Στέρλινγκ Ρούμπι: «Λατρεύω τον φορμαλισμό της τάξης στην Ακρόπολη»

Τελικά, σε αυτή τη ζωή είναι να μη σου βγει το όνομα. Το κακό αλλά και το καλό, το οποίο σε ακολουθεί παντού, ιδίως όταν η δουλειά σου απηχεί σταθερά την ποιότητα που εγγυήθηκε εκείνη η πρώτη φήμη. Δείτε την περίπτωση του Στέρλινγκ Ρούμπι, του 49χρονου αμερικανού εικαστικού για τον οποίο η ετυμηγορία της κριτικού τέχνης της εφημερίδας «The New York Times» Ρομπέρτα Σμιθ υπήρξε απόλυτη: «Αυτός είναι ένας από τους πιο ενδιαφέροντες καλλιτέχνες που αναδείχθηκαν στον 21ο αιώνα» είχε αναφωνήσει όταν είχε δει δουλειά του το 2008, μόλις τρία χρόνια μετά την αποφοίτησή του από Art Center College of Design στην Πασαντίνα της Καλιφόρνιας. Ο Ρούμπι μπήκε με φόρα και ενθουσιασμό στον κόσμο της τέχνης και δεν άφησε κανένα εικαστικό μέσο ανεκμετάλλευτο. Από τη ζωγραφική στη γλυπτική, την κεραμική, το κολάζ, τη δημιουργία έργων από ύφασμα, όλα τα υλικά που μπορούν να συνθέσουν ένα εικαστικό αποτέλεσμα συμπεριλήφθηκαν στην «παλέτα» του. Και να που το άνοιγμα των μουσείων στην Αθήνα τον βρίσκει, σχεδόν 14 χρόνια μετά την έκθεσή του στην γκαλερί Bernier / Eliades, να παρουσιάζει δουλειά του στην γκαλερί Gagosian αλλά και στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, όπου ξεδιπλώνει ορισμένες από τις πτυχές του πληθωρικού και ακατάτακτου ταλέντου του: Στη μεν γκαλερί τη σειρά έργων «WIDW» (όπως λέμε window στη συντετμημένη του εκδοχή), ζωγραφικούς πίνακες με έντονες επιστρώσεις χρώματος και υλικά να επικάθονται στην επιφάνεια, εμπνευσμένους από το «Ονειρο θερινής νυκτός» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, όπως και το έργο του «Acheron» (2021) – όπως Αχέροντας – από τη σειρά Basin Theology (2009). Στο δε Κυκλαδικής θα παρουσιάσει μια επιλογή κεραμικών γλυπτών του μαζί με τις μόνιμες εκθέσεις του μουσείου.

Πώς νιώθετε που θα παρουσιάσετε δουλειά σας σε ένα αρχαιολογικό µουσείο, δίπλα σε τόσο πολύτιµα αντικείµενα;

«Είναι τιμή να βλέπω τη δουλειά μου σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Η έννοια της αρχαιολογίας έχει υπάρξει μια ενοποιητική δύναμη στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνομαι τη δουλειά μου στα διαφορετικά εικαστικά μέσα που χρησιμοποιώ – είναι ένα μέσο για να κατανοώ την τάση που έχω να «ανασκάπτω υλικά» τα οποία έχω απορρίψει σε παλαιότερες δουλειές και τα οποία επανεκτιμώ και επανενσωματώνω -, μια επίμονη αίσθηση εξόρυξης στην οποία επανέρχομαι ξανά και ξανά. Το να εκθέτω έργα μου δίπλα σε αντικείμενα από την αρχαιότητα ανοίγει έναν άμεσο διάλογο με την Ιστορία, τις πρακτικές και τις παρορμήσεις που επιμένουν να εμφανίζονται εδώ και εκατοντάδες χρόνια όπως και τη συνέπεια της υλικότητας του πηλού».

Γιατί είναι τα κεραµικά τόσο καίριας σηµασίας για το έργο σας; Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτού του υλικού που σας συναρπάζουν και σας κάνουν να επιστρέφετε σε αυτό;

«Ως δημιουργικό μέσο έκφρασης ο πηλός χρησιμοποιήθηκε για πολλά χρόνια ως χειροτεχνικό εργαλείο, αποκομμένο από κάθε ενδεχόμενο εννοιολογικό υπόβαθρο, και μόνο πρόσφατα άρχισαν ορισμένοι καλλιτέχνες όπως και Ιδρύματα Πολιτισμού να επαναξιολογούν τους περιορισμούς αυτής της κατηγοριοποίησης. Δουλεύω με τα κεραμικά εδώ και περίπου είκοσι χρόνια και αρχικά αντιλαμβανόμουν τα πρώιμα έργα μου ως ψυχολογικές ή κοινωνικές περιπτωσιολογικές μελέτες που είχαν στη ρίζα τους την ιδέα της Art Therapy. Με ελκύει ο τρόπος που το ίδιο το υλικό προσφέρεται για μια ενστικτώδη σχέση, το πώς μπορεί να συγκρατεί πάνω του χειρονομίες και λειτουργίες ως ένα αρχείο ενεργειών από μεριάς του καλλιτέχνη».

Το έναυσµα για τη δηµιουργία του έργου «Acheron» ήταν η έκθεση στην Ελλάδα ή ήταν ένας τρόπος να εκφράσετε την ατµόσφαιρα που δηµιούργησε η πανδηµία;

«Ηταν λίγο και από τα δύο. Ηθελα να κάνω ένα νεύμα στην Αθήνα και η ελληνική μυθολογία είναι πάντα ένα πρόσφορο έδαφος από το οποίο μπορούν να εξαχθούν εικαστικά ιδιώματα και έννοιες. Η χρονιά που πέρασε ήταν απίστευτα σκοτεινή και μας προκάλεσε να αναλογιστούμε πάνω στη δική μας θνητότητα, οπότε η αναφορά σε ένα ποτάμι που συμβολίζει μια είσοδο στην κόλαση μου φάνηκε μια αυθόρμητη και φυσική ανταπόκριση στην πανδημία».

Τα έργα στην Gagosian εµπνέονται από χωρία του «Ονείρου θερινής νυκτός», ενός έργου που διαδραµατίζεται στην αρχαία Αθήνα. Εκτός από το να εµπεριέχουν αντιθετικά δίπολα όπως η τάξη και το χάος, η αγάπη και η βία, για να αναφέρουµε µόνο µερικά, είναι επίσης παράθυρα στη φαντασίωση που έχετε για την ίδια την πόλη;

«Η Αθήνα είναι μία από τις αγαπημένες μου πόλεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα ταξίδια μου πάντα με κάνουν να στοχάζομαι πάνω στην έννοια του αρχαίου, από το οποίο δεν έχουμε τίποτα παρόμοιο στις ΗΠΑ. Λατρεύω τον φορμαλισμό της τάξης και των κάθετων γραμμών που αντιπροσωπεύονται με τόση ένταση στην Ακρόπολη. Με συναρπάζει και το αντίθετο, ο τρόπος με τον οποίο ορισμένα κομμάτια μαρμάρου είναι διασκορπισμένα στα ανοιχτά κατάφυτα χωράφια. Τα χρώματα που επιλέγω, παρόλο που αναφέρονται στο σκηνικό της άνοιξης από το «Ονειρο θερινής νυκτός», θυμίζουν την εμπειρία μου από τις βουκαμβίλιες, τους κίτρινους ασφόδελους, το θυμάρι και το φασκόμηλο στην Αθήνα».

Η δουλειά σας φαίνεται ότι εµπεριέχει και την παρόρµηση. Γιατί πιστεύετε ο κόσµος της τέχνης επιµένει να δηµιουργεί έργα τα οποία είναι αποστασιοποιηµένα, θεωρητικά, και η τέχνη που αναδίδει συναίσθηµα θεωρείται λιγότερο «σοβαρή»;

«Να πω την αλήθεια, δεν ξέρω. Ενιωσα ότι πολλοί από τους καλλιτέχνες που ήταν μεγαλύτεροι από εμένα και δίδασκαν σε προγράμματα που παρακολουθούσα έκαναν ως επί το πλείστον τέχνη η οποία ήταν εννοιολογική ή θεωρητικού χαρακτήρα. Πολλά έργα τέχνης κατασκευάζονταν από κάποιον άλλον με το ίδιο το χέρι του καλλιτέχνη να είναι απόν, και αυτός ο τρόπος εργασίας μετέτρεψε την ιδέα του εργαστηρίου σε ένα μέρος αναστοχασμού πάνω στο έργο και όχι στη δημιουργία του. Βλέπω ότι αυτή η τάση άλλαξε με τη γενιά μου και αλλάζει ακόμα περισσότερο με τις νεότερες γενιές. Η ιδέα του εργαστηρίου ως ένα μέρος όπου χρησιμοποιείς τα χέρια σου έχει επιστρέψει. Υπάρχει μια ειλικρίνεια σε αυτό, η χειροτεχνία βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της νέας ενέργειας. Βρισκόμαστε σε μια στιγμή που μέσα τα οποία δεν είχαν συνδεθεί με τις καλές τέχνες, όπως η κεραμική ή το quilt making, αναγνωρίζονται επιτέλους όπως τους αρμόζει από την ιστορία και η σύγχρονη τέχνη αντικατοπτρίζει αυτή την τάση».

Εχετε χαρακτηριστεί ο κατ’ εξοχήν αµερικανός καλλιτέχνης, τουλάχιστον όσον αφορά την κλίµακα και τη φιλοδοξία της δουλειάς σας. Τι σηµαίνει όµως «αµερικανός καλλιτέχνης» για εσάς;

«Υποθέτω ότι η κλίμακα είναι ένας τρόπος για να κοιτάξουμε την αμερικανική τέχνη, αν και θα μπορούσαμε το ίδιο εύκολα να συνδέσουμε το μέγεθος με τη σοβιετική τέχνη, ιδίως τη γλυπτική, τα αγάλματα και τα μνημεία. Μου αρέσει να πιστεύω ότι εκπροσωπώ την αμερικανική οπτική εξαιτίας του μέρους όπου μεγάλωσα και των διαφορετικών τόπων όπου έχω ζήσει στη διάρκεια της ζωής μου. Εχω ζήσει στις πιο δύσκολες και απομονωμένες κοινότητες, όπου οι άνθρωποι δεν είχαν καμία αλληλεπίδραση με άλλους πολιτισμούς και φυλές, με αποτέλεσμα να εκφέρουν κρίσεις ή να προβαίνουν σε βίαιες πράξεις εναντίον τους. Ποτέ δεν θα ξεχάσω πόσο κοντά βρέθηκα σε ανθρώπους που πιστεύουν στο δικαίωμα της οπλοχρησίας σαν να πρόκειται για μια θρησκευτική ελευθερία. Εχω μετακινηθεί σε όλη τη χώρα, ξεκινώντας από τη Βαλτιμόρη, το Σικάγο, ενώ παρέμενα πάντα σε μια κοινότητα η οποία απαρτιζόταν κατά βάση από ανθρώπους της εργατικής τάξης. Τα τελευταία 18 χρόνια ζω στο Λος Αντζελες, όπου η ιστορία της δόξας και της επιτυχίας συγκρούεται με το υψηλότερο ποσοστό άστεγου πληθυσμού στη χώρα. Η προοδευτική στάση της Καλιφόρνιας απέναντι στη μεταναστευτική πολιτική επισκιάζεται από το γεγονός ότι η Πολιτεία έχει τον δεύτερο μεγαλύτερο πληθυσμό φυλακισμένων στις ΗΠΑ. Υποθέτω ότι η τέχνη μου αντανακλά αυτές τις βιωμένες εμπειρίες».

Ποια είναι η γνώµη σας για την πρόσφατη επαναξιολόγηση των παραγνωρισµένων ή νέων και ανερχόµενων µαύρων καλλιτεχνών στις ΗΠΑ; Είναι απλώς µια τάση που ανταποκρίνεται στο επείγον αίτηµα του κινήµατος Black Lives Matter ή µια αλλαγή που έπρεπε να γίνει από καιρό και ήρθε για να µείνει;

«Νομίζω ότι πολύ καθυστέρησε. Το κίνημα Black Lives Matter έθεσε μια τεράστια κίνηση προς τα εμπρός, ιδιαίτερα απέναντι στην Αστυνομία, στους νόμους και στη μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης, ωστόσο αυτοί που είναι οι κλειδοκράτορες του πολιτισμού εξακολουθούν να είναι λευκοί άνδρες ως επί το πλείστον. Είναι εκπληκτικό να βλέπεις καλλιτέχνες όπως ο Τζακ Γουίτεν (1939-2018) ή ο Σαμ Γκίλιαμ (1933-) να αναγνωρίζονται για την αφαιρετική δουλειά τους, η οποία δημιουργήθηκε την ίδια περίοδο με τον Ράουσενμπεργκ ή τον Ντε Κούνινγκ. Είναι όμως δύσκολο να μην αναφερθούμε στην έλλειψη ποικιλομορφίας όσον αφορά τους εμπόρους τέχνης, τους διευθυντές μουσείων, τους συλλέκτες και τους κριτικούς τέχνης».

Συχνά σας ρωτoύν για τις προτιµήσεις σας στα βιβλία. Ποια είναι όµως τα έργα τέχνης που σας έχουν κάνει να αναστοχαστείτε πάνω στην κατεύθυνση που έχετε πάρει ως καλλιτέχνης;

«Είναι τόσο πολλά, δεν είμαι σίγουρος ότι είναι έτσι όλοι οι καλλιτέχνες, αλλά παθιάζομαι με ορισμένα είδη τέχνης, με αντικείμενα, με χειροτεχνικές πρακτικές και με το ντιζάιν. Δεν μπορώ καν να αρχίσω να συγκεντρώνω μια συνεκτική λίστα επιρροών, από καλλιτέχνες όπως ο Τέο φαν Ντέσμπουργκ έως τον Χόκινς Μπόλντεν, τα κεραμικά του Πολ Ντάχσελ, τις καρέκλες του Τόμας Μόζερ ως τα παπλώματα της Λορέτα Πέτγουεϊ και τον σχεδιαστή μόδας Μπιλ Γκιμπ. Ολα μου αρέσουν».

INFO

«That My Νails Can Reach Unto Thine Eyes»: Gagosian Athens, Αναπήρων Πολέμου 22, έως τις 31 Iουλίου.

«Sterling Ruby at Cycladic: Ceramics»: Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Νεοφύτου Δούκα 4, έως τις 21 Ιουνίου.