Μέρκελ – Σόιμπλε: ποιος είναι ο μάγειρας και ποιος το γκαρσόνι;

Μαζί δεν κάνουν και χώρια δεν μπορούν. Η Ανγκελα Μέρκελ και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχαν ανέκαθεν μια συμβιωτική σχέση γεμάτη συγκρούσεις –κρυφές ή ανοικτές. Ο καβγάς που ξέσπασε όμως τελευταία μεταξύ τους με αφορμή την Ελλάδα ξεπερνά κάθε όριο. Οχι λίγοι αναλυτές μιλούν για ένα showdown, μια αναμέτρηση μέχρι τελικής πτώσεως. Ο χαμένος θα μεταφερθεί με το φορείο από την πολιτική σκηνή.

Το μήλο της έριδος είναι η διαβόητη πρόταση του υπουργού Οικονομικών για «παροδικό grexit», διάρκειας τουλάχιστον 5 ετών, που θα επιτρέψει στην Ελλάδα να αποφύγει τη χρεοκοπία και να ανασυντάξει το κράτος και την οικονομία της –υπό την προϋπόθεση βέβαια, όπως λέει ο ίδιος, ότι οι Ελληνες θα ζητούσαν τέτοια λύση. Στην πραγματικότητα ωστόσο ο κ. Σόιμπλε τα θέλει όλα: «Εννοεί ασφαλώς τη μόνιμη έξοδο» λέει ο χριστιανοδημοκράτης πρώην υπουργός Εσωτερικών Χανς-Πέτερ Φρίντριχ. «Απλώς ωραιοποίησε λεκτικά την πρότασή του».

Η καγκελάριος, που αιφνιδιάστηκε από την πρόταση, φαινόταν κατ’ αρχάς διατεθειμένη να την αποδεχθεί. «Οχι συμφωνία με κάθε τίμημα» έλεγε τότε. Στη συνέχεια όμως άλλαξε πορεία και μετά τη συνεννόηση με τον Αλέξη Τσίπρα στις 13 Ιουλίου στις Βρυξέλλες δεν θέλει να ξανακούσει –προς το παρόν τουλάχιστον –για Grexit. Από τότε μαίνεται ο πόλεμος μεταξύ των δυο σημαντικότερων ηγετών των γερμανών Χριστιανοδημοκρατών.

Τις τελευταίες ημέρες βέβαια έχει επέλθει ανακωχή. Αυτή θα διαρκέσει πιθανότατα ως τα μέσα Αυγούστου, όσο διαρκούν και οι διακοπές των πολιτικών. Η κυρία Μέρκελ έχει μεταβεί στο Νότιο Τιρόλο, όπου επιδίδεται σε οδοιπορίες, ο κ. Σόιμπλε στο νησί Σιλτ της Βόρειας Θάλασσας, για να κάνει θερινά λουτρά.

Αυτό δεν τον έχει αποκόψει ωστόσο από την πολιτική. Στο υπουργείο Οικονομικών έχει συγκροτηθεί ειδική υπηρεσία από ανώτερους αξιωματούχους με επικεφαλής τον υφυπουργό Οικονομικών Τόμας Στέφεν, τον διευθυντή της ευρωπαϊκής πολιτικής Τόμας Βέστφαλ και τον επικεφαλής οικονομολόγο του υπουργείου Λούντγκαρ Σούκνεχτ, που βρίσκεται σε άμεση επαφή με τους εκπροσώπους των θεσμών και τον πληροφορεί αδιάλειπτα για την πορεία των νέων διαπραγματεύσεων.

Αλλά και ο ίδιος δεν σταματά στιγμή να τηλεφωνεί στους ομολόγους του, τους προέδρους των θεσμών (που από τρόικα έχει γίνει τώρα, μετά την προσθήκη του ευρωπαϊκού ταμείου στήριξης ESM, κουαρτέτο), καθώς και με την καγκελάριο. Και δεδομένου ότι το τηλεφωνικό σήμα στο νησί δεν είναι καλό, κάθεται, όπως διηγούνται οι γείτονές του, ατέλειωτες ώρες στην ταράτσα του μπανγκαλόου του για να συνδιαλεχθεί ευκολότερα μαζί τους.

Το ερώτημα που κυριαρχεί στο Βερολίνο είναι: Θα υπακούσει ο υπουργός στο πρόσταγμα της καγκελαρίου να φέρει επιτυχώς σε πέρας τις διαπραγματεύσεις; Ή θα επαναφέρει πρόωρα στη συζήτηση το Grexit με την πρόφαση ότι η ελληνική πλευρά βάζει ανυπέρβλητα εμπόδια σε αυτές;

«Η δεύτερη εκδοχή είναι απίθανη» λέει ο αντιπρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας των Σοσιαλδημοκρατών Αξελ Σέφερ. «Ο Σόιμπλε δεν θέλει την άμεση ρήξη με τη Μέρκελ. Εχει όμως άλλους τρόπους για να τορπιλίσει τις διαπραγματεύσεις, ανεβάζοντας, για παράδειγμα, τον πήχη των απαιτήσεων σε βαθμό που να μην είναι αποδεχτός από τους Ελληνες».

Οι φύλακες γρηγορούν: Τόσο οι Σοσιαλδημοκράτες, που συμμετέχουν στην κυβέρνηση συνασπισμού με τους Χριστιανοδημοκράτες, όσο και τα κόμματα της αντιπολίτευσης, η Linke (Αριστερά) και οι Πράσινοι, έχουν ορίσει επίσης εντεταλμένους που παρακολουθούν με άγρυπνο μάτι τις κινήσεις του απρόβλεπτου υπουργού. «Στο πρώτο φάουλ του θα ηχήσουν οι σειρήνες συναγερμού» λέει ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος των Πρασίνων Αντον Χοφράιτερ.

Εξίσου κινητοποιημένη είναι και η καγκελαρία. Οι επιτελείς της καγκελαρίου ξέρουν ότι ο υπουργός Οικονομικών είναι κάθε στιγμή σε θέση να «παρερμηνεύσει δημιουργικά», μερικώς τουλάχιστον, τις εντολές της κυρίας Μέρκελ. Γι’ αυτό και αναλύουν διεξοδικά κάθε λέξη που αποτυπώνεται στα ντοκουμέντα του υπουργείου του.

Ταυτόχρονα καταγράφουν ότι ο κ. Σόιμπλε έχει τελευταία μεγάλη «ρέντα» σε όλα τα επίπεδα: στη δημοτικότητα, όπου σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις έχει ξεπεράσει την κυρία Μέρκελ, έχοντας γίνει ο δημοφιλέστερος πολιτικός της χώρας. Στα μέσα ενημέρωσης, τα οποία «καγκελάριο του Ορθού Λόγου» (« Handelsblatt») τον ανεβάζουν, «στόχο του μίσους των Ελλήνων» («Bild Zeitung») –κάτι που ερμηνεύεται ως σπουδαίο εύσημο –τον κατεβάζουν. Και στην Κοινοβουλευτική Ομάδα των Χριστιανοδημοκρατών, όπου είναι πλέον ο μυστικός άρχων της. Ολα αυτά, παραδέχονται, ενισχύουν τη θέση του κ. Σόιμπλε καθώς και την τάση αυτονόμησής του εντός και εκτός κυβέρνησης.

Οι ίδιοι επιτελείς δεν προσπαθούν πάντως να εξωραΐσουν την κατάσταση. «Η σχέση Μέρκελ – Σόιμπλε έχει γίνει εντελώς άστατη» ομολογεί ένας από αυτούς. Γι’ αυτό και είναι προετοιμασμένοι για όλα τα ενδεχόμενα: «Παρατηρούμε μια ορισμένη πρόθεση του υπουργού Οικονομικών για κλιμάκωση της αντιπαράθεσης» προσθέτει διπλωματικά ο ίδιος. Από ένα σημείο και μετά όμως, η κυρία Μέρκελ θα αντιδράσει δυναμικά για να δείξει, κατά την περίφημη ρήση του σοσιαλδημοκράτη προκατόχου της στην καγκελαρία Γκέρχαρτ Σρέντερ, «ποιος είναι ο μάγειρας και ποιος το γκαρσόνι».

Η σύγκρουση θα μπορούσε να συμβεί, σε ακραία περίπτωση, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, πολύ πιθανότερο όμως στο τέλος τους, περί τις 20 Αυγούστου, όταν οι θεσμοί θα υποβάλουν το πόρισμά τους για απόφαση στους υπουργούς Οικονομικών. Αν το πόρισμα είναι αρνητικό, τότε θα θριαμβεύσει ο κ. Σόιμπλε, ο οποίος θα επαναφέρει στο τραπέζι την πρόταση για Grexit». Αν είναι θετικό, η νίκη θα είναι της κυρίας Μέρκελ, η οποία θα επιμείνει στην χωρίς πλέον περιττές απειλές περί εξόδου υλοποίηση του τρίτου προγράμματος βοήθειας.

Τα πολύ δύσκολα θα προκύψουν έτσι, αν το πόρισμα δεν είναι ξεκάθαρο, αλλά, αντίθετα, περιέχει πολλές «δημιουργικές ασάφειες». Αυτό θα άνοιγε την πόρτα για κάθε είδους ερμηνείες και παρερμηνείες. Σε τέτοια περίπτωση, ο κίνδυνος σύγκρουσης ανάμεσά τους θα αυξανόταν κατακόρυφα. Και σε αυτήν, αν όντως συμβεί, δεν θα είναι προεξοφλημένη η νίκη της κυρίας Μέρκελ.