Νέα αρχή. Το «Ανακαλύπτοντας ξανά τη ζωή σας» των Τζέφρι Γιανγκ και Τζάνετ Κλόσκο (εκδ. Πατάκη) είναι το βιβλίο που βοηθάει κάθε άνθρωπο να ξεφύγει από τις αρνητικές σκέψεις. Φωτογραφία: Courtesy of Banksy
Οχι άλλες νύχτες ενδοσκόπησης. Όχι άλλες αόριστες ανασκαφές στα παιδικά χρόνια για να βρούμε τι πήγε λάθος. Όχι άλλες άκαρπες προσπάθειες να διορθώσουμε αυτά που μας ενοχλούν. Δύο διάσημοι Αμερικανοί ψυχολόγοι με πολύχρονη κλινική εμπειρία κατέληξαν σε ένα μαθηματικό σχήμα που εντοπίζει ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα το οποίο δεν μας αφήνει να εξελιχθούμε και τι πρέπει να κάνουμε για να ξεκινήσουμε μια νέα ζωή. Το «Ανακαλύπτοντας ξανά τη ζωή σας» των Τζέφρι Γιανγκ και Τζάνετ Κλόσκο (εκδ. Πατάκη) είναι μια επαναστατική μέθοδος που βοηθάει κάθε άνθρωπο να ξεφύγει από τις αρνητικές σκέψεις και συμπεριφορές που κρατούν «πίσω» την προσωπική και την επαγγελματική ζωή του. Η θεωρία τους βασίζεται στο ότι όλοι οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από το φύλο, την εθνικότητα ή το μορφωτικό επίπεδο, πέφτουν σε 11 συγκεκριμένες «παγίδες ζωής», σε 11 φαύλους κύκλους που τους κάνουν να επαναλαμβάνουν την ίδια συμπεριφορά χωρίς να το συνειδητοποιούν και, το κυριότερο, χωρίς να καταλαβαίνουν τι είναι εκείνο που τους εμποδίζει να γίνουν ευτυχισμένοι. Μόνο όταν τις αντιμετωπίσουν όμως θα μπορέσουν να αλλάξουν τη ζωή τους.
11 παγίδες
Αυτοί που ενδιαφέρονται να αλλάξουν πρέπει να αναγνωρίσουν σε ποια ή σε ποιες από τις ακόλουθες παγίδες έχουν πέσει.
1. Ο φόβος της εγκατάλειψης
Σκέφτεστε ότι οι άνθρωποι που αγαπάτε θα σας εγκαταλείψουν και θα μείνετε για πάντα μόνοι. Κατά συνέπεια προσκολλάστε υπερβολικά πάνω τους τόσο που ακόμα και ένας φυσιολογικός αποχωρισμός σάς ταράζει.
2. Ο φόβος της κακοποίησης
Είστε σίγουροι ότι οι άνθρωποι θα σας πληγώσουν ή θα σας κακομεταχειριστούν. Έτσι, είτε αποφεύγετε εντελώς τις σχέσεις (για να μην πληγωθείτε) είτε δημιουργείτε επιφανειακές σχέσεις είτε προχωράτε σε σχέσεις με ανθρώπους που πράγματι σας πληγώνουν έτσι ώστε να επιβεβαιώνονται οι φόβοι σας.
3. Η ανάγκη της εξάρτησης
Νιώθετε ότι δεν μπορείτε να αντιμετωπίσετε την καθημερινή ζωή χωρίς τη βοήθεια των άλλων. Στην παιδική σας ηλικία σας έκαναν να αισθάνεσθε ανίκανοι κάθε φορά που προσπαθούσατε να αποδείξετε την ανεξαρτησία σας.
4. Ο φόβος της καταστροφής
Ζείτε με το φόβο πως μια μεγάλη καταστροφή πλησιάζει. Θα αρρωστήσετε ή θα πληγείτε οικονομικά. Αν πέφτετε σε αυτή την παγίδα, σημαίνει πως στην παιδική σας ηλικία οι γονείς σας ήταν υπερπροστατευτικοί και σας έκαναν να νιώθετε ότι ο κόσμος είναι ένα επικίνδυνο μέρος.
5. Η συναισθηματική στέρηση
Νιώθετε πως η ανάγκη σας για αγάπη δεν θα βρει ποτέ ανταπόκριση. Σας τραβούν περισσότερο οι ψυχροί και κλειστοί άνθρωποι ή ακόμα γίνεστε έτσι κι εσείς η ίδιοι –κάτι που σας κάνει να δημιουργείτε σχέσεις οι οποίες αναπόφευκτα αποδεικνύονται αποτυχημένες.
6. Ο κοινωνικός αποκλεισμός
Ως παιδί νιώθατε αποκλεισμένοι από τις παρέες και εξακολουθείτε να βρίσκεστε στην ίδια παγίδα. Είστε αγχώδεις και επιφυλακτικοί στα πάρτι, σε συναντήσεις ή στη δουλειά, έχετε διαρκώς την ανάγκη να «ανήκετε» κάπου.
7. Η μειονεκτικότητα
Θεωρείτε πιο φυσικό να σας απορρίπτουν παρά να σας αγαπούν. Ως παιδί δεν σας σέβονταν γι’ αυτό που ήσαστε και σας κατέκριναν για τα ελαττώματά σας.
8. Η αποτυχία
Πιστεύετε ότι είστε αποτυχημένοι σε σχέση με τους συνομηλίκους σας. Το ίδιο πιστεύατε και όταν ήσαστε παιδί.
9. Η θυματοποίηση
Θυσιάζετε τις προσωπικές σας ανάγκες και επιθυμίες προκειμένου να ικανοποιήσετε τους άλλους – είτε λόγω ενοχών είτε επειδή φοβάστε μη χάσετε την αγάπη τους. Όταν ήσαστε παιδί ο ένας γονιός σάς καταπίεζε και τώρα δημιουργείτε σχέσεις με αυταρχικούς ανθρώπους που σας εξουσιάζουν ή ανθρώπους με πολλά προβλήματα (άρρωστοι, αλκοολικοί, εξαρτημένοι) που σας εξαναγκάζουν να τους υπηρετείτε.
10. Η εμμονή με την επιτυχία
Δίνετε τεράστια έμφαση στο κύρος, στην ομορφιά, στην κοινωνική τάξη, στην αναγνώριση εις βάρος της ευτυχίας, της ικανοποίησης, της υγείας, του αισθήματος της ολοκλήρωσης και των αρμονικών σχέσεων. Κατά την παιδική σας ηλικία οι άλλοι είχαν την απαίτηση να είστε τέλειοι και σας έμαθαν πως οτιδήποτε άλλο εκτός από την επιτυχία θεωρείται αποτυχία.
11. Η αυταπάτη του μεγαλείου
Πιστεύετε ότι μπορείτε να κάνετε, να λέτε ή να έχετε ό,τι θελήσετε αμέσως. Πολλοί από τους ανθρώπους που έχουν πέσει σε αυτή την παγίδα ήταν κακομαθημένοι ως παιδιά. Δεν τους ζητήθηκε να ασκούν έλεγχο στον εαυτό τους ή να δέχονται τους περιορισμούς που ίσχυαν για τα άλλα παιδιά. Ως ενήλικοι εξακολουθούν να θυμώνουν όταν δεν γίνεται το δικό τους.
Οι παγίδες είναι μακροχρόνια σενάρια ζωής. Είναι βαθιά ριζωμένες και, όπως οι εθισμοί ή οι κακές συνήθειες, αλλάζουν πολύ δύσκολα. Η αλλαγή απαιτεί να είστε πρόθυμοι να νιώσετε και τον πόνο. Πρέπει να αντιμετωπίσετε την παγίδα, να την κατανοήσετε και στη συνέχεια να προχωρήσετε:
Βήμα 1ο
Χαρακτηρίστε και αναγνωρίστε τις παγίδες σας. Το βιβλίο βοηθάει σε αυτό το στάδιο καθώς περιέχει ένα αναλυτικό ερωτηματολόγιο που σας καθοδηγεί.
Βήμα 2ο
Συνειδητοποιήστε τις αιτίες δημιουργίας της παγίδας κατά την παιδική σας ηλικία. Νιώστε το «πληγωμένο παιδί» μέσα σας. Κλείστε τα μάτια και αφήστε τις εικόνες να σας πλημμυρίσουν. Aφήστε απλά τις αναμνήσεις να έρχονται αβίαστα στο μυαλό σας. Θυμηθείτε καθεμία όσο βαθύτερα μπορείτε. Νιώστε τον πόνο των συναισθημάτων που σχετίζονται με την παγίδα σας (αν αυτή η εμπειρία είναι τραυματική, ζητήστε τη βοήθεια ψυχοθεραπευτή). Αφού επανασυνδεθείτε με τον εαυτό της παιδικής σας ηλικίας, θα ανοίξετε διάλογο με αυτό το παιδί. Του συμπαραστέκεστε, του προσφέρετε καθοδήγηση και συμβουλές, συμμερίζεστε τα συναισθήματά του. Το πληγωμένο παιδί πρέπει να επανέλθει στη ζωή και να θεραπευτεί. Ακόμα κι αν αυτές οι ασκήσεις σας φαίνονται ανόητες ή δυσάρεστες στην αρχή, έχει αποδειχτεί ότι οι περισσότεροι άνθρωποι ωφελούνται σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Βήμα 3ο
Εναντιωθείτε στην παγίδα σας. Αναθεωρήστε την εγκυρότητά της. Για τις περισσότερες περιπτώσεις θα αποδειχτεί ότι η παγίδα έχει εδραιωθεί πάνω σε λανθασμένες βάσεις. Θα κατανοήσετε ότι στην πραγματικότητα δεν είστε μειονεκτικοί, ανίκανοι, αποτυχημένοι, καταδικασμένοι να υποφέρετε κ.λπ. Καταγράψτε όσα αποδεικνύουν ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει και συνοψίστε σε μια κάρτα τους λόγους για τους οποίους πρέπει να βγείτε από την παγίδα (δηλαδή με ποιο τρόπο επηρεάζει τη ζωή σας). Να διαβάζετε αυτή την κάρτα κάθε μέρα. Αν, πάλι, η παγίδα είναι αληθινή (π.χ. ήσαστε πράγματι ανεπιθύμητοι στις παρέες), εξετάστε τι μπορείτε να κάνετε για να διορθώσετε την κατάσταση.
Βήμα 4ο
Γράψτε γράμματα στο γονιό, τον αδελφό ή το φίλο που συνέβαλε στη δημιουργία της παγίδας σας. Βρείτε τις λέξεις για να εκφράσετε τα συναισθήματά σας. Πείτε του ποια συμπεριφορά του σας πλήγωσε και πώς θα προτιμούσατε να σας είχε φερθεί. Πιθανότατα θα αποφασίσετε να μη στείλετε το γράμμα. Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι η έκφραση των συναισθημάτων σας. Σκοπός του γράμματος δεν είναι να αλλάξετε τους γονείς ή τους φίλους σας αλλά να αποκτήσετε εσείς ξανά την ψυχική σας ακεραιότητα.
Βήμα 5ο
Καταπολεμήστε το σενάριο ζωής σας. Καταρτίστε το δικό σας στρατηγικό σχέδιο για τις αλλαγές που πρέπει να κάνετε στο παρόν. Διαλέξτε βήματα που νιώθετε ικανοί να πραγματοποιήσετε. Αφοσιωθείτε στις σχέσεις που σας ενδιαφέρουν, διακόψτε την επικοινωνία με αυτούς που σας ρίχνουν πίσω στην παγίδα. Θα είναι μια απώλεια αλλά η απόφαση θα είναι δική σας.
Βήμα 6ο
Συγχωρήστε τους γονείς σας –αν και αυτό δεν είναι απαραίτητο. Ιδιαίτερα αν αυτοί σας κακοποιούσαν ή σας παραμελούσαν, ίσως να μην μπορέσετε ποτέ να το κάνετε. Οι ειδικοί ωστόσο έχουν διαπιστώσει ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η συγχώρεση πραγματοποιείται αβίαστα καθώς εξελίσσεται η διαδικασία επούλωσης των τραυμάτων. Σταδιακά οι ασθενείς καταφέρνουν να δουν τους γονείς τους όλο και λιγότερο σαν γιγαντιαίες φιγούρες στη ζωή τους και περισσότερο σαν απλούς ανθρώπους με δικά τους προβλήματα. Συνειδητοποιούν πως και οι γονείς τους είχαν πέσει σε παγίδες και πως ήταν στην πραγματικότητα περισσότερο παιδιά παρά γίγαντες.
7 παραδοχές που κάνουν την αλλαγή πιο εύκολη
Η διαδικασία της αλλαγής είναι δύσκολη όμως οι ψυχοθεραπευτές Γιανγκ και Κλόσκο έχουν καταλήξει ότι υπάρχουν 7 βασικές παραδοχές που θα σας δώσουν τη δύναμη να τα καταφέρετε.
1. Όλοι έχουμε ένα μέρος του εαυτού μας που θέλει να είναι ευτυχισμένο και ολοκληρωμένο. Αυτός ο υγιής εαυτός μας έχει κατά κάποιον τρόπο θαφτεί κάτω από χρόνια κακομεταχείρισης, επίκρισης και άλλων καταστροφικών δυνάμεων.
2. Όλοι έχουμε ορισμένες βασικές ανάγκες ή επιθυμίες που, αν ικανοποιηθούν, θα μας κάνουν πιο ευτυχισμένους: η ανάγκη να ερχόμαστε σε επαφή με άλλους ανθρώπους, η ανάγκη για ανεξαρτησία, η ανάγκη για ικανοποίηση, χαρά, δημιουργικότητα.
3. Οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν σε σημαντικό βαθμό.
4. Όλοι μας διακατεχόμαστε από ισχυρή τάση να αντιστεκόμαστε στις σημαντικές αλλαγές. Είμαστε καταδικασμένοι να επαναλαμβάνουμε τα λάθη του παρελθόντος και τις αμαρτίες των γονιών μας μέχρι να κάνουμε σκόπιμες προσπάθειες προς την αντίθετη κατεύθυνση.
5. Έχουμε ισχυρές τάσεις αποφυγής του πόνου. Από τη φύση μας αποφεύγουμε καταστάσεις που μας πληγώνουν και αντίστοιχα συναισθήματα, ακόμα κι αν ξέρουμε ότι η αντιμετώπισή τους θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε προσωπική εξέλιξη.
6. Δεν υπάρχει μία μεμονωμένη τεχνική ή μέθοδος αλλαγής που να είναι αποτελεσματική για όλους τους ανθρώπους.
7. Καθένας πρέπει να δημιουργήσει το προσωπικό του όραμα. Για να αλλάξει κάποιος δεν αρκεί να ξεπεράσει τις παγίδες. Πρέπει να ανακαλύψει ποιος θέλει να είναι και τι ζητάει από τη ζωή, να οραματιστεί μια προοπτική που θα τον κάνει να νιώθει μεγαλύτερη ολοκλήρωση, ευτυχία και αυτοπραγμάτωση.
