα περιβάλλοντα, από την Ευρώπη έως τις Ηνωμένες Πολιτείες, πολλοί υποθέτουν ότι δεν έχω τεχνική κατάρτιση, ότι δεν γνωρίζω από ιατρική, ή ότι δεν καταλαβαίνω την τεχνητή νοημοσύνη. Όταν ξεπερνάς αυτές τις προσδοκίες, δεν εντυπωσιάζεις απλώς -χτίζεις εμπιστοσύνη πολύ πιο γρήγορα. Δεν είναι κάτι στο οποίο θέλω να βασίζομαι, αλλά είναι μια πραγματικότητα που έχω μάθει να αξιοποιώ στρατηγικά και να μην αφήνω να με κρατάει πίσω από τη πορεία μου.
Φροντίζετε για το DEI στην Dyania Health και αν ναι με ποιο τρόπο;
Στη Dyania Health έχουμε δημιουργήσει σκόπιμα μια ομάδα που συνδυάζει την κλινική εμπειρία με τη μαθηματική ακρίβεια, την τεχνογνωσία της μηχανικής και τη διαίσθηση του προϊόντος. Οι ανακαλύψεις μας προέρχονται από αυτή τη συγχώνευση των κλάδων, όπου γιατροί, μαθηματικοί, μηχανικοί και σχεδιαστές συνεργάζονται άψογα για την επίλυση των δυσκολότερων προβλημάτων της υγειονομικής περίθαλψης. Για εμάς, η διαφοροποίηση της κλινικής έρευνας δεν είναι θέμα συζήτησης -είναι θεμελιωδώς καλή επιστήμη που θα βελτιώσει τα αποτελέσματα της υγείας για όλους. Πιστεύουμε ότι η πραγματική καινοτομία γεννιέται όταν διαφορετικές φωνές έχουν ίση θέση στο τραπέζι -γι’ αυτό και η ομάδα μας αποτελείται κατά το ήμισυ από γυναίκες και άνδρες, αποδεικνύοντας έμπρακτα τη δέσμευσή μας στη διαφορετικότητα, την ισότητα και τη συμπερίληψη.
