Περίπλοκο σκηνικό δημιουργούν στον τουρισμό τα νέα δεδομένα από το πρόσφατο τρομοκρατικό χτύπημα στο Παρίσι. Μπορεί η Ελλάδα να μην επηρεάζεται άμεσα αφού δεν θεωρείται χώρα-στόχος, ωστόσο οι εξελίξεις που συνδέονται με τα μέτρα ασφαλείας των ευρωπαϊκών χωρών, καθώς και η κλιμάκωση του προσφυγικού προβλήματος θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη λειτουργία των τουριστικών προορισμών.

«Μετά από μια περίοδο σοκ τις πρώτες ημέρες, θα επιστρέψει η ομαλότητα, αλλά με σοβαρές αλλαγές» σημειώνει ο καθηγητής και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αριστείας και της Μονάδας Ευρωπαϊκού Τουρισμού κ. Γιάννης Βαληνάκης. Ο ίδιος εκτιμά ότι δεν θα είναι πολύ μεγάλες οι συνέπειες στον τουρισμό, όμως θα ενταθούν τα μέτρα ασφαλείας, ακολουθώντας τα αμερικανικά πρότυπα. Θα υπάρξουν επίσης διεθνή αντίποινα προς το ISIS. «Είναι αρκετά ενιαία η στάση στην αντιμετώπιση του προβλήματος στη Συρία» σημειώνει, ενώ αναμένεται πολύ σοβαρή στρατιωτική κινητοποίηση κατά του ISIS.

«Υπάρχει απόσταση από τη θερινή σεζόν του 2016 και το τρομοκρατικό χτύπημα στη Γαλλία μπορεί να μη σημαίνει και τίποτε έπειτα από λίγο καιρό» λέει ο καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης του Πανεπιστήμιο Αιγαίου κ. Πάρις Τσάρτας. Αναφερόμενος στο παρελθόν, επισημαίνει ότι πολλές περιοχές δέχτηκαν τρομοκρατικά χτυπήματα και αμέσως μετά λειτούργησαν. Εκτιμά δε ότι προορισμοί όπως το Παρίσι, το Λονδίνο και η Ρώμη έχουν τέτοια δυναμική που παρότι η αγορά μπορεί να είναι παγωμένη, θα επανέλθει και ίσως με δυναμική, ειδικά όσο πλησιάζει η περίοδος των Χριστουγέννων. Ωστόσο «είναι πιθανόν όλα αυτά να αλλάξουν αν αλλάξει η καθημερινότητα στη Γαλλία» υποστηρίζει.
Η Ελλάδα «δεν εμπλέκεται επί της ουσίας, ενώ η εξέλιξη αυτή μπορεί να φέρει και πιθανές πρόσθετες αυξήσεις» σημειώνει ο ίδιος. Η χώρα είναι ουδέτερη ως στόχος, όμως «αν υπάρξει πολεμική επιχείρηση αποτελεί ερώτημα το κατά πόσο η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να θεωρείται “απ’ έξω”» σχολιάζει. Ενώ προβληματική είναι και η σύνδεση τρομοκρατικών χτυπημάτων με άτομα που πέρασαν από τη χώρα.
Το σύστημα Σένγκεν


Την ίδια ώρα, η Συνθήκη του Σένγκεν υφίσταται σοβαρή υπονόμευση, «αλλά θα ισορροπήσει σε έναν υψηλότερο βαθμό ασφαλείας, με πολύ αυστηρούς ελέγχους στο εξωτερικό και στο εσωτερικό» εξηγεί ο κ. Βαληνάκης. «Λογικά η Ελλάδα δεν αποτελεί προτεραιότητα στόχου» και «αυτό θα ωφελήσει τη χώρα σε σχέση με άλλες περιοχές. Η Ελλάδα μπορεί να βγει ωφελημένη ως προς αυτό, με προϋπόθεση τον μη εγκλωβισμό προσφύγων». Για τον λόγο αυτόν «χρειάζεται να ενταθούν οι διπλωματικές προσπάθειες για να αποφευχθεί ο εγκλωβισμός των προσφύγων στην επικράτεια και να δημιουργηθούν hot spots σε τουρκικό έδαφος». Αναφέρεται εξάλλου σε πρακτικές του παρελθόντος, καθώς στα μέσα της δεκαετίας του ’90 η Ιταλία δημιούργησε hot spots στο Δυρράχιο της Αλβανίας και στη Λιβύη. «Υπάρχουν προηγούμενα» τονίζει, εκφράζοντας όμως αμφιβολία για την αντιμετώπιση της Τουρκίας.

«Θα πρέπει να αποφευχθεί ο εγκλωβισμός προσφύγων στα νησιά πρώτης γραμμής» προσθέτει και προτείνει «να αξιοποιηθούν δευτερεύοντα νησιά, ελάχιστα ή καθόλου κατοικημένα», όπου μπορούν να γίνουν απλές χερσαίες εγκαταστάσεις και πλωτές υποδομές. «Με την πλωτή ταυτοποίηση μπορεί να μη διαταράσσεται ο κοινωνικός ιστός». Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να είναι πιο αυστηρά φυλασσόμενα τα σύνορα, να υπάρχει ευρωπαϊκή τεχνογνωσία και να περιοριστούν οι πρόσφυγες σε έναν χώρο. Σε ό,τι αφορά δε τις κοινές περιπολίες με την Τουρκία, τονίζει ότι «μπορούν να πραγματοποιηθούν εντός τουρκικών υδάτων και να αυξηθούν τα μέτρα αποτροπής, όσο πιο μακριά γίνεται από την Ελλάδα και κοντά στην πηγή. Χρειάζεται να μπει η Τουρκία σε αυτή τη συνεργασία, σε απόσταση από την Ελλάδα και να μην εγκλωβιστούμε στο βάρος των hot spots. Να απομακρυνθούν από τουριστικούς προορισμούς» υπογραμμίζει ο κ. Βαληνάκης.
Το Προσφυγικό «είναι θέμα για τους τουριστικούς προορισμούς» δηλώνει ο κ. Τσάρτας. Οπως εξηγεί, θα υπάρξουν συνέπειες κυρίως στους ποιοτικούς τουρίστες. «Αν αλλάξουν τα περί Σένγκεν, μπορεί να υπάρξουν συνέπειες από το προσφυγικό πρόβλημα σε όλη την ακτογραμμή ανατολικά, αλλά και στα αστικά κέντρα». Το σενάριο αυτό είναι αρνητικό για τις τουριστικές ροές, «καθώς ήδη στη Μυτιλήνη κάποιοι επαναλαμβανόμενοι τουρίστες δήλωσαν ότι θα σκεφθούν αν θα έρθουν ξανά στο νησί το 2016. Δεν θα υπάρχει η ανοχή που είχαν εφέτος οι ξένοι» υποστηρίζει, μια και η Μυτιλήνη το καλοκαίρι «είχε πολλούς τουρίστες από την Τουρκία, ενώ η Κως είχε κλεισμένα συμβόλαια».

2016 – ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ
Ανοδος λόγω της αστάθειας στην Αίγυπτο και στην Τουρκία
Για τη νέα χρονιά, σε συνέχεια της Διεθνούς Εκθεσης του Λονδίνου WTM, με τις προκρατήσεις από Βρετανία να παρουσιάζουν αύξηση 6% χάρη κυρίως σε εξωγενείς παράγοντες, όπως η ισοτιμία ευρώ – στερλίνας και η αστάθεια των ισλαμικών προορισμών, ο κ. Τσάρτας επιβεβαιώνει ότι «η πιθανότητα να συνεχίσουμε να ευνοούμαστε είναι μεγάλη, λόγω της αστάθειας στην Αίγυπτο και στην Τουρκία».
Σε αυτό συμβάλλει και «η επιτάχυνση έπειτα από τρία θετικά χρόνια. Αυτό ανακυκλώνεται σταδιακά». Υπάρχουν και επαναλαμβανόμενοι επισκέπτες, είτε γιατί τους αρέσει ο προορισμός είτε γιατί βλέπουν την αστάθεια στη νοτιοανατολική λεκάνη της Μεσογείου. «Υπάρχει λοιπόν πιθανότητα για μια πολύ καλή χρονιά, με εξαίρεση το αναπάντεχο» δηλώνει.
Ο θετικές επιδόσεις «δεν είναι τυχαίες» τονίζει ο ίδιος, επισημαίνοντας το τουριστικό προϊόν και αποδίδει την τουριστική άνοδο των τελευταίων ετών σε τρεις λόγους: στη σταθερότητα της διαφήμισης με εναλλακτικές εικόνες, στη σταθεροποίηση και πτώση των τιμών και στην εύνοια εξαιτίας των αναταραχών στη γύρω περιοχή.
Φυσικά ο διπλασιασμός του ΦΠΑ αποτελεί θέμα, «αλλά ο συντελεστής σχεδόν απορροφάται και θα φανεί στα συμβόλαια στους επόμενους τρεις μήνες». Ακόμη όμως δεν έχει επιτευχθεί η πολυπόθητη επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και η αύξηση στα έσοδα δεν είναι ανάλογη των αφίξεων. Παρ’ όλα αυτά, έχουμε «παραδείγματα-σύμβολα», όπως η Σαντορίνη, που λειτουργεί πλέον ως 12μηνος προορισμός. «Και στην Αθήνα υπάρχουν καλές εξελίξεις. Θα ακολουθήσουν και άλλοι προορισμοί» υποστηρίζει ο κ. Τσάρτας, εστιάζοντας στον συντονισμό μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων.
Αναφερόμενος στην Κω, ο κ. Βαληνάκης τονίζει ότι τα συμβόλαια που είχε το νησί από το 2014 εκτελέστηκαν, με τους τουριστικούς οργανισμούς μεσούσης της σεζόν να ζητούν εκπτώσεις για να ενισχύσουν τις πληρότητες στις πτήσεις. Το πρόβλημα εντάθηκε στο τέλος της περιόδου, με τον Οκτώβριο να κλείνει αρνητικά κατά 19,2% σε αφίξεις, ενώ πτώση 4% είχε και το δεκάμηνο. Πολλές μονάδες έκλεισαν από τις αρχές αντί τα τέλη Οκτωβρίου, με το μεγαλύτερο πλήγμα να έχουν δεχθεί τα ξενοδοχεία της πόλης.
Για την ερχόμενη περίοδο τα μηνύματα είναι αντιφατικά, καθώς αρχικά διαπιστώθηκε χαλάρωση του ενδιαφέροντος, «όμως στην έκθεση WTM υπήρχε κινητικότητα». Η εικόνα θα ξεκαθαρίσει από τη νέα χρονιά, εν όψει της έκθεσης του Βερολίνου και σε σχέση με το πώς θα «παραμερίσει» η Κως το προσφυγικό ζήτημα. «Το πιο βασικό είναι να λυθεί το πρόβλημα του να μην έρχονται και το πώς θα μεταφέρονται εκτός νησιού» καταλήγει ο κ. Βαληνάκης.


ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ