Ο Ιλον Μασκ και οι υποστηρικτές του δίνουν διάφορες εξηγήσεις για τις αντισυμβατικές απόψεις του, τον αφιλτράριστο λόγο του και τα προκλητικά του καμώματα. Αποτελούν έκφραση της δημιουργικότητάς του. Ή είναι αποτέλεσμα των προβλημάτων ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζει. Ή απότοκα του άγχους ή της έλλειψης ύπνου.

Τα τελευταία χρόνια, ορισμένα στελέχη και μέλη των διοικητικών συμβουλίων των εταιρειών του όπως και άλλα κοντινά πρόσωπα του δισεκατομμυριούχου εκφράζουν επίμονα ανησυχίες ότι υπάρχει και μια άλλη παράμετρος που επηρεάζει τη συμπεριφορά του: η χρήση ναρκωτικών ουσιών.

Και φοβούνται ότι η χρήση ναρκωτικών από τον διευθύνοντα σύμβουλο της Tesla και της SpaceX θα μπορούσε να έχει σημαντικές συνέπειες όχι μόνο στην υγεία του, αλλά και στις έξι εταιρείες και στα περιουσιακά στοιχεία αξίας δισεκατομμυρίων που διαχειρίζεται, σύμφωνα με ανθρώπους που γνωρίζουν τον Μασκ και τις εταιρείες του.

Ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο έχει κάνει χρήση LSD, κοκαΐνης, έκστασης και ψυχεδελικών μανιταριών, συχνά σε ιδιωτικά πάρτι σε διάφορα μέρη του κόσμου, όπου οι παρευρισκόμενοι υπογράφουν συμφωνίες εμπιστευτικότητας ή παραδίδουν τα τηλέφωνά τους πριν μπουν, σύμφωνα με πρόσωπα που έχουν δει οι ίδιοι τον Μασκ να κάνει χρήση ναρκωτικών ή είναι σε θέση να το γνωρίζουν. Ο Μασκ έχει καπνίσει στο παρελθόν κάνναβη δημοσίως και έχει δηλώσει ότι του έχει συνταγογραφηθεί κεταμίνη που έχει παραισθησιογόνο δράση.

Το 2018, για παράδειγμα, πήρε μεγάλη ποσότητα LSD σε ένα πάρτι που διοργάνωσε στο Λος Αντζελες. Την επόμενη χρονιά διασκέδασε με μαγικά μανιτάρια σε μια εκδήλωση στο Μεξικό. Το 2021 πήρε κεταμίνη για ψυχαγωγικούς σκοπούς μαζί με τον αδελφό του, Κίμπαλ Μασκ, σε ένα πάρτι σε σπίτι στο Μαϊάμι, κατά τη διάρκεια της έκθεσης Art Basel. Εχει πάρει παράνομες ουσίες παρέα με τον Στιβ Γιάρβετσον, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της SpaceX και άλλοτε της Tesla.

Σε μόνιμη βάση

Πρόσωπα που βρίσκονται κοντά στον Μασκ, 52 ετών, ανέφεραν ότι κάνει χρήση ναρκωτικών σε μόνιμη βάση, ιδίως κεταμίνης, και ανησυχούν ότι αυτό θα μπορούσε να βλάψει σοβαρά την υγεία του. Ακόμα και αν δεν συμβεί αυτό, θα μπορούσε να έχει αρνητικές συνέπειες για τις επιχειρήσεις του.

Η παράνομη χρήση ναρκωτικών θα αποτελούσε πιθανότατα παραβίαση των ομοσπονδιακών νόμων, θέτοντας δυνητικά σε κίνδυνο τις δημόσιες συμβάσεις της SpaceX ύψους δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Η SpaceX είναι σήμερα η μόνη αμερικανική εταιρεία που έχει πάρει έγκριση για τη μεταφορά αστροναυτών της NASA από και προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Το Πεντάγωνο, στο μεταξύ, έχει εντατικοποιήσει τα τελευταία χρόνια τις συμβάσεις για εκτόξευση πυραύλων με την SpaceX, ενώ η εταιρεία σχεδιάζει επίσης να αναπτύξει μια μεγάλη επιχείρηση παροχής δορυφορικών υπηρεσιών στις υπηρεσίες εθνικής ασφάλειας.

Πρώην διευθυντικό στέλεχος της εταιρείας ηλεκτρικών αυτοκινήτων Tesla, η Λίντα Τζόνσον Ράις, απελπίστηκε τόσο με την αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του Μασκ, ώστε δεν έθεσε υποψηφιότητα για να επανεκλεγεί στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας το 2019.

Ενας από τους δικηγόρους του Μασκ, ο Αλεξ Σπάιρο, δήλωσε ότι ο Μασκ «ελέγχεται τακτικά για ναρκωτικά στη SpaceX και περνάει πάντα τα τεστ».  Το περιβάλλον του Μασκ έχει συνηθίσει από καιρό την αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του. Ορισμένα στελέχη της SpaceX που είχαν εργαστεί επί μακρόν μαζί του, ωστόσο, παρατήρησαν μια αλλαγή στη διάρκεια εκδήλωσης της εταιρείας στα τέλη του 2017.

Εκατοντάδες εργαζόμενοι της SpaceX συγκεντρώθηκαν περιμένοντας τον Μασκ, ο οποίος άργησε σχεδόν μία ώρα να φτάσει στη συνάντηση της ολομέλειας του προσωπικού. Οταν τελικά ανέβηκε στη σκηνή, ήταν ακατανόητος. Μασούσε τα λόγια του και φλυαρούσε άνευ νοήματος, ενώ αναφέρθηκε επανειλημμένως στο Big Falcon Rocket της SpaceX, γνωστό ως BFR, ως «Big F-ing Rocket». Η πρόεδρος της SpaceX, Γκουίν Σότγουελ, παρενέβη τελικά και ανέλαβε τον συντονισμό της συνάντησης.

Ο Σπάιρο χαρακτήρισε την περιγραφή του περιστατικού στη SpaceX «ψευδή, όπως έχει επιβεβαιωθεί από αμέτρητους ανθρώπους που ήταν παρόντες». Αρνήθηκε να διευκρινίσει τι ακριβώς ήταν ψευδές ή να κατονομάσει τους αμέτρητους ανθρώπους.

Το 2018 ένα άλλο περιστατικό έδειξε ότι η χρήση ναρκωτικών από τον Μασκ θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιπτώσεις στις επιχειρήσεις του. Εκείνη την χρονιά ο Μασκ είχε προβλήματα με τη NASA επειδή είχε καπνίσει κάνναβη στην εκπομπή του Τζο Ρόγκαν, γεγονός που σήμανε κόκκινο συναγερμό και οδήγησε σε τυχαίους ελέγχους των υπαλλήλων της SpaceX για ναρκωτικά.

Οι ανησυχίες

Κάθε είδους παράνομη χρήση ναρκωτικών θα προσέκρουε στις εταιρικές πολιτικές τόσο της SpaceX όσο και της Tesla και θα δημιουργούσε ερωτήματα σχετικά με τον εκτελεστικό ρόλο του Μασκ στην εισηγμένη στο χρηματιστήριο Tesla, όπου το διοικητικό συμβούλιο έχει καθήκον απέναντι στους μετόχους να εποπτεύει την διοίκηση.

Ορισμένα διευθυντικά στελέχη, συμπεριλαμβανομένης της σημερινής προέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Tesla Ρόμπιν Ντένχολμ, έχουν απευθυνθεί στον Κίμπαλ Μασκ, ο οποίος είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Tesla και ήταν μέλος του διοικητικού συμβουλίου της SpaceX μέχρι τις αρχές του 2022, για να ζητήσουν βοήθεια σχετικά με τη συμπεριφορά του Μασκ, χωρίς να χρησιμοποιήσουν τη λέξη «ναρκωτικά».

Ενα επιμέρους θέμα που προβληματίζει τα διευθυντικά στελέχη όλα αυτά τα χρόνια είναι αν η ασυνήθιστη συμπεριφορά του Μασκ οφείλεται στη χρήση ναρκωτικών ή αν φταίει κάτι άλλο, όπως η μόνιμη έλλειψη ύπνου για την οποία έχει μιλήσει ο ίδιος ο Μασκ.

Ο Μασκ διοικεί έξι εταιρείες, που περιλαμβάνουν την πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X (πρώην Twitter), την επιχείρηση κατασκευής σηράγγων The Boring Co., τη νεοφυή εταιρεία εγκεφαλικών εμφυτευμάτων Neuralink και μια νέα εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης, την xAI. Η επιχειρηματική του ζωή διαχέεται στον προσωπικό του χρόνο με τρόπο ασυνήθιστο ακόμη και για άλλους διευθύνοντες συμβούλους.

Στην Tesla και στην X, έχει πει ότι κοιμόταν συστηματικά στο γραφείο. Συχνά στέλνει μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε μεσαία στελέχη της εταιρείας στη μέση της νύχτας και συγκαλεί συναντήσεις εργασίας τα μεσάνυχτα. Δηλώνει ότι εργάζεται σχεδόν ασταμάτητα. «Οι διακοπές είναι μεγάλη κουβέντα» είπε σε κατάθεση στο δικαστήριο το 2022. «Για μένα, είναι email με θέα».

Σε μια νέα επίσημη βιογραφία του Μασκ, ο συγγραφέας Γουόλτερ Αϊζακσον περιγράφει τον Μασκ σε «κατάσταση δαίμονα» («demon mode»): ο Μασκ, γράφει, καταλαμβανόταν από μένος και συχνά ξεσπούσε σε υπαλλήλους και στελέχη. Στο βιβλίο, ο Μασκ εμφανίζεται να λέει: «Πραγματικά δεν μου αρέσει να παίρνω παράνομα ναρκωτικά».

Ενας χρήστης του Twitter ρώτησε τον Μασκ το 2017 αν πάσχει από διπολική διαταραχή. Ο Μασκ απάντησε καταφατικά, αν και είπε ότι δεν έχει ιατρική διάγνωση.

Είπε επίσης, όταν παρουσίασε την εκπομπή «Saturday Night Live» το 2021, ότι έχει σύνδρομο Ασπεργκερ, μια μορφή αυτισμού.

Ο Μασκ είναι γνωστό ότι συμμετέχει σε πάρτι και εκδηλώσεις όπως το Burning Man, φεστιβάλ μουσικής της Νεβάδα όπου τα ναρκωτικά χρησιμοποιούνται ευρέως, για να εκτονωθεί.

Διοργανώνει επίσης τις δικές του ιδιωτικές συγκεντρώσεις, όπου η χρήση ναρκωτικών είναι συνήθης.

Ο Κίμπαλ Μασκ παρίσταται συχνά στα ίδια πάρτι και εκδηλώσεις με τον αδελφό του. Σε ένα από αυτά, στην έκθεση Art Basel στο Μαϊάμι στα τέλη του 2021, και οι δύο πήραν κεταμίνη για ψυχαγωγικούς σκοπούς.  Το 2023 η «Wall Street Journal» ανέφερε ότι ο Ιλον Μασκ παίρνει μικροδόσεις κεταμίνης για την κατάθλιψη και πλήρεις δόσεις σε πάρτι. Μετά τη δημοσίευση του άρθρου, ο Μασκ έγραψε στο X ότι η κεταμίνη είναι καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της κατάθλιψης σε σύγκριση με τα ευρύτερα συνταγογραφούμενα αντικαταθλιπτικά που «μετατρέπουν τους ανθρώπους σε ζόμπι».

Οι δημόσιες συμβάσεις

Εν γένει, τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων και τα στελέχη των επιχειρήσεων αγωνίζονται εδώ και καιρό να βρουν τρόπο να αντιμετωπίσουν την κατάχρηση ουσιών στις εταιρείες τους. Ομως αναρωτιούνται αν είναι δική τους δουλειά να ελέγχουν τη χρήση ουσιών εκτός γραφείου αφού, όπως λένε, το τι κάνουν τα στελέχη στην προσωπική τους ζωή – ειδικά αν αφορά ναρκωτικά που μπορεί να είναι νόμιμα σε ορισμένες πολιτείες – δεν επηρεάζει απαραιτήτως τις αποφάσεις τους σε επιχειρηματικό επίπεδο. Το 2020 η κατάχρηση κεταμίνης από τον πρώην διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας υποδημάτων Zappos ανάγκασε τελικά τα στελέχη της Amazon, της μητρικής εταιρείας, να παρέμβουν. Τα στελέχη της Amazon τού έδωσαν προθεσμία δύο μηνών για να συμμορφωθεί, δεν τα κατάφερε και αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Ο κώδικας δεοντολογίας της Tesla περιγράφει την εταιρεία ως χώρο εργασίας «χωρίς ναρκωτικά» και απαγορεύει σε όλους τους εργαζομένους, συμπεριλαμβανομένων των στελεχών, τη χρήση τους, ακόμη και εκτός γραφείου. Η παράνομη χρήση ναρκωτικών από τους υπαλλήλους συνιστά επίσης παράβαση των όρων που διέπουν τις συμβάσεις ύψους άνω των 14 δισ. δολαρίων τις οποίες έχει συνάψει η ιδιωτική εταιρεία πυραύλων SpaceX του Μασκ με το αμερικανικό κράτος για πολιτικές και στρατιωτικές διαστημικές αποστολές.

Οι ομοσπονδιακές συμβάσεις απαιτούν από τις εταιρείες να συμμορφώνονται με τον νόμο περί απαγόρευσης των ουσιών στους εργασιακούς χώρους και να προάγουν μια κουλτούρα μη χρήσης ναρκωτικών, ανεξάρτητα από τυχόν πολιτειακούς νόμους που μπορεί να νομιμοποιούν τη χρήση σε κάποιες περιπτώσεις. Οι ανάδοχοι μπορεί επίσης να χάσουν τις διαπιστεύσεις ασφαλείας που τους έχουν χορηγηθεί, εξαιτίας της παράνομης χρήσης ουσιών. Ως διευθύνων σύμβουλος και ιδρυτής της SpaceX, ο Μασκ έχει διαπίστευση που του δίνει πρόσβαση σε διαβαθμισμένες πληροφορίες. Οι επενδυτές συχνά κλείνουν τα μάτια σε ζητήματα που αφορούν τον Μασκ, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ναρκωτικών, ειδικά όταν τα πηγαίνει καλά επιχειρηματικά. Και τα τελευταία χρόνια τόσο η Tesla όσο και η SpaceX έχουν εξαιρετικές επιδόσεις. Η τιμή της μετοχής της Tesla ανέβηκε κατά περίπου 1.000% τα τελευταία πέντε χρόνια, τη στιγμή που ο δείκτης S&P 500 το ίδιο χρονικό διάστημα σημείωσε άνοδο 86%. Τα έσοδα της SpaceX έχουν επίσης γιγαντωθεί.

Η θύελλα των tweets

Το καλοκαίρι του 2018 κάποια πρόσωπα του περιβάλλοντος του δισεκατομμυριούχου άρχισαν να ανησυχούν ότι έχανε τον έλεγχο.

Αρκετούς μήνες μετά τη συνάντηση της ολομέλειας του προσωπικού στη SpaceX, ο Μασκ έγραψε στο Twitter ότι σχεδίαζε να εξαγοράσει το σύνολο των μετοχών της Tesla στα 420 δολάρια ανά μετοχή – το «420» είναι συνθηματικό για το κάπνισμα κάνναβης – και ότι είχε «εξασφαλισμένη χρηματοδότηση».

Το περιβόητο πλέον tweet προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων από τους επενδυτές. Οι μετοχές της Tesla ανέβηκαν πάνω από 6% την ημέρα του tweet. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ξεκίνησε έρευνα που κατέληξε σε διακανονισμό, ο οποίος περιλάμβανε πρόστιμα ύψους 40 εκατ. δολαρίων καθώς και την προσθήκη δύο ανεξάρτητων μελών στο διοικητικό συμβούλιο της Tesla και την εποπτεία των επικοινωνιών του διευθύνοντος συμβούλου. Ο Μασκ δεν παραδέχθηκε ούτε αρνήθηκε ότι είχε διαπράξει κάποιο αδίκημα.

Σε συνέντευξή του στους «New York Times» αμέσως μετά, ο Μασκ εμφανίστηκε συναισθηματικά πολύ φορτισμένος, λέγοντας: «ο τελευταίος χρόνος ήταν ο πιο δύσκολος και επώδυνος της καριέρας μου».

Στο παρασκήνιο τα πράγματα ήταν πολύ πιο τραγικά: ο Μασκ ήταν υπό την επήρεια ουσιών την ώρα που απαντούσε στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων και δεν είχε ενημερώσει την ομάδα επικοινωνίας της Tesla ότι θα έδινε τη συνέντευξη. Λίγο αργότερα ο Μασκ κάπνισε κάνναβη στην εκπομπή του κωμικού Ρόγκαν, η οποία είναι διαθέσιμη στο Διαδίκτυο. Η NASA απαίτησε γραπτές διαβεβαιώσεις ότι η SpaceX τηρούσε τον ομοσπονδιακό νόμο περί απαγόρευσης της χρήσης ουσιών στον χώρο εργασίας.

Οι ανάδοχες εταιρείες οφείλουν να τηρούν τις προδιαγραφές της NASA για τα τεστ ναρκωτικών που συνήθως ελέγχουν τη χρήση μαριχουάνας και κοκαΐνης αλλά μπορούν να καλύψουν και αμφεταμίνες, οπιοειδή και PCP. Στη SpaceX και σε ορισμένες από τις υπόλοιπες εταιρείες του Μασκ, όπως στη Boring Co., οι διευθυντές άρχισαν να προειδοποιούν τους υπαλλήλους να τηρούν απαρεγκλίτως τους κανόνες της εταιρείας, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης χρήσης παράνομων ουσιών. Στην Tesla, υψηλόβαθμα στελέχη συγκεντρώνονταν κάποιες φορές ανεπίσημα γύρω από τον Κίμπαλ Μασκ για να μάθουν τι κάνει ο Ιλον Μασκ ή αν κοιμάται αρκετά. Ενώ οι διευθυντές απέφευγαν να ρωτήσουν ευθέως για τη χρήση ουσιών, ήταν σαφές ότι οι ερωτήσεις αφορούσαν τη σχέση του Ιλον Μασκ με τα ναρκωτικά.

Η Ράις, η διευθύντρια που δεν θέλησε να επανεκλεγεί το 2019, εξέφρασε επανειλημμένως τον προβληματισμό της για την πιθανή χρήση ναρκωτικών από τον Μασκ, σε συζητήσεις με μέλη του διοικητικού συμβουλίου σχετικά με την όλο και πιο απρόβλεπτη συμπεριφορά του. Ρώτησε ανεπισήμως αν το διοικητικό συμβούλιο θα έπρεπε να διενεργήσει έρευνα και την ξήλωσαν, σχολίασε ένα από τα πρόσωπα που γνώριζαν τους προβληματισμούς της.

Σε αυτό το άρθρο συνέβαλαν οι Joe Palazzolo, Micah Maidenberg, Jim Oberman και Jeff Horwitz.