«Back to square one», όπως λένε οι Αγγλοι ή επιστροφή στο «θεσμικό μηδέν» ! Αυτή είναι η δυσάρεστη αποτύπωση της κατάστασης που επικρατεί σήμερα στα ελληνικά πανεπιστήμια, αφού ο καινούργιος νόμος, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον την εκλογή των καινούργιων Συμβουλίων Διοίκησης δεν εφαρμόζεται!
Και για αυτή τη δραματική κατάσταση υπάρχουν πολλές ευθύνες, για τις οποίες θα ήθελα να μιλήσω.
Κουλτούρα ανομίας: Ποιο είναι το πιο επικίνδυνο στοιχείο αυτής της εξέλιξης; Μια μικρή θορυβώδης ελίτ (από φοιτητές και καθηγητές) εμποδίζει ετσιθελικά και αυταρχικά, σε όλα σχεδόν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, την εφαρμογή του καινούργιου νόμου και κυρίως την εκλογή των καινούργιων οργάνων Διοίκησης (χωρίς, μάλιστα, ο νόμος τούτος να έχει κηρυχθεί ως αντισυνταγματικός, αφού μόλις σήμερα συζητείται η επίμαχη προσφυγή στο Συμβούλιο Επικρατείας).
Επομένως, με αυτό το θλιβερό τρόπο παράγεται μια κουλτούρα ανομίας, που αντανακλά τη γενικότερη διαφθορά της κοινωνίας μας (φοροδιαφυγή κλπ) και εξηγεί, γιατί φθάσαμε – μεταξύ πολλών άλλων παραγόντων- σε αυτό το απωθητικό αποτέλεσμα μιας γενικευμένης χρεοκοπίας αξιών (γιατί δεν έχουμε μόνο οικονομική κατάρρευση σε αυτόν τον τόπο).
Και αναρωτιέμαι ειλικρινά το εξής πράγμα: Τι σχέση έχουν όλα τα παραπάνω απεχθή φαινόμενα με το περίφημο πανεπιστήμιο της κριτικής αντίστασης (που είχε φανταστεί ο γάλλος φιλόσοφος Ντεριντά);
Απαντώ: Καμία, από τη στιγμή, που μια μικρή αντιδημοκρατική ελίτ κάνει ότι θέλει στο πανεπιστημιακό πεδίο και σφετερίζεται και εξουσίες που ανήκουν μόνο στην Πολιτεία.
Γιατί; Γιατί οι νόμοι στις δυτικές δημοκρατίες «ανατρέπονται» μόνο από καινούργιους νόμους.
Και στο σημείο αυτό θα ήθελα να παρατηρήσω το εξής: Πολλοί ισχυρίζονται, ότι οι φοιτητές αντιδρούν όχι μόνο στο νόμο για τα πανεπιστήμια, αλλά και στη λεγόμενη «συστημική βία» (systemic violence), με απλά λόγια αντιδρούν, γιατί νιώθουν ότι αύριο θα είναι άνεργοι ή απόβλητοι στις κοινωνικές συνθήκες της φτώχειας και της απελπισίας που διαμορφώνει η ανάλγητη πανευρωπαϊκή πολιτική της καγκελαρίου Μέρκελ (Zizek,Violence- Six sideways reflections, 2009).
Η παρατήρηση αυτή είναι ορθή, αλλά ειλικρινά αναρωτιέμαι: Πώς ανατρέπεται η παραπάνω απωθητική πολιτική της σιδηράς καγκελάριου; Με την κουλτούρα της ανομίας (και το λέω αυτό, γιατί η κατάληψη δημόσιων κτιρίων είναι αξιόποινη πράξη);
Προφανώς όχι, γιατί αυτή η αντιμετώπιση οδηγεί μόνο στην περαιτέρω καταβαράθρωση του ελληνικού πανεπιστημίου, γεγονός που ευνοεί μόνο τους πλουσίους, οι οποίοι αργότερα θα στείλουν τα παιδιά τους για μεταπτυχιακά στα φημισμένα ιδρύματα του εξωτερικού για να καλύψουν το έδαφος που χάθηκε!
Επομένως, μόνο με τη θεσμική ενδυνάμωση των δημόσιων εκπαιδευτικών μας ιδρυμάτων μπορούμε να σταθούμε στο σύγχρονο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι!
Ευθύνες του Υπουργείου: Όμως τεράστιες ευθύνες έχει και η ίδια η Υπουργός Παιδείας, η οποία ενόψει του παραπάνω αδιεξόδου με την παρεμπόδιση των εκλογών, προφανώς τα εγκαταλείπει όλα (γιατί ενδιαφέρεται για το κυνικό παιχνίδι της εκλογής καινούργιου ηγέτη στο ΠαΣοΚ και το ίδιο ισχύει και για τον σημερινό Υφυπουργό, που πάντα είχε ως ορίζοντα τις επερχόμενες κοινοβουλευτικές εκλογές και την πιθανότητα ανόδου της ΝΔ στην εξουσία ).
Και αυτό επιβεβαιώνει τραγικά, ότι οι επαγγελματίες της πολιτικής ζουν στο δικό τους απομονωμένο γυάλινο κόσμο και ενδιαφέρονται αποκλειστικά για τα δικά τους προσωπικά συμφέροντα!
Η «αγιοποίηση» του νόμου και οι εισαγγελικές αρχές: Τέλος, όλα τα παραπάνω δεν σημαίνουν, ότι «αγιοποιούμε» τον καινούργιο νόμο και ξεχνούμε σκόπιμα τις διαφωνίες, που πολλοί είχαμε εκφράσει έντονα με αρκετές ρυθμίσεις του, πριν ψηφιστεί με μια ευρύτατη πλειοψηφία από τη Βουλή.
Όμως ο νόμος εξακολουθεί να ισχύει και, κατά συνέπεια, δεν κατανοώ τις διάφορες προτάσεις που γίνονται από κάποιες πανεπιστημιακές επιτροπές για συνολική αντικατάσταση του.
Επιπλέον, σημειώνω, ότι δεν βοηθά ουδόλως ούτε η κουλτούρα των εισαγγελικών αρχών, οι οποίες «βλέπουν» με παγερή αδιαφορία τις ενδεχόμενες παραβιάσεις του ποινικού νόμου στα πανεπιστήμια!
Ποιο είναι το συμπέρασμα; Αν δεν αλλάξει δραστικά αυτή η σχιζοφρενική κατάσταση, φοβάμαι ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια δεν θα πραγματοποιήσουν ποτέ το γοητευτικό ταξίδι προς τη γνώση!
Το θέλουμε αυτό ως κοινωνία; Πιστεύω όχι!
Ο κ. Γρηγόρης Καλφέλης είναι Καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ
kalfelis@law.auth.gr
