Ισπανία: Η μεγάλη πρόκληση του Μαριάνο Ραχόι

Ανεμίζοντας τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας σαν κόκκινο πανί στον ταύρο της Μαδρίτης, το καταλανικό κοινοβούλιο προκάλεσε τον πρωθυπουργό της Ισπανίας να αναστείλει την αυτονομία της πλούσιας περιφέρειας. Ο Μαριάνο Ραχόι έχει τον νόμο με το μέρος του και τη δύναμη του κράτους στα χέρια του, αλλά πρέπει να προχωρήσει προσεκτικά ή να διακινδυνεύσει την καταστροφή.

Οι σκληροπυρηνικοί στη Μαδρίτη, συμπεριλαμβανομένων μελών του κυβερνώντος δεξιού Λαϊκού Κόμματος του Ραχόι, θα απαιτήσουν τώρα έναν γρήγορο τερματισμό της παρατεταμένης καταλανικής κρίσης, η οποία έχει συγκλονίσει ολόκληρη τη χώρα μετά το αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα ανεξαρτησίας της 1ης Οκτωβρίου.

Οι υπερ-ενωτικοί βλέπουν τώρα μια ευκαιρία και μια δικαιολογία για να τελειώνουν μια και καλή με τους ηγέτες της απόσχισης. Κύριοι στόχοι τους είναι ο Κάρλες Πουιτζντεμόν, πρόεδρος της Καταλωνίας, ο αναπληρωτής του και η πρόεδρος της καταλανικής κυβέρνησης Κάρμε Φορκαντέλ, η οποία μιλάει για «πραξικόπημα» της Μαδρίτης. Οι κυρώσεις για την εξέγερση σύμφωνα με το ισπανικό Σύνταγμα είναι σκληρές, και η κυβέρνηση Ραχόι έχει ήδη κλείσει στη φυλακή δύο κορυφαίους υποστηρικτές της ανεξαρτησίας της Καταλωνίας.

Οι Ζόρντι Κουσάρτ και Ζόρντι Σάντσεθ, επικεφαλής δύο εκ των σημαντικότερων αυτονομιστικών οργανώσεων της Καταλωνίας, της Omnium Cultural και της Καταλανικής Εθνικής Συνέλευσης (ANC), κρατούνται χωρίς τη δυνατότητα εγγύησης για στάση και είναι αντιμέτωποι με ποινή φυλάκισης 15 ετών.

Θα μπορούσαν να ακολουθήσουν περισσότερες συλλήψεις μεταξύ των 70 μελών της συνέλευσης των Καταλανών που ψήφισαν υπέρ της ανακήρυξης της ανεξαρτησίας την περασμένη Παρασκευή. Η ψηφοφορία ήταν μυστική αλλά η ανωνυμία θα τους προσφέρει ελάχιστη προστασία. Η ταυτότητα των μελών της πολυκομματικής συμμαχίας του Πουιτζντεμόν –και οι συνεργάτες τους στο ακροαριστερό κόμμα CUP –είναι πολύ γνωστή.

Θα φύγουν ήσυχα; Είναι μάλλον απίθανο σε αυτό το κλίμα –τα πάθη και στις δύο πλευρές είναι οξυμμένα. Θα επιχειρήσει ο Ραχόι να τους θέσει υπό κράτηση; Εχει τη νόμιμη εξουσία να το πράξει, αλλά από πολιτικής απόψεως μια τέτοια εντολή θα οδηγούσε τη σύγκρουση σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή.

Περισσότερες συλλήψεις θα σημάνουν περισσότερες διαμαρτυρίες για τους «πολιτικούς κρατουμένους» και μεγαλύτερες πιθανότητες για λαϊκή αντίσταση στους δρόμους. Εκκλήσεις για πολιτική ανυπακοή στις εντολές της Μαδρίτης ακούστηκαν αμέσως μετά την ψηφοφορία της Γερουσίας που ανέστειλε την αυτονομία.

Αν θέλει να τελειώνει γρήγορα, ο Ραχόι μπορεί να εξετάσει πρόσθετα σκληρά μέτρα, όπως μια μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη της παραστρατιωτικής εθνοφρουράς (Guardia Civil) και άλλων δυνάμεων ασφαλείας, που θα αντικαταστήσουν την τοπική αστυνομία. Εάν υπάρξουν απειλές για ταραχές στη Βαρκελώνη ή σε άλλες πόλεις της Καταλωνίας, θα μπορούσε να επιβληθεί απαγόρευση της κυκλοφορίας και κατάληψη κυβερνητικών κτιρίων και μέσων ενημέρωσης που έχουν ταχθεί υπέρ της ανεξαρτησίας.

Αλλά οι πιο επιφυλακτικοί σύμμαχοι του Ραχόι στο συντηρητικό στρατόπεδο, μαζί με τους Σοσιαλιστές (το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης) προκρίνουν μια λιγότερο δραματική, βαθμιαία αντίδραση. Οποιαδήποτε υπερβολική αντίδραση από τη Μαδρίτη θα μπορούσε να αυξήσει τη διεθνή κριτική και να ρίξει τους αναποφάσιστους Καταλανούς στην αγκαλιά των αποσχιστών.

Ενα μη δεσμευτικό δημοψήφισμα το 2014 και δημοσκοπήσεις της κοινής γνώμης έκτοτε δείχνουν ότι ενώ οι περισσότεροι Καταλανοί δεν επιθυμούν την πλήρη ανεξαρτησία, σημαντική πλειοψηφία υποστηρίζει σθεναρά το καθεστώς της αυτονομίας της Καταλωνίας και τάσσεται κατά της de facto αναστολής της.

Ο τρόπος με τον οποίο η κυβέρνηση της Μαδρίτης θα χρησιμοποιήσει τις έκτακτες εξουσίες που έχει αναλάβει θα παρακολουθείται στενά από τις άλλες αυτόνομες περιοχές της Ισπανίας, ιδιαίτερα στη χώρα των Βάσκων και στη Γαλικία. Εάν γίνει πιστευτός ο ισχυρισμός των αποσχιστών ότι ο Ραχόι έχει κάνει πραξικόπημα, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι μια πυρκαγιά αναταραχής που θα εξαπλωθεί σε ολόκληρη τη χώρα και μια επακόλουθη συνταγματική διάσπαση.

Η υπόλοιπη Ευρώπη παρακολουθεί νευρικά μια κρίση που έχει ξυπνήσει αποσχιστικές ορέξεις σε αυτονομιστικά κινήματα αλλού, από τη Λομβαρδία και το Βένετο στην Ιταλία μέχρι τη Φλάνδρα του Βελγίου. Η καταλανική Βουλή ζήτησε από τις άλλες χώρες και τα Ηνωμένα Εθνη να αναγνωρίσουν τη νέα δημοκρατία, κάτι που είναι βέβαιο πως δεν πρόκειται να συμβεί. Τέτοιες λαϊκές εξεγέρσεις είναι εγγενώς αποσταθεροποιητικές και, ως εκ τούτου, ανεπιθύμητες από τις κατεστημένες εξουσίες.

Αλλά αν η κατάσταση ξεφύγει από τον έλεγχο τις επόμενες ημέρες στην Ισπανία, η μη επεμβατική στάση που υιοθετήθηκε από τα κράτη της ΕΕ θα μπορούσε να αλλάξει. Ο μεγαλύτερος εφιάλτης του Ραχόι είναι το ξέσπασμα εκτεταμένης βίας, κάτι που έχει αποφευχθεί μέχρι τώρα. Το αίμα στους δρόμους της Βαρκελώνης, σε ζωντανή μετάδοση από την παγκόσμια τηλεόραση, θα μπορούσε να αλλάξει τα πάντα.