Οι πάγοι της Γροιλανδίας λιώνουν γρήγορα

Το Βήμα – Climate Publishers Network – The Guardian*

Μια επιχείρηση άμεσης προτεραιότητας για τη μελέτη του ρυθμού με τον οποίο λιώνουν οι πάγοι της Γροιλανδίας ξεκίνησε η NASA. Στόχος του εξαετούς προγράμματος, το οποίο φέρει τον τίτλο Oceans Melting Greenland (OMG), είναι να διαπιστώσει πόσο γρήγορα τα ολοένα και πιο θερμά θαλασσινά νερά διαβρώνουν τα άκρα του τεράστιου παγοκαλύμματος του νησιού. Η αύξηση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας προκαλεί ήδη σημαντική απώλεια πάγου, όμως οι παράγοντες που σχετίζονται με τη θάλασσα που «γλείφει» τη βάση των μεγάλων παγωμένων όγκων –και της οποίας η θερμοκρασία αυξάνεται επίσης –είναι λιγότερο γνωστοί.

Η Γροιλανδία συγκρατεί τεράστια αποθέματα πάγου τα οποία αν έλιωναν εντελώς θα ανέβαζαν την παγκόσμια στάθμη της θάλασσας κατά περισσότερο από έξι μέτρα. Ωστόσο η κατανόησή μας σχετικά με κάποιες παραμέτρους που επηρεάζουν τη δραματική τήξη που ήδη παρατηρείται είναι ελλιπής. Ετσι ελήφθη η απόφαση για το OMG –ένα ακρωνύμιο που ο επικεφαλής του προγράμματος Τζόσουα Γουίλις παραδέχεται ότι κατάφερε «μετά βίας να περάσει από τη λογοκρισία».

Το σχέδιο περιλαμβάνει ένα τετραετές πρόγραμμα στο πλαίσιο του οποίου περισσότερα από 200 ερευνητικά ρομπότ θα απελευθερωθούν από αεροσκάφος του ειδικού στόλου της NASA. Τα ρομπότ αυτά θα μετρήσουν τη θερμοκρασία και το βάθος του νερού γύρω από το νησί ενώ ταυτόχρονα θα μετρηθεί λεπτομερώς και το υψόμετρο των παράκτιων παγετώνων. Παράλληλα, πλοία, μεταξύ των οποίων η πρώην μηχανότρατα MV Cape Race, θα χρησιμοποιηθούν για τη διεξαγωγή προσεκτικών μελετών του σχήματος και του μεγέθους των φιόρδ που διοχετεύουν νερό από τον ωκεανό στη βάση των παγετώνων της Γροιλανδίας. Οι πληροφορίες που θα συγκεντρωθούν με αυτόν τον τρόπο «θα μας δώσουν μια καλύτερη κατανόηση της απώλειας της μάζας των πάγων που συντελείται αυτή τη στιγμή στη Γροιλανδία» λέει ο κ. Γουίλις, επιστήμονας από το Εργαστήριο Αεριώθησης της NASA (Jet Propulsion Laboratory –JPL).

Η Γροιλανδία είναι το μεγαλύτερο νησί στον κόσμο και καλύπτεται σχεδόν εξ ολοκλήρου από πάγο. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι περίπου 1.800.000 τετρ. χλμ. από την επιφάνειά της είναι σκεπασμένα από τους παγετώνες, έκταση η οποία είναι 14 φορές μεγαλύτερη από αυτή της Αγγλίας. (Αντίστροφα, μόνο 350.000 τετρ. χλμ. από την έκταση της Γροιλανδίας είναι ελεύθερα από πάγο.)

Το κάλυμμα αυτό σήμερα εξαφανίζεται με έναν ανησυχητικό ρυθμό εξαιτίας της επίδρασης της θέρμανσης του πλανήτη, η οποία πυροδοτείται από τις αυξανόμενες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Σύμφωνα με τον κλιματολόγο Κόνραντ Στέφεν από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο η ποσότητα πάγου που έχασε η Γροιλανδία το 2007 «ισοδυναμούσε με όλον τον πάγο που υπάρχει στις Αλπεις επί δύο». Οι θαλάσσιοι πάγοι στον Αρκτικό Ωκεανό γύρω από τη Γροιλανδία έχουν επίσης συρρικνωθεί ενώ τα μόνιμα παγωμένα εδάφη της τούνδρας στον αρκτικό Βορρά έχουν αρχίσει να αποψύχονται ταχέως.

Ενα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ωκεανογράφοι και οι κλιματολόγοι είναι η φύση των περίπλοκα σχηματισμένων ακτών της Γροιλανδίας, οι οποίες περιλαμβάνουν μεγάλα φιόρδ που εισχωρούν, σαν δάχτυλα, βαθιά στο εσωτερικό του νησιού. Η έκταση αυτού του προβλήματος αποκαλύπτεται από την επιστημονική επιθεώρηση «Nature». Σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο επιστήμονες που μελέτησαν τρία ιδιαίτερα σημαντικά φιόρδ διαπίστωσαν ότι οι υπάρχοντες χάρτες υποτιμούν το βάθος τους κατά αρκετές εκατοντάδες μέτρα. Επίσης είδαν ότι οι παγετώνες που ρέουν σε αυτά τα φιόρδ εισχωρούν σε πολύ μεγαλύτερο βάθος από αυτό που είχε εκτιμηθεί και ενδεχομένως φθάνουν ως το θερμό, αλμυρό στρώμα νερού που έρχεται από τον Ατλαντικό. Κάτι τέτοιο θα καθιστούσε τους παγετώνες πολύ πιο ευάλωτους στην τήξη από ό,τι έχει προβλεφθεί ως τώρα. «Με το OMG θα αποκαλύψουμε το βάθος αυτών των φιόρδ» δήλωσε στο «Nature» ο Ερίκ Ρινιό, ειδικός στους πάγους από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Ερβάιν, ο οποίος μετέχει στο πρόγραμμα.

Ενας άλλος στόχος του προγράμματος είναι να αποκτήσει καλύτερη κατανόηση και των παγετώνων στην ξηρά, στα άκρα του νησιού. Αν και οι επιστήμονες συνέταξαν πρόσφατα αξιόπιστα δεδομένα σχετικά με τις απώλειες της μάζας πάγου στο εσωτερικό της Γροιλανδίας, οι εκτιμήσεις του είδους είναι δυσκολότερες για τα άκρα της, όπου οι παγετώνες τείνουν να είναι θερμότεροι, πυκνότεροι και γεμάτοι ρωγμές. Η ακριβής κατανόηση της μάζας αυτών των παγετώνων θα αποτελέσει ένα ακόμη μεγάλο σκέλος του Oceans Melting Greenland.

«Η NASA διαθέτει έναν εκτεταμένο στόλο αεροσκαφών που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και αυτό το πρόγραμμα έχει δημιουργηθεί για να εκμεταλλευθούμε αυτά τα οχήματα έτσι ώστε να μας δώσει μια βελτιωμένη εικόνα τού πώς η απώλεια πάγου θα επηρεάσει την Αρκτική τα επόμενα 100 χρόνια» λέει ο κ. Γουίλις. «Μέχρι τότε, φυσικά, περιμένουμε ότι σημαντικές μεταβολές θα έχουν συντελεστεί στις πολικές περιοχές του πλανήτη».