Το κλίμα για την Ελλάδα βελτιώνεται διαρκώς, τονίζει ο αναπληρωτής εκτελεστικός διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ, Μιχάλης Ψαλιδόπουλος, στη συνέντευξή του στο «Βήμα». Υπογραμμίζει ότι η ενισχυμένη εποπτεία παραμένει, αλλά και αυτή θα ατονήσει στο μέτρο που θα αποπληρώσουμε κι άλλο μέρος των δανείων μας, βαδίζοντας προς τον μηδενισμό τους. Υποστηρίζει ότι εάν ξεκινήσει μια μεγάλη επένδυση, η οικονομία θα λάβει μεγάλη ώθηση και μια χιονοστιβάδα επενδύσεων ίσως κάνει εφικτό έναν ρυθμό ανάπτυξης της τάξεως του 4%. Για την προοπτική της μείωσης των πρωτογενών πλεονασμάτων είπε ότι τίποτε δεν είναι απίθανο όταν κάποιος έχει επιχειρήματα και επιμονή στο προφανές.
Το Ταμείο πρόσφατα έκανε πρόβλεψη για την παγκόσμια οικονομία: προσωρινή σταθεροποίηση, αργή ανάκαμψη. Τι σημαίνει αυτό;
«Το Ταμείο γνωστοποιεί δύο φορές τον χρόνο τις προβλέψεις του για τις παγκόσμιες οικονομικές εξελίξεις στηριγμένο στα εμπειρικά δεδομένα και σε σχετικές υποθέσεις. Η πρόσφατη πρόβλεψή του προειδοποιεί για συγκρατημένη αισιοδοξία. Στις αναδυόμενες οικονομίες η Ινδία φαίνεται να αντιμετωπίζει σημαντική επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης. Στον αναπτυγμένο κόσμο το τρέχον έτος θα είναι έτος αργής ανόδου και διαρθρωτικών ανακατατάξεων. Αυτά κάτω από τις σημερινές επικρατούσες συνθήκες, που μπορεί στην πορεία να αλλάξουν…».
Ποιοι οι κίνδυνοι που απειλούν την παγκόσμια οικονομία; Βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα παγκόσμια οικονομική κρίση;
«Γεωπολιτικές αβεβαιότητες και εμπορικές διαφωνίες αποτελούν τους βασικούς κινδύνους. Η αυτοματοποίηση της παραγωγής και αναδιαρθρώσεις παραγωγικών διαδικασιών με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης μπορούν δυνητικά να αποτελέσουν παράγοντες ανησυχίας και διαταραχών, αν δεν ληφθούν υπόψη οι συνέπειές τους σε απασχόληση και εισοδήματα. Τέλος, αν επισυμβεί από οποιαδήποτε αιτία μια σοβαρή κρίση παγκοσμίως, αυτή δεν θα μπορεί να ξεπεραστεί με τη νομισματική πολιτική λόγω των ήδη εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων. Η διέξοδος θα είναι η δημοσιονομική πολιτική και κάποιες χώρες θα αναγκαστούν να αντιληφθούν ότι δεν μπορούν να την περιθωριοποιούν ως εργαλείο πολιτικής. Από την άλλη πλευρά, παγκόσμια κρίση της έκτασης εκείνης του 2008 δεν αναμένεται να υπάρξει. Αλλο τα ανησυχητικά σημάδια και η ανάγκη εγρήγορσης και άλλο η άμεση σήμανση συναγερμού».
Ο εν εξελίξει παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ – Κίνας πώς επηρεάζει την παγκόσμια οικονομία και τι αντίκτυπο θα έχει στην Ελλάδα;
«Παρότι πρόσφατα είχαμε την υπογραφή μιας αμερικανο-κινεζικής συμφωνίας, η διαταραχή του παγκόσμιου εμπορίου συνεχίζεται και τα ανοικτά θέματα μεταξύ των δύο χωρών είναι σημαντικότερα εκείνων που προς το παρόν επιλύθηκαν. Η Κίνα, μιμούμενη τη στρατηγική των ασιατικών τίγρεων προ εικοσαετίας, βρίσκεται στα πρόθυρα κατάκτησης σημαντικών τεχνολογικών πλεονεκτημάτων, γεγονός που οδηγεί σε εξ αντανακλάσεως ενέργειες τις ΗΠΑ. Η Ελλάδα, που έχει στόχο την ανάκαμψή της, επιζητεί συνεργασίες με όλες τις χώρες του κόσμου και θέλει να βελτιώσει τις εξαγωγές της. Σαφώς λοιπόν θα ήθελε τα όποια ζητήματα να επιλυθούν συναινετικά και να περιοριστούν οι διαταραχές του παγκόσμιου εμπορίου στο ελάχιστο. Αυτό συμπεριλαμβάνει και το Brexit. Προς το παρόν, ο μηχανισμός διαιτησίας επίλυσης διαφορών του Παγκόσμιου Οικονομικού Εμπορίου έχει παραλύσει λόγω μη διορισμού μελών σε αυτό. Η δυσλειτουργία αυτή πρέπει να αποκατασταθεί σύντομα».
Η οικονομία της ΕΕ είναι σε πήλινα πόδια;
«Δεν νομίζω, αν και έχουμε καιρό να πιστοποιήσουμε τεχνολογικές επαναστάσεις στην Ευρώπη. Η αδυναμία της ΕΕ έγκειται στο ότι λόγω του συγκεκριμένου τρόπου διακυβέρνησής της δεν ασκείται μια κοινή οικονομική πολιτική που είναι σε θέση να αντιδρά άμεσα σε δημιουργούμενες-υπάρχουσες ανισορροπίες. Μεταρρυθμίσεις στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική έχουν προταθεί, αλλά «ακόμα το ψωμί ζυμώνεται, ενώ ο κόσμος πεινάει»».
Πρόσφατα συναντήθηκε ο πρωθυ-πουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με την επικεφαλής του ΔΝΤ Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα. Το κλίμα στο ΔΝΤ πώς είναι για την Ελλάδα;
«Η Ελλάδα δεν αποτελεί πλέον θέμα ανησυχίας και συζήτησης, πέραν της καθιερωμένης, για το Εκτελεστικό Συμβούλιο. Τα μακροοικονομικά της έχουν σταθεροποιηθεί και οι προοπτικές είναι ευοίωνες, ενώ βέβαια προβλήματα παραμένουν, π.χ. η ανεργία είναι υψηλή και το τραπεζικό σύστημα σε αναδιάταξη. Αλλες χώρες είναι πλέον στο επίκεντρο της παγκόσμιας προσοχής, και λόγω της έκθεσης του Ταμείου σε αυτές και λόγω γενικότερων προκλήσεων. Συνεπώς, θα έλεγα ότι το κλίμα βελτιώνεται διαρκώς».
Τι σημαίνει το κλείσιμο του γραφείου του ΔΝΤ στην Ελλάδα; Τελειώνει το ΔΝΤ μαζί μας και εμείς με αυτό; Ρωτώ διότι υπάρχουν υπόλοιπα δανείου από το ΔΝΤ.
«Το κλείσιμο σηματοδοτεί το πέρασμα της ελληνικής οικονομίας από μια (παρατεταμένη) έκτακτη κατάσταση σε μια πιο φυσιολογική. Εξοικονομούνται κάποια λίγα χρήματα και η σχέση μας με το Ταμείο συνεχίζεται σε άλλο επίπεδο. Η ενισχυμένη εποπτεία παραμένει, αλλά και αυτή θα ατονήσει στο μέτρο που θα αποπληρώσουμε κι άλλο μέρος των δανείων μας, βαδίζοντας προς τον μηδενισμό τους. Με το ΔΝΤ όμως δεν θα τελειώσουμε ποτέ. Είμαστε μέλος του από τη γένεσή του και έχουμε δικαιώματα (και υποχρεώσεις) ως χώρα-μέλος σε έναν θεσμό της παγκόσμιας οικονομικής διακυβέρνησης».
Πόσο πιθανή και υπό ποιες προϋποθέσεις είναι η μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων που προκύπτει ότι είναι το «Αγιο Δισκοπότηρο»;
«Τίποτα δεν είναι απίθανο όταν κάποιος έχει επιχειρήματα και επιμονή στο προφανές. Δυσκολίες θα υπάρξουν. Το συγκεκριμένο ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων έχει ενσωματωθεί στην ανάλυση βιωσιμότητας χρέους του ΕΜΣ, του 2018. Εκεί είχαν ενσωματωθεί και υψηλότερα επιτόκια βέβαια, εκείνα που ίσχυαν τότε, τώρα ως γνωστόν έχουν πέσει. Μια αναθεώρηση της ανάλυσης είναι επίκαιρη. Τα υψηλά πλεονάσματα στερούν δημοσιονομικό χώρο για τις ποικίλες πρωτοβουλίες που πρέπει να πάρει η ελληνική πολιτική ώστε να ενταθεί η ανάπτυξη και να μειωθεί η ανεργία. Τέλος, υπάρχει και το επιχείρημα της διεύρυνσης των περιφερειακών ανισοτήτων στην ΕΕ όταν σε όμορες χώρες ισχύουν άλλες ηπιότερες κλίμακες φορολογίας λόγω του ότι δεν έχουν υποχρέωση υψηλών πλεονασμάτων. Το αντεπιχείρημα ότι η μείωση πρέπει να περάσει από κοινοβούλια και να εξηγηθεί σε βουλευτές εκεί είναι σεβαστό αλλά ασθενές μπροστά στην οικονομική σημασία του αιτήματος. Οι εταίροι πιστεύω ότι θα το κατανοήσουν».
Το ελληνικό δημόσιο χρέος παραμένει υψηλό. Πώς θα βελτιωθούν οι παράμετροι βιωσιμότητάς του;
«Με την αύξηση του παρονομαστή του κλάσματος χρέος προς ΑΕΠ, την αύξηση του ΑΕΠ. Το ΑΕΠ με τη σειρά του θα αυξηθεί από επενδύσεις (ιδιωτικές και δημόσιες) και την αξιοποίηση όλων των σήμερα ανενεργών συντελεστών παραγωγής. Πρέπει όλοι και όλες να δουλέψουμε προς αυτή την κατεύθυνση».
Συζητούμε για ανάπτυξη 4% της ελληνικής οικονομίας. Πόσο εφικτό είναι;
«Οι πρόσφατες εκτιμήσεις για το 2020 είναι για χαμηλότερο ποσοστό. Στη θεωρία της ανάπτυξης είχε διατυπωθεί προ δεκαετιών η θεωρία του «μεγάλου σπρωξίματος» (big push theory) στην οικονομία. Αν ξεκινήσει μια μεγάλη επένδυση, η οικονομία θα λάβει μεγάλη ώθηση και μια χιονοστιβάδα επενδύσεων ίσως κάνει ένα 4% εφικτό».
