Ο πιο δημοφιλής και πιθανόν ενωτικός Παλαιστίνιος ηγέτης -ο Μαρουάν Μπαργκούτι- δεν περιλαμβάνεται ανάμεσα στους κρατούμενους που το Ισραήλ προτίθεται να απελευθερώσει, σε αντάλλαγμα για τους ομήρους που κρατά η Χαμάς, στο πλαίσιο της νέας εκεχειρίας στη Γάζα.

Το Ισραήλ έχει επίσης απορρίψει την απελευθέρωση άλλων υψηλού προφίλ φυλακισμένων των οποίων την απελευθέρωση η Χαμάς ζητεί εδώ και καιρό, αν και δεν ήταν άμεσα σαφές εάν η λίστα με περίπου 250 κρατούμενους που δημοσιεύθηκε την Παρασκευή στην επίσημη ιστοσελίδα της ισραηλινής κυβέρνησης είναι τελική.

Ο ανώτερος αξιωματούχος της Χαμάς Μούσα Αμπού Μαρζούκ είπε στο δίκτυο Al Jazeera ότι η οργάνωση επιμένει στην απελευθέρωση του Μπαργκούτι και άλλων υψηλόβαθμων προσώπων και ότι βρίσκεται σε συζητήσεις με τους διαμεσολαβητές.

Ποιος είναι ο Μπαργκούτι

Το Ισραήλ θεωρεί τον Μπαργκούτι ηγετική φιγούρα τρομοκρατίας. Εκτίει πολλαπλές ισόβιες ποινές μετά την καταδίκη του το 2004 σε σχέση με επιθέσεις στο Ισραήλ που στοίχισαν τη ζωή σε πέντε ανθρώπους.

Ο 66χρονος θεωρείται ευρέως πιθανός διάδοχος του Μαχμούντ Αμπάς, του γερασμένου και μη δημοφιλούς ηγέτη της διεθνώς αναγνωρισμένης Παλαιστινιακής Αρχής που διαχειρίζεται θύλακες της Δυτικής Όχθης. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σταθερά ότι ο Μπαργκούτι είναι ο δημοφιλέστερος παλαιστίνιος ηγέτης.

Γεννήθηκε στο χωριό Κόμπαρ της Δυτικής Όχθης το 1959. Σπουδάζοντας ιστορία και πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Bir Zeit ηγήθηκε φοιτητικών διαδηλώσεων κατά της ισραηλινής κατοχής. Αναδείχθηκε ως οργανωτής στην πρώτη παλαιστινιακή εξέγερση, που ξέσπασε τον Δεκέμβριο του 1987.

Τελικά το Ισραήλ τον απέλασε στην Ιορδανία. Επέστρεψε στη Δυτική Όχθη τη δεκαετία του 1990 στο πλαίσιο ενδιάμεσων ειρηνευτικών συμφωνιών που δημιούργησαν την Παλαιστινιακή Αρχή και είχαν στόχο να ανοίξουν τον δρόμο για τη δημιουργία κράτους.

Όμως ορισμένοι ειδικοί λένε ότι το Ισραήλ φοβάται τον Μπαργκούτι για έναν άλλο λόγο: υποστηρικτής λύσης δύο κρατών ακόμη και όταν στήριζε την ένοπλη αντίσταση στην κατοχή, ο Μπαργκούτι θα μπορούσε να γίνει ένα ισχυρό σημείο συσπείρωσης για τους Παλαιστίνιους. Κάποιοι Παλαιστίνιοι τον βλέπουν ως τον δικό τους Νέλσον Μαντέλα, τον νότιο Αφρικανό αγωνιστή κατά του απαρτχάιντ που έγινε ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της χώρας του.

Με την εκεχειρία και την απομάκρυνση ισραηλινών δυνάμεων από τη Γάζα που τέθηκαν σε ισχύ την Παρασκευή, η Χαμάς αναμένεται να απελευθερώσει περίπου 20 ζωντανούς Ισραηλινούς ομήρους έως τη Δευτέρα. Το Ισραήλ πρόκειται να απελευθερώσει περίπου 250 Παλαιστίνιους που εκτίουν ποινές, καθώς και περίπου 1.700 άτομα που συνελήφθησαν από τη Γάζα τα τελευταία δύο χρόνια και κρατούνται χωρίς κατηγορία.

Μετά το ξέσπασμα της Δεύτερης Ιντιφάντα, το Ισραήλ κατηγόρησε τον Μπαργκούτι -τότε επικεφαλής του Φατάχ στη Δυτική Όχθη- ότι ήταν ο ηγέτης των Ταγμάτων των Μαρτύρων Αλ-Άκσα, μιας οργάνωσης ένοπλων ομάδων συνδεδεμένων με το Φατάχ που πραγματοποίησαν επιθέσεις κατά Ισραηλινών.

Ο Μπαργκούτι δεν σχολίασε ποτέ τους δεσμούς του με τα Τάγματα. Παρότι εξέφραζε ελπίδες για παλαιστινιακό κράτος δίπλα στο Ισραήλ ειρηνικά, έλεγε ότι οι Παλαιστίνιοι είχαν το δικαίωμα να αντισταθούν απέναντι στην αυξανόμενη ισραηλινή εποίκιση και στη βία του στρατού κατά των Παλαιστινίων. «Δεν είμαι τρομοκράτης, αλλά ούτε είμαι πασιφιστής», έγραψε σε άρθρο του στην Washington Post το 2002.

Λίγο μετά, συνελήφθη από το Ισραήλ. Στη δίκη επέλεξε να μην υπερασπιστεί τον εαυτό του επειδή δεν αναγνώριζε την αρμοδιότητα του δικαστηρίου. Καταδικάστηκε για φόνο για συμμετοχή σε διάφορες επιθέσεις των Ταγμάτων και του επιβλήθηκαν πέντε ισόβιες ποινές, ενώ αθωώθηκε για άλλες επιθέσεις.

Ενωτικός και μέσα από τη φυλακή

Το 2021, ο Μπαργκούτι υπέβαλε το δικό του ψηφοδέλτιο για τις βουλευτικές εκλογές που τελικά ακυρώθηκαν. Μερικά χρόνια νωρίτερα, ηγήθηκε περισσότερων από 1.500 κρατουμένων σε 40ήμερη απεργία πείνας ζητώντας καλύτερη μεταχείριση στο ισραηλινό σωφρονιστικό σύστημα.

Ο Μπαργκούτι έδειξε ότι μπορούσε να χτίσει γέφυρες ανάμεσα στις παλαιστινιακές διαιρέσεις ακόμα και όταν προσέγγιζε Ισραηλινούς, είπε ο Μουΐν Ραμπάνι, μη μόνιμος συνεργάτης στο Democracy for the Arab World Now και συντάκτης του Jadaliyya, ενός διαδικτυακού περιοδικού που επικεντρώνεται στη Μέση Ανατολή.

Ο Μπαργκούτι «θεωρείται ως αξιόπιστος εθνικός ηγέτης, κάποιος που μπορεί να ηγηθεί των Παλαιστινίων με τρόπο που ο Αμπάς αποτυγχάνει σταθερά να το κάνει», επισήμανε.

Το Ισραήλ «επιδιώκει να αποφύγει» αυτό, δεδομένου ότι η πολιτική του για χρόνια ήταν να κρατά τους Παλαιστίνιους διχασμένους και τη διοίκηση του Αμπάς αδύναμη, είπε ο Ραμπάνι, προσθέτοντας ότι και ο Αμπάς νιώθει απειλή από οποιαδήποτε απελευθέρωση του Μπαργκούτι.

Ο Μπαργκούτι δεν σχετίζεται με τη διαφθορά που έχει πλήξει την Παλαιστινιακή Αρχή του Αμπάς και έχει αποξενώσει πολλούς από αυτήν, είπε ο Εγιάλ Ζίσσερ, αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ και ειδικός στις αραβο-ισραηλινές σχέσεις.

Η δημοτικότητά του θα μπορούσε να ενισχύσει τους παλαιστινιακούς θεσμούς, μια τρομακτική προοπτική για την ισραηλινή δεξιά κυβέρνηση, η οποία αντιτίθεται σε οποιαδήποτε βήματα προς την κρατική οντότητα, είπε ο Ζίσσερ.

Ο Μπαργκούτι εμφανίστηκε τελευταία φορά τον Αύγουστο, όταν ο ακροδεξιός ισραηλινός υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν-Γκιβέρ δημοσίευσε ένα βίντεο όπου επιπλήττει τον Μπαργκούτι μέσα σε φυλακή, λέγοντας ότι το Ισραήλ θα αντιμετωπίσει όποιον ενεργεί κατά της χώρας και «θα τους εξαφανίσει».

Η λίστα

Οι απελευθερώσεις έχουν ισχυρή απήχηση και στις δύο πλευρές. Οι Ισραηλινοί βλέπουν τους κρατούμενους ως τρομοκράτες, με μερικούς από αυτούς να έχουν εμπλακεί σε αυτοκτονικές επιθέσεις. Πολλοί Παλαιστίνιοι θεωρούν τους χιλιάδες που κρατούνται από το Ισραήλ ως πολιτικούς κρατουμένους ή μαχητές της ελευθερίας που αντιστέκονται σε δεκαετίες στρατιωτικής κατοχής. Πολλοί από αυτούς που θα απελευθερωθούν είχαν φυλακιστεί προ δύο δεκαετιών.

Οι περισσότεροι από όσους περιλαμβάνονται στη λίστα των ισραηλινών κρατουμένων είναι μέλη της Χαμάς και του Φατάχ που συνελήφθησαν τη δεκαετία του 2000. Πολλοί από αυτούς καταδικάστηκαν για συμμετοχή σε πυροβολισμούς, βομβιστικές επιθέσεις ή άλλες επιθέσεις που σκότωσαν ή επιχείρησαν να σκοτώσουν ισραηλινούς αμάχους, εποίκους και στρατιώτες. Μετά την απελευθέρωσή τους, περισσότεροι από τους μισούς θα σταλούν στη Γάζα ή θα εξοριστούν έξω από τα παλαιστινιακά εδάφη, σύμφωνα με τη λίστα.

Ένας κρατούμενος που θα απελευθερωθεί είναι ο Ιαντ Αμπού αλ-Ρουμπ, διοικητής της Ισλαμικής Τζιχάντ που καταδικάστηκε για οργάνωση αυτοκτονικών βομβιστικών επιθέσεων στο Ισραήλ από το 2003 έως το 2005, οι οποίες σκότωσαν 13 ανθρώπους.

Ο γηραιότερος και μακρόχρονα φυλακισμένος που θα απελευθερωθεί είναι ο 64χρονος Σαμίρ Αμπού Ναάμα, μέλος του Φατάχ που συνελήφθη από τη Δυτική Όχθη το 1986 και καταδικάστηκε για κατοχή εκρηκτικών. Ο νεότερος είναι ο Μοχάμεντ Αμπού Κατίς, που ήταν 16 ετών όταν συνελήφθη το 2022 και καταδικάστηκε για απόπειρα μαχαιρώματος. Η Χαμάς έχει εδώ και καιρό ζητήσει την απελευθέρωση του Μπαργκούτι.