Η πανδημία αργά η γρήγορα θα περάσει. Τι θα μείνει όμως μετά από αυτήν; Μπορεί, όπως λένε οι Αμερικανοί, να γίνει ένα rally’round the flag, δηλαδή οι πολίτες να συσπειρωθούν γύρω από «τη σημαία», γύρω από το υπερσυντηρητικό «νόμος και τάξη» ή, όπως λένε πάλι οι Αμερικανοί, να πουν οι πολίτες fine weather for ducks, εννοώντας πως σε μια βροχερή, λασπωμένη μέρα τουλάχιστον οι πάπιες χαίρονται και ευχαριστιούνται; Θα χαρούν από τη λάσπη που θα αφήσει η πανδημία οι κάθε είδους εθνικιστές και λαϊκιστές ή η λάσπη και ο κακός καιρός θα συμβάλουν στην αυτοσυνειδητοποίηση των δημοκρατιών; Κανείς δεν είναι σίγουρος για την απάντηση. Υπάρχουν όμως τα δεδομένα της.
Κατ’ αρχάς τα φαινόμενα που συνόδευσαν την πανδημία δεν είναι καθόλου πρωτόγνωρα. Η έντασή τους είναι πρωτόγνωρη, αυτά όχι. Η τεχνητή νοημοσύνη, η ψηφιακή οικονομία, η τηλεργασία, οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης, το κράτος πρόληψης, οι «δημοκρατίες» της επιτήρησης και της παρακολούθησης, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, οι ψηφιακές ανισότητες, οι πλανητικοί φόβοι για τις περιβαλλοντικές διακινδυνεύσεις, ο νέος αυταρχισμός, η εμβάθυνση και επέκταση των ανισοτήτων, η επιβολή της τεχνολογίας στον άνθρωπο και την εργασία του, η κυριαρχία των αλγορίθμων, η «οικειοθελής» παράδοση των προσωπικών μας δεδομένων στις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες, η κυριαρχία των πληροφοριακών δικτύων ήταν φαινόμενα που ταλαιπωρούσαν τις φιλελεύθερες δημοκρατίες πολύ καιρό πριν. Αυτές οι τάσεις προς τη μεταδημοκρατία δεν γεννήθηκαν με την υγειονομική κρίση. Είναι αποτέλεσμα της αποτυχίας των δημοκρατιών να ελέγξουν τις τεχνολογίες. Σε αντίθεση με την επιδερμική άποψη που θέλει η δημοκρατία να αφορά μόνο τους τρόπους εκλογής των κυβερνήσεων και τις ελευθερίες του εκλέγειν, του λόγου, της συνάθροισης, του τύπου, του συνδικαλίζεσθαι και άλλα, δημοκρατία σημαίνει πρωτίστως δίκαιη κοινωνία. Αυτή η διάσταση της δημοκρατίας είχε υποτιμηθεί.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
