Γενετικές αλληλουχίες που υπάρχουν αποκλειστικά στον άνθρωπο εισήχθησαν σε ποντίκια και προκάλεσαν αύξηση του μεγέθους του εγκεφάλου τους, ένα πείραμα που ίσως προσφέρει νέα στοιχεία για την εξέλιξη της ανθρώπινης νοημοσύνης.
Ο λόγος που ο άνθρωπος έχει αναλογικά μεγαλύτερο εγκέφαλο από άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της εξέλιξης. Ο εγκέφαλός μας ουσιαστικά τριπλασιάστηκε σε μέγεθος από την εποχή που η εξελικτική γραμμή μας διαχωρίστηκε από τον χιμπατζή πριν από περίπου 6 εκατομμύρια χρόνια. Τα τελευταία χρόνια η προσοχή στρέφεται στις αλληλουχίες HAR (Human Accelerated Regions), περιοχές του γονιδιώματος που διατηρούνται σχεδόν αναλλοίωτες σε άλλα θηλαστικά αλλά διαφέρουν σημαντικά στον άνθρωπο.
Η νέα μελέτη εστιάζει σε μια τέτοια αλληλουχία με την ονομασία HARE5, η οποία είναι γνωστή εδώ και πάνω από μια δεκαετία. Ο ρόλος της στον άνθρωπο παραμένει ασαφής, ωστόσο προηγούμενα πειράματα είχαν δείξει ότι η αντίστοιχη αλληλουχία των ποντικών αυξάνει την έκφραση του γονιδίου Fzd8, το οποίο παίζει κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη του νευρικού συστήματος.
Οπως αναφέρουν οι ερευνητές στο περιοδικό «Nature», η αντικατάσταση της αλληλουχίας HARE5 των ποντικών με την ανθρώπινη… βερσιόν μεγέθυνε τον εγκέφαλο των πειραματόζωων κατά 6,5%. Η ανθρώπινη αλληλουχία διαπιστώθηκε ότι εκφραζόταν περισσότερο στα βλαστικά κύτταρα του εγκεφάλου από τα οποία προκύπτουν οι νευρώνες και άλλα είδη κυττάρων. Και πράγματι, ο αριθμός των νευρώνων ήταν αυξημένος στα γενετικώς τροποποιημένα τρωκτικά.
Μέχρι στιγμής πάντως δεν είναι σαφές αν η γενετική τροποποίηση ενίσχυσε τις γνωστικές ικανότητες ή τη μνήμη των ζώων.
Οι ερευνητές αναγνωρίζουν επίσης ότι η αλληλουχία HARE5 είναι πιθανότατα ένας από τους πολλούς παράγοντες που επηρέασαν την εξέλιξη του ανθρώπινου μυαλού. Υπάρχουν εξάλλου δεκάδες ακόμα αλληλουχίες HAR που δεν έχουν ακόμα μελετηθεί.
