Στο ερευνητικό κύμα της Metron Forum κατά τον μήνα Νοέμβριο διαπιστώθηκε μία πρωτοφανής κάμψη δύο σημαντικών δεικτών που αποτυπώνουν την κοινωνική και πολιτική εμπιστοσύνη στη χώρα μας.
Ο δείκτης κοινωνικής εμπιστοσύνης (social trust) αποτυπώνει σε μια κλίμακα από το 0 έως το 10 το πόσο εμπιστευόμαστε τους συνανθρώπους μας, ενώ ο δείκτης πολιτικής εμπιστοσύνης (political trust) καταγράφει, στην ίδια κλίμακα, το πόσο εμπιστευόμαστε το Κοινοβούλιο (αλλά και άλλους πολιτικούς θεσμούς).
Κατά τον μήνα Νοέμβριο, λοιπόν, σημειώθηκαν οι χαμηλότερες τιμές της τελευταίας τριετίας, με μέσες τιμές 5,5 και 3,9 αντιστοίχως.
Ειδικά στη νεότερη γενιά (generation Z, 17-25 ετών) οι δείκτες κινήθηκαν ακόμα πιο χαμηλά, με μέσες τιμές 5,0 και 3,4 αντιστοίχως.
Η εμπιστοσύνη, κοινωνική και πολιτική, είναι κεφαλαιώδους σημασίας στις Δημοκρατίες, γιατί συναρτάται με την αποδοχή των δημοκρατικών θεσμών αλλά και την κοινωνική συνοχή. Αποτελεί, επομένως, προϋπόθεση για την επιτυχία των ασκούμενων πολιτικών, οι οποίες δεν αρκεί να είναι καλά σχεδιασμένες, απαιτείται επιπλέον να έχουν και την κοινωνική στήριξη.
Δυστυχώς, όμως, ένας προσεκτικός παρατηρητής εύκολα μπορεί να διαπιστώσει ότι η δημόσια ατζέντα στη χώρα μας, τόσο στην κοινωνική όσο και στην πολιτική της εκδοχή, είναι έντονα αρνητική. Εδώ και πολύ καιρό κυριαρχούν φαινόμενα διαφθοράς που σοκάρουν, εγκληματικές ενέργειες έξω και πέρα από κάθε λογική, κατεδάφιση προτύπων. Ομως, το ίδιο προβληματική είναι και η αντιμετώπισή τους. Η μιντιακή προβολή εξαντλείται στην περιπτωσιολογία και οι πολίτες αρεσκόμαστε σε έναν ρόλο «δημόσιων εισαγγελέων». Κάθε εβδομάδα είμαστε έτοιμοι να ξεχάσουμε τι συνέβη την προηγούμενη, τρέχοντας πίσω από την επικαιρότητα, διαμορφώνοντας συχνά άποψη σε συνθήκες ηθικού πανικού.
Ωστόσο, οι οργανωμένες δημοκρατικές κοινωνίες έχουν θεσμούς και διαδικασίες, δεν μπορεί να καταφεύγουν σε «λαϊκά δικαστήρια». Εχουν την υποχρέωση να πηγαίνουν στο βάθος των πραγμάτων, να διερευνούν το κοινωνικό και ψυχολογικό κλίμα, να διαγιγνώσκουν τις επιπτώσεις μεγάλων ιστορικών αλλαγών.
Περάσαμε μια πανδημία, η οποία ακόμη είναι εδώ, έχοντας λάβει ενδημικά χαρακτηριστικά. Τείνουμε πολύ εύκολα να πιστεύουμε ότι την αφήσαμε πίσω, χωρίς να μας ενδιαφέρουν όμως οι ψυχολογικές επιπτώσεις της, που οι ειδικοί επιστήμονες προειδοποίησαν ότι θα έχει στις κοινωνίες μας και στις ατομικές συμπεριφορές.
Γνωρίζουμε και με βάση τους διεθνείς δείκτες ότι τα αυταρχικά καθεστώτα ενισχύονται παγκοσμίως και επιχειρούν να αλώσουν τις Δημοκρατίες, οι οποίες, αντίθετα απ’ ό,τι πιστεύουμε, αποτελούν πια μειοψηφία στον πλανήτη. Φτάνει να δούμε τα όσα αποκαλύπτονται στις Βρυξέλλες τις τελευταίες ημέρες. Δεν είναι ήδη ώρα για συνεννόηση και αντίσταση στη διαρκή «έκπτωση» από τις οργανωμένες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις;
Διαφορετικά, η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ μας αλλά και προς τους πολιτικούς θεσμούς θα συνεχίσει να διαβρώνει τη ζωή μας ασταμάτητα.
Ο κ. Στράτος Φαναράς είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Metron Analysis SA.
