Συναγερμός στις Κάννες: Πώς ο Τραμπ κατέλαβε το πιο λαμπερό Φεστιβάλ του κόσμου

Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Τομ Κρουζ, Αντζελίνα Τζολί, Σον Πεν, Χοακίν Φίνιξ. Και ποιος δεν πέρασε από το φετινό Φεστιβάλ Καννών που έλαμψε (και λάμπει) με την απόβαση των Αμερικανών σταρ στην γαλλική Ριβιέρα. Κι όμως την ίδια ώρα, όπως αναφέρει ρεπορτάζ του Politico, μεγάλος Αμερικανός διανομέας «παγώνει» τις συζητήσεις στις Κάννες για τη διανομή «μη-αμερικανικής» ταινίας στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Παρά το γκλάμουρ, τα φαντασμαγορικά πάρτι, τις κεφάτες σέλφι στο κόκκινο χαλί και την κινηματογραφική δημιουργικότητα που διακατέχει την Κρουαζέτ, μια σκιά πολιτικής ανησυχίας απλώνεται πάνω από τις Κάννες: το φλερτ των Αμερικανών με την Ευρώπη δεν είναι φέτος όπως στο παρελθόν καθώς στο πραγματικό επίκεντρο των συζητήσεων ανάμεσα σε παραγωγούς, σκηνοθέτες και στελέχη της βιομηχανίας είναι ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και η απειλή του να χρησιμοποιήσει τον κινηματογράφο ως όπλο στον εμπορικό του πόλεμο.

Δασμοί στις ταινίες εκτός ΗΠΑ

Στις αρχές Μαϊου ο πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε πως εξετάζει την επιβολή δασμών σε «ξένες» ταινίες για να ξαναγίνει το ασθμαίνον (για διάφορους οικονομικούς λόγους), μετά την πανδημία, Χόλιγουντ και πάλι κραταιό. Η απειλή αυτή τρόμαξε τόσο την ευρωπαϊκή όσο και την αμερικανική κινηματογραφική παραγωγή, της οποίας ένα μεγάλο μέρος υπερπαραγωγών γυρίζεται στο εξωτερικό. Η αλυσίδα συμπαραγωγών σε διεθνές επίπεδο που έχει δημιουργηθεί εδώ και δεκαετίες στην οπτικοακουστική βιομηχανία με τις πλατφόρμες streaming να έχουν μπει γερά στο πεδίο της παραγωγής τα τελευταία χρόνια, βρίσκεται αυτή τη στιγμή να αιωρείται  σαν ένα εκκρεμές που περιμένει πότε θα φυσήξει ο βοριάς και θα σαρώσει κατακτήσεις ετών.

Το στούντιο της Warner Bros., στην Καλιφόρνια. (AP Photo/Richard Vogel)

Ακόμα και πριν την έναρξη του Φεστιβάλ Καννών, αρκετά άρθρα στον ξένο τύπο είχαν αρχίσει να επισημαίνουν το πρόβλημα που έχει ανακύψει εντός και εκτός Χόλιγουντ. Η απειλή του Τραμπ για δασμούς θεωρείται ως μια προσπάθεια να αποθαρρύνει τις κινηματογραφικές παραγωγές από το να γυρίζουν ταινίες εκτός των ΗΠΑ.Τα γυρίσματα στο Λος Άντζελες μειώθηκαν κατά 22% κατά το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, συμπεριλαμβανομένου του κόστους παραγωγής. Ρεπορτάζ θέλουν ισχυρούς επιχειρηματίες της βιομηχανίας που βρίσκονται κοντά στον Τραμπ, να θεωρούν ότι οι φορολογικές πιστώσεις θα ήταν μία κάποια λύση για να παραμείνουν τα γυρίσματα των αμερικανικών παραγωγών εντός των τειχών του Χόλιγουντ.

Αλλάζει ο κανονισμός της ΕΕ για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων;

Με το Φεστιβάλ των Καννών σε πλήρη εξέλιξη αυτό που φαίνεται να ανησυχεί πραγματικά την ευρωπαϊκή βιομηχανία είναι ότι η κυβέρνηση Τραμπ θα χρησιμοποιήσει ως διαπραγματευτικό της χαρτί στην νέα οικονομική πολιτική που επιθυμεί να επιβάλλει την υποχρέωση των πλατφορμών streaming, στην πλειοψηφία τους αμερικανικές, να επενδύουν σε ευρωπαϊκές παραγωγές. Όπως σημειώνει το Politico: «Ο κλάδος φοβάται ότι στις εμπορικές διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ευρώπης, η Ουάσινγκτον θα μπορούσε να πιέσει τις Βρυξέλλες να αμβλυνθεί ο κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, η οποία επιτρέπει σε χώρες όπως η Γαλλία να απαιτούν από πλατφόρμες streaming όπως το Netflix, το Amazon Prime, η Disney+ και άλλες να επενδύουν σε μια ελάχιστη ποσόστωση τοπικών παραγωγών. Η λεγόμενη Οδηγία για τις Οπτικοακουστικές Υπηρεσίες (AVSMD) πρόκειται να αναθεωρηθεί το επόμενο έτος.

@Associated Press

Παρά την κρίση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αποφύγει μέχρι στιγμής μια κατά μέτωπο επίθεση κατά του Τραμπ σχετικά με τις απειλές του για τους κινηματογραφικούς δασμούς, ενώ οι επίτροποι της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Κάννες όπου σφραγίζονται κάθε χρόνο μεγάλες, μεσαίες και μικρές κινηματογραφικές συμπαραγωγές, προσπάθησαν να καθησυχάσουν τους επαγγελματίες της βιομηχανίες ότι η AVSMD (Audiovisual Media Services Directive) δεν θα χρησιμοποιηθεί ως διαπραγματευτικό χαρτί στις εμπορικές διαπραγματεύσεις με την Ουάσινγκτον.

Παράλληλα, η Γαλλίδα υπουργός Πολιτισμού Ρασίντα Ντατί υπέγραψε με περισσότερους από 20 ομολόγους της στην ΕΕ, ένα κείμενο που καλεί σε «ένα συλλογικό άλμα προς τα εμπρός για μια Ευρώπη του πολιτισμού», ως αντίδραση στις επιθέσεις κατά της ελευθερίας και της διαφορετικότητας. Σε άλλη δημόσια τοποθέτησή της η γαλλίδα υπουργός Πολιτισμού δήλωσε ότι θα αγωνιστεί για τη «διατήρηση» της οδηγίας AVSMD. Στο ίδιο πνεύμα η γαλλική κυβέρνηση διοργάνωσε ειδικές συναντήσεις στις Κάννες το Σαββατοκύριακο και στις Βερσαλλίες τη Δευτέρα στο πλαίσιο του προγράμματος «Επιλέξτε τη Γαλλία», το οποίο ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν αναμένεται να χρησιμοποιήσει για να ανακοινώσει νέες επενδύσεις ύψους 20 δισεκατομμυρίων ευρώ σε διάφορους τομείς (ελπίζουμε και πολιτιστικούς).

Πολιτική και αντίσταση στις Κάννες

Αλλά τα μεγαλόσχημα λόγια δεν φαίνεται να καθησυχάζουν την κινηματογραφική βιομηχανία. Την περασμένη Κυριακή, σκηνοθέτες του κινημαρογράφου διοργάνωσαν συγκέντρωση στην παραλία των Καννών, όπου διάβασαν τη δική τους διακήρυξη, προειδοποιώντας ότι «ο οικονομικός πόλεμος που διεξάγουν οι ΗΠΑ είναι επίσης πολιτιστικός πόλεμος!» και κατηγορώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι αντιμετωπίζει τον πολιτισμό όπως κάθε άλλο οικονομικό τομέα. Το εν λόγω «μανιφέστο» έχει υπογραφεί από πολλά μέλη της κινηματογραφικής βιομηχανίας και διάσημους σκηνοθέτες όπως ο Πάολο Σορεντίνο και ο Κλοντ Λελούς.

@ASSOCIATED PRESS, Lewis Joly

Βαδίζοντας σε έντονους γεωπολιτικούς ρυθμούς, το Φεστιβάλ Καννών βρισκόταν πάντα στο επίκεντρο των πολιτικών εξελίξεων από τη γέννησή του. Έχοντας γεννηθεί ως αντίδραση το 1939 στην κατάληψη του Φεστιβάλ της Βενετίας από τους Ναζί και τους φασίστες, έγινε πεδίο αντιπαράθεσης τον Μάη του ’68 όταν ο Γκοντάρ, ο Τριφό και οι υπόλοιποι δημιουργοί της νουβέλ βαγκ σήκωσαν ψηλά την σημαία της πολιτισμικής επανάστασης και αν και έχει πάψει να είναι τόσο θερμόαιμο, το Φεστιβάλ Καννών παραμένει ένας ηλεκτρισμένος χώρος έκφρασης με πύρινούς πολιτικούς λόγους, συγκεντρώσεις και διαμαρτυρίες, Χρυσούς Φοίνικες που έγραψαν (πολιτική) ιστορία.

@Associated Press, Joel C Ryan

Η φετινή χρονιά δεν αποτελεί εξαίρεση, με τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο μεταξύ άλλων να επιτίθεται στον Τραμπ στην βράβευσή του με τον τιμητικό Χρυσό Φοίνικα και την Ζιλιέτ Μπινός στην έναρξη να αναφέρεται στη δολοφονία από το Ισραήλ της Φατίμα Χασούνα, της νεαρής φωτορεπόρτερ από τη Γάζα στο ντοκιμαντέρ «Βάλε την ψυχή σου στο χέρι και περπάτα», το οποίο έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ. Ένα τραγικό γεγονός που επίσης έφεραν στο προσκήνιο οι 370 σκηνοθέτες και ηθοποιοί (ανάμεσά τους οι Κώστας Γαβράς και Γιώργος Λάνθιμος), που υπέγραψαν σχετική επιστολή διαμαρτυρίας.

Θολό τοπίο

Καθώς το Φεστιβάλ Καννών βρίσκεται πλέον στα μισά της φετινής του διεξαγωγής, η ιστορική πολιτική του διάσταση επανέρχεται στο προσκήνιο. Πώς όμως θα δοθεί λύση στα προβλήματα οικονομικής πολιτικής που θέτουν οι ΗΠΑ σε μία εποχή που ο κινηματογράφος ψάχνει τρόπους να είναι βιώσιμος ως βιομηχανία στην μετά τον Covid περίοδο.  Τον Αμερικανό διανομέα που έχει «παγώσει» τις τρέχουσες συνομιλίες για τη διανομή της μη αμερικανικής ταινίας στις ΗΠΑ, πιθανόν δεν θα τον μάθουμε. Είναι ένας επαγγελματίας όμως που επικαλείται την ανάγκη για περισσότερη σαφήνεια σχετικά με την επόμενη κίνηση της κυβέρνησης Τραμπ, πριν υπογράψει τη συμφωνία. Το τοπίο παραμένει θολό προς το παρόν.

Πολλοί επίσης ανησυχούν ότι οι επαπειλούμενοι δασμοί θα στερήσουν από το αμερικανικό κοινό ταινίες φιλελεύθερου περιεχομένου, που δεν ταιριάζουν με την ατζέντα του Τραμπ. Θα αντιμετωπίσει κάποιος το πρόβλημα;