Το τραπεζικό σύστημα στα όρια – Τι σημαίνει capital controls

Με το τραπεζικό σύστημα να οδηγείται στα όρια του από το κύμα αναλήψεων που ξέσπασε στα ΑΤΜs μετά την ανακοίνωση της απόφασης της κυβέρνησης για το δημοψήφισμα, μόνο ένα θαύμα μπορεί να αποτρέψει την επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls), μια πολιτική απόφαση που είχε επιβληθεί για πρώτη φορά από τους Ευρωπαίους στην Κύπρο.

Οι διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών και η Τράπεζα της Ελλάδος βρισκόταν σε επιφυλακή από τα μεσάνυχτα της Παρασκευής εν αναμονή των αποφάσεων του Εurogroup και της ΕΚΤ η διοίκηση της οποίας κρατά το κλειδί των εξελίξεων έχοντας την ευθύνη για την ομαλή λειτουργία του τραπεζικού συστήματος.

Η προσπάθεια των διοικήσεων των τραπεζών και της ΤτΕ ήταν να εξασφαλιστεί η ομαλή τροφοδοσία στο δίκτυο των ΑΤΜs καθώς οι πολίτες «ρουφούσαν» – όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά – όλα τα χαρτονομίσματα.

Η πρόεδρος της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών και της Εθνικής Τράπεζας Λούκα Κατσέλη, δήλωσε στο ΑΠΕ ότι η τροφοδοσία των ΑΤΜ γίνεται ομαλά από την ΤτΕ κι όπου υπάρχουν προβλήματα αυτά αποκαθίστανται το συντομότερο.

Ολοι όμως γνωρίζουν ότι συνεχίζονται οι ουρές, χωρίς να υπάρχει ρητή διαβεβαίωση για την εξασφάλιση της ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος τουλάχιστον για την ερχόμενη εμδβομάδα από τη Φρανκφούρτη τα πράγματα θα είναι δύσκολα.

Οπως είναι γνωστό το ελληνικό πρόγραμμα και άρα η «υποχρέωση» της ΕΚΤ να στηρίζει τις τράπεζες μέσω του ELA λήγει στις 30 Ιουνίου, με ότι αυτό συνεπάγεται.

– Τα capital controls είναι η επιβολή περιοριστικών μέτρων στην κίνηση κεφαλαίων στις τράπεζες.

– Πρόκειται για πολύ δύσκολη απόφαση, καθώς έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με μια από τις βασικές αρχές της Ευρωπαϊκής Ενωσης, εκείνη της ελεύθερης κίνησης κεφαλαίων.

– Η απόφαση λαμβάνεται κάτω από αυστηρές προϋποθέσεις, για λόγους που σχετίζονται με το δημόσιο συμφέρον, ως ύστατο μέτρο θωράκισης της οικονομίας.

– Όπως ορίζει το νομικό πλαίσιο του 1993, την αρμοδιότητα για τα capital controls την έχει ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, αλλά η απόφαση δεν μπορεί να εφαρμοστεί εάν δεν συναινέσει ο υπουργός Οικονομικών και δεν χορηγήσει τη σχετική έγκριση η Κομισιόν.

– Τα capital controls επιβάλλονται μόνο όταν υπάρχει φόβος πως οι τράπεζες δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν μπροστά σε ένα μαζικό κύμα φυγής καταθέσεων.

– Για να επιβληθούν οι περιορισμοί θα πρέπει προηγουμένως η ΕΚΤ να έχει σταματήσει να στηρίζει τις τράπεζες μέσω του ELA.

– Η επιβολή capital controls προβλέπει κλείσιμο των τραπεζών για κάποιες ημέρες, προκειμένου να κοπάσει ο πανικός.

Δεδομένου ότι δεν υπάρχει άλλο παράδειγμα στην ευρωζώνη επιβολής capital controls, εκτός από την Κύπρο, οποιαδήποτε πρόβλεψη για το τι μπορεί να αποφασιστεί (ως Plan B στην κρίση) είναι παρακινδυνευμένη.

Ολοι όμως γνωρίζουν τι έγινε στην Κύπρο:

– Περιορίστηκε στα 300 ευρώ το ύψος των ημερήσιων αναλήψεων.

– Οσοι ταξίδευαν στο εξωτερικό έπαιρναν περιορισμένα χρήματα. Το ποσό αυτό στην περίπτωση της Κύπρου ήταν 2.000 ευρώ.

– Στους φοιτητές του εξωτερικού επιτρεπόταν ως 5.000 ευρώ το τρίμηνο.

– Δικαιολογητικά απαιτούνταν στην Κύπρο και για συναλλαγές εσωτερικού, αν αυτές γίνονταν μέσω της μεταφοράς ποσών από τραπεζικό λογαριασμό σε τραπεζικό λογαριασμό εντός Κύπρου.

– Απαγορεύτηκε η εξαγωγή συναλλάγματος για επενδύσεις στο εξωτερικό.

– Οι επιταγές χρησιμοποιούνταν μόνο για καταθέσεις στο όνομα του δικαιούχου.

– Οι προθεσμιακές καταθέσεις που έληγαν τον επόμενο μήνα της επιβολής των περιορισμών παρατάθηκαν τουλάχιστον ένα μήνα και στη συνέχεια μόνο ένα μέρος αυτών μπορούσε να μεταφερθεί σε λογαριασμό όψεως.

– Η πλήρης άρση των capital controls στην Κύπρο έγινε δύο χρόνια μετά την εφαρμογή τους.