Τα σαγόνια των μυρμηγκιών του γένους Οδοντομάχος θεωρούνται από τα ταχύτερα κινούμενα εξαρτήματα στο ζωικό βασίλειο, καθώς κλείνουν απότομα με ταχύτητες που φτάνουν τα 230 χιλιόμετρα την ώρα. Νέα μελέτη αποκαλύπτει τώρα ότι τα φονικά σαγόνια δεν χρησιμεύουν μόνο στην επίθεση αλλά και στην άμυνα.
Βίντεο που παρουσίασαν αμερικανοί ερευνητές δείχνει οδοντομάχους να ενεργοποιούν τις μασέλες τους για να εκτοξευτούν μακριά από κινδύνους. Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν μάλιστα ότι τα ακροβατικά αυτά διπλασιάζουν την πιθανότητα επιβίωσης του εντόμου.
Η ανακάλυψη
Από προηγούμενες παρατηρήσεις ήταν γνωστό ότι οι σιαγόνες των σαρκοβόρων οδοντομάχων ανοίγουν σε γωνία 180 μοιρών και κλειδώνουν σε αυτή τη θέση. Κλείνουν όμως απότομα με έναν μηχανισμό σαν ελατήριο όταν κάτι αγγίξει μια σειρά από τρίχες πάνω στις σιαγόνες, οι οποίες λειτουργούν σαν σκανδάλη.
Θέλοντας να επιβεβαιώσουν τις ανεκδοτολογικές αναφορές για τα άλματα των οδοντομάχων, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Ίλινοϊ στο Ουρμπάνα-Σαμπέιν τοποθέτησαν μυρμήγκια σε ένα μικρό δοχείο γεμάτο άμμο. Στο κέντρο του δοχείου κρυβόταν ένας μεγάλος εχθρός των μυρμηγκιών, ένα έντομο που ονομάζεται μυρμηλέων. Ο κυνηγός αυτός κρύβεται στην άμμο κάτω από λαγούμια σε σχήμα κώνου, και επιτίθεται σε όσα έντομα πέσουν στο κέντρο της παγίδας. Αν χρειαστεί, ο μυρμηλέοντας εκτοξεύει άμμο στα τοιχώματα της κοιλότητας, προκαλώντας έτσι μικρές κατολισθήσεις που παρασύρουν το θύμα στο θάνατο.
Το πείραμα
Στη διάρκεια του πειράματος, οι οδοντομάχοι προσπάθησαν αρχικά να τρέξουν μακριά από τον κίνδυνο, και σε αρκετές περιπτώσεις τα κατάφεραν. Όταν όμως τα έβρισκαν σκούρα, έσκυβαν το κεφάλι προς τα κάτω για να ενεργοποιήσουν τα τριχίδια των σιαγόνων. Οι σιαγόνες τότε έκλειναν απότομα και εκτόξευαν το μυρμήγκι σε απόσταση ασφαλείας.
Όταν το πείραμα επαναλήφθηκε με οδοντομάχους των οποίων τα σαγόνια είχαν ακινητοποιηθεί με κόλλα, η πιθανότητα επιβίωσης μειώθηκε κατά 50%, αναφέρουν οι εντομολόγοι στην επιθεώρηση «PLoS ONE». Τα ευρήματα, σχολιάζουν, δείχνουν πώς ένα εργαλείο που εξελίχθηκε ως μέσο επίθεσης μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματικό και ως άμυνα.
