Πάνω από 20 εκατ. containers διακινούνται καθημερινά στις θάλασσες παγκοσμίως, μεταφέροντας από τρόφιμα και ρούχα, μέχρι πανάκριβες τηλεοράσεις και προϊόντα υψηλής τεχνολογίας. Ωστόσο, δεν φτάνουν πάντα στον προορισμό τους, καθώς χιλιάδες εμπορευματοκιβώτια χάνονται κάθε χρόνο κατά μήκος των ωκεανών.
Με την εξέλιξη της τεχνολογίας τα περιστατικά απωλειών containers στη θάλασσα σταδιακά είχαν ελαττωθεί, όμως τα τελευταία δύο χρόνια παρατηρήθηκε μια απότομη αύξηση, αναγκάζοντας το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ναυτιλίας (WSC) να εκπονήσει μελέτη με στόχο την εύρεση τρόπων να αποτραπεί αυτή η μάστιγα. Η έκθεση του WSC «Εμπορευματοκιβώτια που χάνονται στη θάλασσα» δείχνει ότι την περίοδο 2020-2021 το 0,001% των containers κατέληξαν στα κύματα.
Χαρακτηριστικό της ανησυχητικής τάσης που καταγράφεται είναι η αύξηση στον μέσο αριθμό εμπορευματοκιβωτίων που χάνονται στη θάλασσα ετησίως από την έναρξη της έρευνας κατά 18% ή 1.629 containers. Ειδικότερα, τον χειμώνα του 2020-21 σημειώθηκε ασυνήθιστα υψηλός αριθμός περιστατικών που σχετίζονται με τις καιρικές συνθήκες και οι μέσες απώλειες για τη διετία 2020-2021 ήταν 3.113 εμπορευματοκιβώτια σε σύγκριση με 1.382 κατά μέσο όρο την περίοδο 2008-2019. Μάλιστα, στη μνήμη του κόσμου έχει μείνει το πλοίο «ONE Apu», το οποίο το 2020 έχασε σχεδόν 2.000 containers σε καταιγίδα στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Το containership «ONE Apu»
Οι αιτίες
Βασικές αιτίες για την απώλεια εμπορευματοκιβωτίων είναι -μεταξύ άλλων- τα μεγάλα κύματα και οι κλίσεις που επιφέρουν στα πλοία, καθώς και οι ισχυρές ριπές ανέμου απόρροια ισχυρών καταιγίδων, ενώ πολλές φορές είναι αναγκαία η απόρριψή τους στη θάλασσα προκειμένου να μη χαθεί η ευστάθεια του πλοίου.
Η φουρτουνιασμένη θάλασσα αδιαφορεί για τα ανθρώπινα υπάρχοντα και για το λόγο αυτό η νέα μελέτη του WSC, που θα διαρκέσει τρία χρόνια, αναμένεται να χρησιμοποιεί επιστημονικές αναλύσεις, υπολογισμούς και συλλογή δεδομένων για την ανάπτυξη νέων συστάσεων για τη μείωση του κινδύνου απώλειας containers στη θάλασσα. Τα αρχικά αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι τα φαινόμενα παραμετρικού συντονισμού (parametric rolling) και σύγχρονου διατοιχισμού (synchronous rolling) είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα για τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, καθώς οδηγούν σε έντονο διατοιχισμό και κλίσεις που μπορεί να ξεπεράσουν τις 30 μοίρες. Στις παραπάνω περιπτώσεις προστίθεται το ενδεχόμενο η θάλασσα να φτάσει στο κατάστρωμα και να προκαλέσει ζημιές στα εμπορευματοκιβώτια.
Μάλιστα, ο νορβηγικός νηογνώμονας DNV δημιούργησε μια εφαρμογή για να βοηθήσει τους πλοιάρχους να αποφύγουν εντελώς τις δύο αυτές επικίνδυνες καταστάσεις, οι οποίες προκύπτουν από εξαιρετικά πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις πολλών παραγόντων και είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Στο πλαίσιο αυτό, ανέπτυξε μηχανισμό άμεσης αξιολόγησης της ευστάθειας για κάθε πλοίο (Anti-Roll Assist) βασισμένο σε προσομοιώσεις, ώστε ο πλοίαρχος να γνωρίζει αμέσως το τι μπορεί να κάνει για να αποφύγει την απώλεια containers.
Απειλή για την ναυσιπλοΐα
Σε ό,τι αφορά τα χαμένα εμπορευματοκιβώτια, τα οποία αποτελούν απειλή όχι μόνο για την ασφάλεια των πλοίων όταν επιπλέουν στο νερό, αλλά και για το περιβάλλον, η σύμβαση του Ναϊρόμπι για την απομάκρυνση των ναυαγίων προβλέπει την ευθύνη του πλοιοκτήτη για το κόστος εντοπισμού, σήμανσης και απομάκρυνσης του ναυτιλιακού κινδύνου ενός ναυαγίου. Ο ορισμός της σύμβασης για το ναυάγιο είναι αρκετά ευρύς, ώστε εύκολα να ενσωματώνει και τα εμπορευματοκιβώτια. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν πάντα εύκολο, καθώς πολλά καταλήγουν στον βυθό, άλλα εκβράζονται στις ακτές και αυτά τα οποία αποτελούν άμεσο κίνδυνο για τη ναυσιπλοΐα, απομακρύνονται με εντολή των αρμόδιων λιμενικών αρχών.
Η επιχείρηση άμεσης ανάκτησης ανεβάζει το κόστος για τους πλοιοκτήτες και τους μεταφορείς, με τον ΙΜΟ να αναφέρει πως αποτελεί υποχρέωση του πλοίου για την ακριβή αναφορά των χαμένων εμπορευματοκιβωτίων όταν υπάρχουν απώλειες στις ευαίσθητες περιοχές, ενώ ο εντοπισμός και η χαρτογράφησή τους προκειμένου να ανακτηθούν, γίνεται εφόσον αυτό είναι τεχνικά εφικτό.
