Τα μάτια όλων είναι στραμμένα στην Κωνσταντινούπολη σήμερα (15/5) για τις πρώτες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ουκρανών και Ρώσων από την άνοιξη του 2022, όταν οι τότε προσπάθειες για εκεχειρία κατέρρευσαν. Η εβδομάδα ξεκίνησε «μαξιμαλιστικά», με την πιθανότητα να μετέβαινε ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν στην Κωνσταντινούπολη μικρή αλλά υπαρκτή και ανοιχτό το ενδεχόμενο να πήγαινε και ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ. Τελικά θα πάει μόνο ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι – που θα συναντηθεί πρώτα με τον τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα και ενδεχομένως να μεταβούν μαζί στην Κωνσταντινούπολη – ενώ ο Πούτιν ανακοίνωσε αργά την παραμονή των συνομιλιών τη σύνθεση της ρωσικής αντιπροσωπείας, που δεν περιλαμβάνει ούτε καν τον ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ.

Η ακριβής μορφή των συνομιλιών, δηλαδή αν οι δυο αντιπροσωπείες θα συναντηθούν από την αρχή απευθείας ή θα συνομιλήσουν μέσω τουρκικής μεσολάβησης, παραμένει αντικείμενο διαπραγμάτευσης μέχρι τελευταία στιγμή. Την επομένη των συνομιλιών, την Παρασκευή, αναμένονται στην Κωνσταντινούπολη ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και οι ειδικοί απεσταλμένοι του Τραμπ, Στίβ Ουίτκοφ και Κιθ Κέλογκ.

Οι απαιτήσεις της Ουκρανίας και ο ρωσικός στόλος «φάντασμα»

Σε αυτό το πλαίσιο, δεν φαίνεται να μπορεί να επιτευχθεί εντός των επόμενων ημερών η πλήρης εκεχειρία που επιθυμούν οι Ουκρανοί και απαίτησαν οι Ευρωπαίοι – με την απειλή του 17ου πακέτου κυρώσεων προς τη Ρωσία το οποίο βάζει στο στόχαστρο τον «στόλο-φάντασμα» που μεταφέρει ρωσικό πετρέλαιο παρακάμπτοντας τις κυρώσεις. Η ουκρανική πλευρά επιθυμεί επίσης να συζητήσει την πλήρη ανταλλαγή αιχμαλώτων.

Ασαφείς οι επιδιώξεις της Ρωσίας

Το τι επιθυμεί η Μόσχα είναι λιγότερο σαφές. Πολλοί στην Ευρώπη ανησυχούν ότι ο Πούτιν θα παριστάνει ότι διαπραγματεύεται, τραβώντας τις συνομιλίες σε μάκρος, και στο μεταξύ θα συνεχίσει να βομβαρδίζει την Ουκρανία, αν δεν εντείνει κιόλας τους βομβαρδισμούς. Άλλωστε ο ρώσος πρόεδρος δηλώνει ότι δεν πρόκειται να συμφωνήσει σε εκεχειρία αν δεν προηγηθεί ειρηνευτική συμφωνία.

Δε βιάζεται ο Πούτιν

Ο Πούτιν έχει το πάνω χέρι στο πεδίο της μάχης, όπου η προέλαση των Ρώσων είναι αργή αλλά σταθερή, και δεν βιάζεται να σταματήσει τον πόλεμο γιατί ο χρόνος που περνά αποβαίνει υπέρ του. Αντίθετα, το Κίεβο επείγεται να σταματήσουν οι εχθροπραξίες και ο Τραμπ θέλει μια συμφωνία γρήγορα.

Η δύσκολη ισορροπία

Ο ρώσος πρόεδρος όμως πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα στην τακτική καθυστέρησης χωρίς όμως και να απορρίψει κατηγορηματικά μια πρόταση για εκεχειρία που θα προέρχεται από τον Τραμπ γιατί πιστεύεται ότι θέλει να διατηρήσει την καλή σχέση που έχουν μεταξύ τους και το νέο κύρος που αντλεί από αυτή.

Το προσχέδιο εκεχειρίας του 2022

Στις τελευταίες απευθείας ουκρανορωσικές διαπραγματεύσεις το 2022 στην Κωνσταντινούπολη, οι δύο πλευρές είχαν φθάσει κοντά σε ένα προσχέδιο συμφωνίας το οποίο, σύμφωνα με έγγραφο που διέρρευσε, θα περιλάμβανε την μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, τη μείωση των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, διεθνείς εγγυήσεις ασφαλείας (από ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Κίνα και Ρωσία) και τη δέσμευση της Ουκρανίας να μην ανακαταλάβει την Κριμαία ενώ η τύχη του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ θα γινόταν αντικείμενο χωριστής διαπραγμάτευσης. Η συμφωνία του 2022 προφανώς δεν προχώρησε, αλλά οι δυο πλευρές έφτασαν αργότερα σε συμφωνία για τα σιτηρά της Ουκρανίας με την μεσολάβηση της Τουρκίας και του ΟΗΕ (που στη συνέχεια κατέρρευσε και αυτή).

Ο πρόθυμος Ερντογάν

Ο Ερντογάν, που είναι γεωπολιτικά σε μεγάλη άνοδο αυτή την εβδομάδα, θα συγκεντρώσει και σήμερα τα φώτα ως οικοδεσπότης και μεσολαβητής. Ο τούρκος πρόεδρος περιγράφει τις σημερινές συνομιλίες ως πιθανό ιστορικό σημείο καμπής και δηλώνει πρόθυμος να επιβλέψει την εκεχειρία, όποτε αυτή συμφωνηθεί.