Οι μικρές επαναστάσεις των 90s

Η δεκαετία που φεύγει ήταν παράξενη, μπερδεμένη, αλλοπρόσαλλη και, ως η τελευταία της χιλιετίας, συγκλονιστική. Γεμάτη κυνισμό, αγάπη και σκουπίδια. Η εποχή των μεγάλων επαναστάσεων τελείωσε. Στη θέση τους υπάρχουν μικρές «επαναστάσεις», που συντελούνται στα ήθη, στην κοινωνία, στην πολιτική, στη συμπεριφορά μας, στην τηλεόραση, στην τεχνολογία, στις σχέσεις, στην επιστήμη, στη διασκέδαση

Μικροεπαναστάσεις σε μια δεκαετία η οποία από άλλους χαρακτηρίζεται μεταβατική, με απεριόριστες ελευθερίες, και από άλλους θεωρείται «μικρός μεσαίωνας». Η δεκαετία τελειώνει με ένταση, πυρετό, απελπισία και ελπίδα, χαρά και εμμονές, μουσική και κακοφωνία. Κοιτάζοντας σε αυτόν τον τεράστιο, υπέροχο καθρέφτη που είναι ο κόσμος μας, χρειάζεται να τον αγαπήσουμε με πάθος. Αλλιώς δεν θα μπορέσουμε να τον αλλάξουμε ποτέ.

Νεοβαρβαρισμός

Επιθετικότητα στον δρόμο, στα ζευγάρια, στο σινεμά, στην εργασία, στην εφορία, στις ουρές, στις στάσεις… Ανυπομονησία, οργή, θυμός απέναντι σε οτιδήποτε: από την κοινωνική αδικία ως το μποτιλιάρισμα. Οι κοινωνιολόγοι λένε ότι αυτή η αυξανόμενη ανικανότητά μας να διατηρήσουμε έναν στοιχειώδη αυτοέλεγχο είναι το άμεσο αποτέλεσμα της ηθικής κρίσης που περνάμε. Μια πλευρά αυτής της παράλογης βίας φαίνεται στα δελτία των 8.30, που δημιούργησαν τη νέα κουλτούρα των θυμάτων. Και δεν είναι πια μόνο το θύμα που αξίζει τη συμπάθειά μας αλλά και οι θύτες, εφόσον σύμφωνα με τους ίδιους και αυτοί είναι τα αθώα θύματα των περιστάσεων.

Internet

Πριν από χρόνια θεωρούσαμε ότι το Internet ήταν κάτι που υπήρχε στη φαντασία των κυβερνοπάνκ συγγραφέων. Τώρα είναι δύσκολο να φανταστούμε έναν κόσμο χωρίς αυτές τις http: //www διευθύνσεις που διαθέτουν οι πάντες: από τη NASA ως τα απορρυπαντικά. Τώρα κάθε άνθρωπος οπουδήποτε στον πλανήτη είναι 1/8 του δευτερολέπτου μακριά σου και ο «τόπος» έχει αντικατασταθεί από το «διάστημα». Μπορείς να διατηρείς πολλές σχέσεις ταυτόχρονα ενώ συνεχίζεις να δουλεύεις πάνω σε πλήθος επαγγελματικών «πρότζεκτ». Μην ξεχνάμε όμως μια μικρή λεπτομέρεια με μεγάλη σημασία: μπορεί η ταχύτητα και το «διάστημα» να είναι ιδανικά όσον αφορά τη δουλειά αλλά υπάρχουν μερικά γεγονότα στην πραγματική ζωή που το να περιμένεις ακόμη και 1/8 του δευτερολέπτου είναι πάρα πολύς χρόνος. Οπως το να αποφασίσεις να φιλήσεις κάποιον με τον οποίο είσαι ερωτευμένος. Και να βρίσκεται με σάρκα και οστά μπροστά σου.

Σερατονίνη

Η δεκαετία του ’90 έχει δύο χάπια στις τσέπες της: ένα νόμιμο χάπι της ευτυχίας και ένα άλλο παράνομο και καταστροφικό (οι ορισμοί διαφέρουν ανάλογα με το ποιος είσαι). Το Prozac (ή Ladose στην Ελλάδα) και το Ecstasy έχουν κάτι κοινό: επηρεάζουν και τα δύο τη σερατονίνη, τη φυσική χημική ουσία του εγκεφάλου που ευθύνεται για την καλή ή την κακή διάθεσή μας, για τη θερμοκρασία μας, για τον ύπνο και για τα αισθητήρια όργανα. Πιο απλά: όσο περισσότερο τη χρησιμοποιείς τόσο περισσότερη κατάθλιψη αισθάνεσαι το επόμενο πρωί. Ενώ το Ecstasy είναι ένα ναρκωτικό με καταστροφικές συνέπειες, το οποίο παίρνουν οι κλάμπερ για να αντέξουν μαραθώνιους χορούς σε κατάσταση ευφορίας, το Prozac ελέγχει τα σκαμπανεβάσματα της διάθεσης σε ένα επίπεδο ούτε κρύου ούτε ζέστης. Για κάποιους είναι ένα θαυμάσιο χάπι που σε κάνει να αισθάνεσαι ευτυχισμένο μέλος μιας παρέας. Οχι σαν τα εθισμένα στο Ecstasy παιδιά τους.

D.J.

Η άνοδος της κουλτούρας των d.j. άλλαξε τη μουσική βιομηχανία. Οι αληθινοί ποπ σταρ δεν βρίσκονται ανάμεσα στους καλλιτέχνες αλλά σ’ αυτούς που βάζουν δίσκους στα πικ-απ, τους επιταχύνουν τον ρυθμό, τους διασκευάζουν, τους κάνουν αγνώριστους, που δημιουργούν δικούς τους ήχους και έχουν το δικό τους κοινό, τους δικούς τους θαυμαστές. Μπαίνοντας στον κύκλο των d.j. δεν χρειάζονται σεξουαλικά διαπιστευτήρια. Αλλά κάτω από τα πικ-απ η δράση και ο ηδονισμός πάνε χέρι χέρι, σύμφωνα με τα νέα κλισέ.

Νέα Τάξη Πραγμάτων

Ετσι ονομάζεται η προσπάθεια να ορισθεί ο γεωπολιτικός χάρτης μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Με το γκρέμισμα του Τείχους του Βερολίνου και την πτώση των κομμουνιστικών δικτατοριών, οι ιστορικοί έσπευσαν να ζητωκραυγάσουν τον θρίαμβο της Δύσης. Με τον πόλεμο του Κόλπου και τη διεθνή ανικανότητα στα θέματα της Γιουγκοσλαβίας, της Ρουάντας, του Ζαΐρ, της Αϊτής, της Σομαλίας, του Πακιστάν, γίνεται σαφές ότι βιάστηκαν να πανηγυρίσουν. Οι διαμάχες του ’90 αποδεικνύουν ότι η Νέα Τάξη Πραγμάτων βρίσκεται πολύ μακριά, αφού ακόμη μας κατατρέχουν τα φαντάσματα των εθνικών διεκδικήσεων.

Τα σπορ της αδρεναλίνης

Αρχισαν ως αντίδραση στην ομοιομορφία, στον καναπέ, στην πλήξη. Θέλησαν να κάνουν την αδρεναλίνη να χτυπήσει κόκκινο με φυσικούς τρόπους. Κίνδυνος, έξαψη, τόλμη. Να φλερτάρεις με τον θάνατο και να αγοράζεις το ρούχο που θα σε κάνει διαφορετικό. Ολοι ήταν έτοιμοι πια για την εισβολή των προϊόντων που μυρίστηκαν τις τάσεις των πιτσιρικάδων. Σνόουμπορντ, μπάντζι, τζάμπινγκ, ελεύθερη πτώση με αλεξίπτωτο. Δεν έχουν σημασία τα σπορ, αφού τώρα πια μπορείς να τα «φορέσεις», να τα «πιεις», να ακολουθήσεις τον «τρόπο ζωής» τους. Ζήσε τη ζωή σου στο μάξιμουμ, έστω και καταναλωτικά.

Παλιμπαιδισμός

Ο παλιμπαιδισμός φούντωσε στις αρχές του ’90 με τα παιδιά των κλαμπ να κυκλοφορούν με πιπίλες, baby doll φορεματάκια, κοτσιδάκια και καρδούλες. Η ζωή σαν απέραντο νηπιαγωγείο. Τώρα φαίνεται ότι ο παλιμπαιδισμός αναζωπυρώνεται και στους μεγάλους. Ενήλικες μαζεύουν παιχνίδια από τον «Πόλεμο των άστρων», ενήλικες φοράνε ’70s λουλουδάτα φορέματα όπως οι μικρούλες στο «Μικρό σπίτι στο λιβάδι», μιλάνε με υποκοριστικά και μωρουδίστικα. Το να μεγαλώνεις δεν υπήρξε ποτέ άλλοτε τόσο παιδιάστικη υπόθεση.

Σε επαφή διαρκώς

Είναι υπέροχο να μιλάς, να συναναστρέφεσαι, να κρατάς επαφή με τον κόσμο, αλλά στα 90s δεν μπορείς να κρυφτείς, να εξαφανιστείς, να μείνεις μόνος. Μακριά από τους φίλους, τους συναδέλφους, τους αργόσχολους. Επειδή δεν θέλεις. Η διαπίστωση έρχεται όταν δίνεις τον αριθμό του τηλεφώνου σου, του φαξ, του κινητού σου παντού. Γιατί συμβαίνει αυτό; Φοβόμαστε μήπως χάσουμε κάτι; Μας ενδιαφέρει να είμαστε σημαντικοί τόσο πολύ που θεωρούμε αυτονόητο ότι πρέπει συνεχώς να μας καλούν, λες και είμαστε γιατροί εικοσιτετράωρης βάρδιας; Οι παραδοσιακές σχέσεις οικογένειας / εργασίας καταλύονται και αλληλοεπηρεάζονται, αλλά ως κοινωνικά ζώα που είμαστε θέλουμε την επαφή με τους άλλους. Οσο περισσότερα μέσα δημιουργούμε όμως για να επικοινωνήσουμε τόσο περισσότερες βλακείες ανταλλάσσουμε και αυτό το γεγονός είναι πολύ δυσάρεστο.

Alien Nation

Το φιλμ του Ρόσγουελ με το πτώμα ενός «εξωγήινου» μπορεί να αποδείχθηκε φιάσκο αλλά η πίστη μας στον ΕΤ δεν μειώθηκε. Μπορεί να ονομάσουμε την εμμονή μας αυτή μεταψυχροπολεμική παράνοια, άγχος για τη νέα χιλιετία ή χολιγουντιανή εφεύρεση αλλά κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι το ανεξήγητο, το παραφυσικό, το εξωγήινο δημιουργούν συζητήσεις, νέα, διαμάχες. Οι φήμες λένε ότι τα πραγματικά Χ-files βρίσκονται στο Πεντάγωνο αλλά το σίγουρο είναι ότι η πραγματικότητα δεν τα είχε ποτέ καλά με την υστερία.

Χόλιγουντ χαμηλού IQ

Ταινίες σαν τον «Εξολοθρευτή» και τον «Πόλεμο των άστρων» που έσπασαν ταμεία έχουν το επιπλέον προτέρημα ότι δείχνουν λίγο σεβασμό για το IQ του θεατή. Οι digital ταινίες όπως οι «Twister», «Μέρα ανεξαρτησίας», «Επικίνδυνες αποστολές», «Εκδικητές», «Αρμαγεδδών» μας έβαλαν σε μια εποχή που η λογική, η συνέπεια και η αξιοπρεπής ηθοποιία ηττώνται κατά κράτος από τα εφέ. Είναι ταινίες που βασίζονται στα παιχνίδια του ήχου, των εικόνων, των εφέ. Περισσότερο βιντεοπαιχνίδια παρά ταινίες της μεγάλης οθόνης. Το Sillwood (σύντμηση του Χόλιγουντ και της Sillicon Valley για τους μανιακούς των κομπιούτερ) σκέφτεται να προχωρήσει ακόμη πάρα πέρα από τα παιχνίδια-ταινίες, αντικαθιστώντας τους ηθοποιούς με συνθετικές εικόνες τους ή ρέπλικες, τους synthespians.

Μινιμαλισμός

Αν ως πριν από 10 χρόνια η μόδα ήταν υπερβολική, επιδεικτική, κραυγαλέα και ανεδαφική, από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 οι τάσεις μετακινήθηκαν από τις καλιφορνέζικες φαντασιώσεις του Βερσάτσε στις προτάσεις ενός άλλου ιταλικού ονόματος ­ της Prada. Το 1996 ο οίκος Prada δημιούργησε ρούχα για ένα κοινό που αναζητούσε τη «στολή» της νέας εποχής. Με μινιμαλιστικά σχέδια, πολυτελή υλικά και μότο «η απλότητα δεν είναι ποτέ αρκετή», η Prada ηγήθηκε μιας τάσης που από τις διαφημίσεις της ως τη διακόσμηση των καταστημάτων της και τις επιδείξεις όλα είναι χαμηλών τόνων. Εκτός ίσως από τις τιμές.

Σούπερ ιοί

Παρ’ όλο που η ιατρική κοινότητα έχει στρέψει όλες τις δυνάμεις και την ευφυΐα της στην έρευνα κατά του AIDS, βρισκόμαστε μπροστά στην επιστροφή μεγάλων ασθενειών του παρελθόντος. Η χολέρα, η πανούκλα, η διφθερίτις, προειδοποιεί η Διεθνής Οργάνωση Υγείας, επανέρχονται ως «σούπερ ιοί». Οσο για τις συνηθισμένες ασθένειες, έχουν αναπτύξει τέτοια αντοχή στα νέα αντιβιοτικά ώστε δημιουργούν αμηχανία στους γιατρούς. Και σαν να μη έφθαναν αυτά, υπάρχουν πάντα η ηπατίτιδα C, ο ιός Εμπολα, ο στρεπτόκοκκος.

Ρετρομανία

Παρ’ όλο που η νοσταλγία σκοτώνει, η νοσταλγία για οποιοδήποτε στυλ προηγήθηκε είναι ένα από τα συμπτώματα της δεκαετίας του ’90. Ρετρομανία παντού. Στα έπιπλα, στις συμπεριφορές, στην κοινή λογική, στα ρούχα. Βρισκόμαστε στα πρόθυρα του 2000 και προβάρουμε όλα τα ρούχα των δεκαετιών του αιώνα. Ζούμε με διαρκείς επιστροφές. Τα 20s φορέθηκαν ξανά σαν να μην υπήρξαν ποτέ, οι λεπτομέρειες του ’30 ξαναγύρισαν, κλέψαμε τα 40s, ανακυκλώσαμε τα 50s, αναπνέουμε τα 60s, πήραμε γερές δόσεις από τα 70s, φλερτάρουμε με τα 80s, μήπως νοσταλγείτε ήδη το στυλ της δεκαετίας που ζούμε; Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στη μόδα. Συμβαίνει και στη μουσική, με τις αλλεπάλληλες διασκευές παλιών τραγουδιών, στις ταινίες, με συνταγές άλλων δεκαετιών, στις σχέσεις, με τους άντρες και τις γυναίκες να νοσταλγούν παλιούς ρόλους. Γιατί δεν μπορούμε να σκεφτούμε κάτι καινούργιο; Μα δεν υπάρχει τίποτε καινούργιο να σκεφτούμε, είναι μια πιθανή απάντηση. Η άλλη είναι ότι θέλουμε να δούμε τι καταφέραμε σε έναν αιώνα και, σε μια σύντομη ανασκόπησή του, μαζεύουμε σε μια βαλίτσα ό,τι αξίζει να πάρουμε μαζί μας στη νέα χιλιετία.

Reality shows

Δύο από τις μεγαλύτερες πολιτιστικές αξίες του 20ού αιώνα υπήρξαν ο «επαναστάτης με αιτία» και ο «επαγγελματίας ψυχαγωγός». Οταν ο επαναστάτης με αιτία είδε την πραγματικότητα να μετατρέπει το όνειρό του σε εφιάλτη, ο επαγγελματίας ψυχαγωγός έγινε ο σύγχρονος Θεός με άμβωνά του την τηλεόραση και το δράμα ως λόγο του. Ετσι και η κουλτούρα της δυστυχίας βρήκε τους αποστόλους της. Ζώντας όμως σε κυνικούς καιρούς αδυνατούμε να πιστέψουμε ότι υπάρχουν «αθώα θύματα» όπως αυτοί που εμφανίζονται σε τέτοιες εκπομπές, από την άλλη όμως δεν μπορούμε να μη σκεφτούμε για τους παρουσιαστές τη φράση του Φλομπέρ: «Τίποτε δεν είναι πιο ταπεινωτικό από το να βλέπεις τους ανόητους να πετυχαίνουν».

Εγκυμοσύνη

Η δημόσια έκθεση μιας εγκύου είναι άλλο ένα από τα ταμπού που καταρρίφθηκαν. Η Ντέμι Μουρ έδωσε το σύνθημα στις αρχές του ’90 και φωτογραφήθηκε έγκυος και ολόγυμνη για το «Vanity Fair». Η Σίντι Κρόφορντ ακολούθησε για το περιοδικό «Lo». Η Τζέρι Χολ ποζάρισε έγκυος και γυμνή για τον διάσημο ζωγράφο Λούσιεν Φρόιντ. Οι πασαρέλες γέμισαν εγκύους. Το περιοδικό μόδας «Frank» έβαλε τρεις γυναίκες σε προχωρημένη εγκυμοσύνη να ποζάρουν στις σελίδες του. Η Τίνα Γκόντουιν, εκδότρια του «Frank», όταν δέχθηκε επιθέσεις για την εμπορευματοποίηση των εγκύων, απάντησε: «Η σύγχρονη γυναίκα δεν θεωρεί την εγκυμοσύνη μια διαφορετική κατάσταση ­ απλώς μια ιδιαίτερη περίπτωση. Η εγκυμοσύνη είναι τόσο όμορφη από μόνη της που δεν χρειάζεται να καμουφλαριστεί».

Το τέλος της ιδιωτικής ζωής

Μετά τον θάνατο της Νταϊάνας η Μαντόνα, άλλο ένα είδωλο που έχει νιώσει την καυτή ανάσα των παπαράτσι, δήλωσε στους βρετανικούς «Times»: «Οσο και αν θέλω να κατηγορήσω τον Τύπο, όλοι έχουμε βάψει τα χέρια μας με αίμα. Ολοι, ακόμη και εγώ. Αγόραζα όλα τα περιοδικά που έγραφαν για την Νταϊάνα και τα διάβαζα. Ως τη στιγμή που δεν θα αισθανόμαστε ότι είναι δικαίωμά μας να διαβάζουμε για την ιδιωτική ζωή των άλλων, ως τη στιγμή που θα πάψουμε να γοητευόμαστε από σκάνδαλα και κουτσομπολιά, το φταίξιμο θα είναι δικό μας». Δεν είναι όμως μόνο τα σκανδαλοθηρικά έντυπα που εντυπωσιακά κυριαρχούν στη δεκαετία του ’90 και η αγριότητα με την οποία εισβάλλουν στη ζωή των επωνύμων, αλλά η γνώση όλων μας πια ότι αυτό που αποκαλούμε ιδιωτική ζωή χάνεται καθημερινά εν γνώσει μας, χωρίς να μας ξενίζει. Κάθε μέρα, σε κάθε σημείο του πλανήτη που αποκαλείται πολιτισμένο, κάμερες παρακολουθούν το πέρασμά μας από τράπεζες, καταστήματα, επιχειρήσεις υπηρεσίες. Δορυφόροι σε τροχιά γύρω από τη Γη μάς φωτογραφίζουν με όργανα τόσο υψηλής ευκρίνειας που μπορούν να ξεχωρίσουν το τατουάζ στο μπράτσο μας. Κομπιούτερ αποθηκεύουν λεπτομέρειες για τις μετακινήσεις μας, για τις τραπεζικές συναλλαγές μας και στην περίπτωση των πιστωτικών καρτών και για τις καταναλωτικές συνήθειές μας. Τη στιγμή που ανοίγουμε το κινητό μας δίνουμε αμέσως το ηλεκτρονικό μας στίγμα. Μπαίνοντας στο Internet, υπολογιστές παρακολουθούν τα sites που επισκεπτόμαστε, τις επιλογές μας, τον χρόνο παραμονής μας σε αυτά. Το όνομα του Οργουελ που μας είχε προειδοποιήσει για όλα αυτά έχει μπει στο καθημερινό μας λεξιλόγιο αλλά κανείς δεν φαίνεται διατεθειμένος να αντιδράσει όσο τα ράφια των σουπερμάρκετ είναι γεμάτα.

Διασημότητες του κενού

Διάσημος χωρίς να κάνεις κάτι, να αξίζεις κάτι, να περνάς κάτι, να εκπροσωπείς κάτι. Διάσημος γιατί… έτσι. Διάσημος γιατί έτυχε να ζεις στα 90s, όπου τα μαζικά μέσα ενημέρωσης είναι πολλά, η ζήτηση μεγάλη, οι σταρ αναλώσιμοι. Ετσι γίνεσαι διάσημος γιατί είσαι γυμνάστρια, μοντέλο, κοσμικός. Γιατί πρέπει να καταναλωθείς, να μάθουμε για σένα ό,τι ποτέ δεν αναρωτηθήκαμε, γιατί και αυτός που ασχολείται μαζί σου ονειρεύεται να μπει κάποια στιγμή στη θέση σου. Το φοβερό με αυτές τις «διασημότητες» είναι ότι αφού δεν είναι γνωστές για κάτι με ουσία, το status τους είναι πέραν κάθε κριτικής ­ πώς να κριτικάρεις το τίποτα; Ετσι περιμένουμε το τέλος της σεζόν για να εξαφανισθούν. Ο επόμενος, παρακαλώ!

Αστρα

Ο Ρολάν Μπαρτ ονόμασε τις στήλες των ζωδίων «λογοτεχνία των μικροαστών». Αν ζούσε σε αυτή τη δεκαετία θα διαπίστωνε ότι είναι κολυμβήθρα του Σιλωάμ όλων των κοινωνικών τάξεων. Σε μια κοινωνία που αλλάζει δραματικά, τα ζώδια και οι προβλέψεις αποτελούν σημείο αναφοράς και ασφάλειας, γιατί δεν αξιώνουν καμία ανατροπή. Τα ζώδια σέβονται το κατεστημένο, τις επαγγελματικές δομές, το αδιατάρακτο της ιεραρχίας, τον γάμο, την ηθική. Αυτό κοστολογείται με 3,5 δισ. τον χρόνο. Αλήθεια, «τι ζώδιο είσαι;».

Αντρικός πανικός

Σήμερα οι νέοι δεν αντιπροσωπεύονται ούτε από την αντρική καρικατούρα του παρελθόντος τύπου Ράμπο ούτε από την απόρριψη κάθε αρρενωπότητας. Είναι κιόλας διάδοχοι μιας πρώτης μεταβατικής γενιάς. Γιοι πιο αρρενωπών γυναικών και πιο θηλυκών αντρών. Εγκλωβισμένοι σε μια πρωτοποριακή θεωρία και σε μια οπισθοδρομική πραγματικότητα νιώθουν απορρυθμισμένοι. Η παρατεταμένη εφηβεία τους δεν σημαίνει ότι αρνούνται να μεγαλώσουν όσο το ότι δεν μεγαλώνουν, επειδή δεν έχουν βρει έναν νέο ρόλο που να τους ταιριάζει. Και κάτι ακόμη: «Οσο οι γυναίκες θα γεννούν άντρες και το ΧΥ θα αναπτύσσεται στα σπλάχνα του ΧΧ θα χρειάζεται πάντοτε περισσότερος χρόνος και θα υπάρχουν κάπως μεγαλύτερες δυσκολίες για τη δημιουργία ενός άντρα απ’ ό,τι για τη δημιουργία μιας γυναίκας. Για να πεισθεί κανείς, αρκεί να φαντασθεί την αντίθετη περίπτωση: ποια θα ήταν η μοίρα των γυναικών αν έβγαιναν από αντρική κοιλιά;» (Elisabeth Badinter «ΧΥ ­ Η ανδρική ταυτότητα»).

Ελληνικάδικα

Τη στιγμή που η πρώτη πιτσιρίκα με στρετς και βαθύ ντεκολτέ ανέβηκε στο τραπέζι ενός ελληνικάδικου δημιουργήθηκε μια διασκέδαση made in Greece ­ μια επανάσταση που κράτησε περισσότερο απ’ ό,τι θα έπρεπε. Οι ξένοι ποπ σταρ αντικαταστάθηκαν από εγχώριους λαϊκούς ποπ σταρ και οι αλλοδαπές τσιχλόφουσκες έδωσαν τη θέση τους σε ηχητικά σλόγκαν μιας εβδομάδας. Ο πόλεμος της χαρτοπετσέτας, του γαρίφαλου και οι οριεντάλ χορευτικές φιγούρες πυροδότησαν αδρεναλίνη και λίμπιντο. Το μεσογειακό ταμπεραμέντο εκτοξεύθηκε σε νέα ύψη. Το εγχώριο λαϊκό σταρ σύστεμ εξαπλώθηκε σαν τον λίβα που καίει τα σπαρτά, αλλά πόσο μπορείς να διασκεδάσεις με τις σουρεαλιστικές δηλώσεις της Αντζελας Δημητρίου και πόσες φορές μπορείς να σιγοντάρεις τραγούδια της Εφης Σαρρή; Τέτοιες «επιτυχίες» βρίσκονται παντού, φιλάνε στον αέρα τους πάντες, αλληλοθαυμάζονται, αλληλοκολακεύονται, αλληλοθαύονται και περιμένουν το έπαθλο, που είναι μια φωτογραφία (έστω και με καθόλου κολακευτική λεζάντα). Ξεκίνησαν σαν περιοδεύων θίασος με κωμωδία ηθών και κατέληξαν ­ μα ποιος νοιάζεται πώς καταλήγουν;

Light γενικά

Γάλατα, κρέμες, γιαούρτια, τηλεοπτικοί παρουσιαστές, τσιγάρα, σχέσεις, βούτυρα, φιλίες, αλλαντικά, ψωμιά, έρωτες. Η αβάσταχτη ελαφρότητα της δεκαετίας.

Erotica

Η σεξουαλικότητα βρίσκεται πλέον παντού, εκτός από το σεξ. Οι εικόνες στους τοίχους, στις σελίδες των περιοδικών, στις οθόνες της τηλεόρασης προσπαθούν να μας ερεθίσουν για να καταναλώσουμε. Αντρες και γυναίκες ημίγυμνοι ή γυμνοί ­ «πειραγμένοι» στα κομπιούτερ για να μεταβληθούν σε τέλειες εικόνες ­ διαφημίζουν τα πάντα. Και ακόμη περισσότερο, δίπλα στα προϊόντα που διαφημίζουν, τα γυμνά ανθρώπινα σώματα γίνονται και αυτά προϊόντα. Τα συστατικά για τους ιδανικούς συνειρμούς ­ «Σε θέλω» ­ παραμένουν η νεότητα, το σεξ, η σάρκα με 0% λιπαρά.

Γυναικεία λογοτεχνία

Τις προηγούμενες δεκαετίες τα «Αρλεκιν» και τα βίπερ «Νόρα» χαρακτηρίζονταν ελαφριά ροζ παραλογοτεχνία και γράφονταν από μεσόκοπες κυρίες που είχαν πολύ ελεύθερο χρόνο. Τώρα οι επαγγελματίες συγγραφείς τους, αλλάζοντας τα παλιά κλισέ με καινούργια, τα ονομάζουν σύγχρονη γυναικεία λογοτεχνία και οι σοβαροί εκδοτικοί οίκοι σπεύδουν να τα τυπώσουν. Οι αναγνώστριες, ως γυναίκες καριέρας πια, νοσταλγώντας τον νεροχύτη, το μελό, τους αδιέξοδους έρωτες, τα κάνουν μπεστ σέλερ και περιμένουν να τα δουν σε σίριαλ. Η μοντέρνα αυτή γυναικεία παραλογοτεχνία με τίτλους-σλόγκαν έχει την ίδια επιρροή με τις στήλες των ζωδίων: δημιουργεί ασφάλεια, τίποτε δεν αλλάζει και όλα είναι ελεγχόμενα. Οσο για τις συγγραφείς τους, θα έπρεπε κάποια στιγμή να σκεφθούν περισσότερο την τιμή τού να μπορείς να γράψεις μια σειρά που θα μείνει και μετά το τέλος μιας σεζόν από την τιμή που μας κάνουν επιτρέποντάς μας να τις διαβάσουμε.

Χρηματιστήριο

Γιατί χαίρεται ο κόσμος και χαμογελά, πατέρα;

Δράση τώρα

Η κοινωνία αλλάζει τόσο γρήγορα που τα κόμματα αδυνατούν να την ακολουθήσουν. Ετσι τα κόμματα αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις ιδεολογίες τους, προς χάριν του βραχυπρόθεσμου κυνηγίου των ψήφων.

Οι πολίτες αναλαμβάνουν δράση για κάθε σκοπό ξεπερνώντας ιδεολογικούς σκοπέλους. Ενώσεις καταναλωτών, οικολογικές οργανώσεις κτλ. ιδρύονται και λειτουργούν άμεσα.

Μικροκάμερες

Κάποτε γελάγαμε με τη μανία των Γιαπωνέζων να βιντεοσκοπούν τα πάντα, χωρίς καλά καλά να προλάβουν να τα δουν. Τώρα όλοι έχουμε και από μια μίνι κάμερα, «σε περίπτωση… αεροπειρατείας, ναυαγίου, ατυχήματος, σεισμού, καταιγίδας». Δεν είναι υπέροχο να δεις το φιλμάκι σου να μεταδίδεται στις ειδήσεις των 8.30 ως «ερασιτεχνική λήψη»;

Τεχνητή φυσικότητα

Μετά τα έντονα 80s με την αστραφτερή μόδα, το έντονο μακιγιάζ και τα μακριά μαλλιά, η δεκαετία του ’90 στράφηκε στην απέναντι όχθη. Ολα έγιναν υποτονικά. «Δεν χρειαζόμαστε τις πόζες. Είμαστε αληθινοί» ήταν το μήνυμα της νέας δεκαετίας. Τα μαλλιά κόντυναν, τα χείλη έχασαν το έντονο χρώμα τους, το ανδρόγυνο λουκ καθιερώθηκε. Η ειρωνεία είναι ότι το «φυσικό» στυλ θέλει περισσότερο χρόνο και προσπάθεια απ’ ό,τι το προηγούμενο «κραυγαλέο» στυλ.