«Φιλισταίος» κατά τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο και σκιά-φάντασμα για το Φεστιβάλ των Καννών που πραγματοποιήθηκε υπό καθεστώς οικονομικής αβεβαιότητας μεν, έδειξε να το αντιπαρέρχεται δε με το γκλάμουρ και τη χαλαρή διάθεση προσκεκλημένων δημιουργών όπως ο Γουές Άντερσον, που διακωμώδησε το ζήτημα βγάζοντας χάχανα στη συνέντευξη τύπου της ταινίας του «Το φοινικικό σχέδιο», ο Ντόναλντ Τραμπ άφησε τον κινηματογραφικό κόσμο σύξυλο εξαγγέλλοντας στις αρχές Μαΐου δασμούς 100% στις ταινίες που γυρίζονται εκτός ΗΠΑ. Μετά άφησε το θέμα… να πέσει κάτω.
«Δεν μπορείς να βάλεις τιμή στη δημιουργικότητα, ωστόσο φαίνεται ότι μπορείς να επιβάλλεις δασμούς», επέμεινε ο Ντε Νίρο έχοντας μόλις παραλάβει τον τιμητικό Χρυσό Φοίνικα. Στο στρατόπεδο Τραμπ περιέργως επικράτησε σιγή ιχθύος. Η διαμάχη Τραμπ-Ντε Νίρο είναι παλιά και αποτελεί μέρος του πολέμου ανάμεσα στο φιλελεύθερο Χόλιγουντ και τον Ρεπουμπλικανό πρόεδρο των ΗΠΑ που μαίνεται εδώ και χρόνια κι ας έχει ο πρώτος το δικό του αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας.
Ο Αμερικανός πρόεδρος, η εξαγγελία-φιάσκο και οι σύμβουλοί του
Πολλοί πρόσεξαν ότι στην απονομή των Όσκαρ τον περασμένο Μάρτιο το όνομα Τραμπ δεν αναφέρθηκε (όπως θα έκανε, για παράδειγμα, παλιότερα ο οικοδεσπότης των Οσκαρ, Τζίμι Κίμελ). Λίγοι όμως γνωρίζουν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε τη δεύτερη θητεία του στον Λευκό Οίκο έχοντας χτυπήσει δια της νομικής οδού με αγωγές τις εταιρείες ψυχαγωγίας Paramount και Disney λόγω των ρεπορτάζ των τμημάτων μέσων ενημέρωσης που διαθέτουν, στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του το 2024. Ακόμη λιγότεροι συνειδητοποιούν ότι τρεις χολιγουντιανοί γερόλυκοι, ψηφοφόροι του Ρεπουμπλικανικού κόμματος από τα γεννοφάσκια τους, βρίσκονται στο πλευρό του ως «ειδικοί πρεσβευτές» στο «προβληματικό μέρος του Χόλιγουντ». Αυτοί δεν είναι άλλοι από τους Μελ Γκίμπσον, Σιλβέστερ Σταλόνε και Γιον Βόιτ (ο πατέρας της Αντζελίνα Τζολί).
Μελ Γκίμπσον @Chris Pizzello/Invision/AP
Κάπου ανάμεσα στην διαπίστωση ότι «η αμερικανική βιομηχανία πεθαίνει πολύ γρήγορα λόγω των κινήτρων που προσφέρουν άλλες χώρες για να προσελκύσουν κινηματογραφιστές» και στο αγωνιώδες «ΘΕΛΟΥΜΕ ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ, ΞΑΝΑ!» που έγραψε στην πλατφόρμα Truth Social, ο Τραμπ αποφάσισε να αναγγείλει πολιτική δασμών και στις ταινίες που γυρίζονται εκτός Αμερικής.
Πολλών το αίμα πάγωσε την ημέρα αυτής της απίθανης εξαγγελίας, πιθανόν και του Μελ Γκίμπσον που ετοιμάζεται να γυρίσει το σίκουελ των «Παθών του Χριστού» (2004) στα στούντιο της Τσινετσιτά στη Ρώμη τον ερχόμενο Αύγουστο. Πριν την εξαγγελία του Τραμπ για τους δασμούς είχε προηγηθεί συνάντηση του με τον Γιον Βόιτ στο Μαρ-α-Λάγκο της Φλόριντας. Η κατρακύλα των μετοχών του Netflix και άλλων χολιγουντιανών στούντιο μετά την ανακοίνωση, έκανε τον Τραμπ να υποχωρήσει. «Δεν προσπαθώ να βλάψω την βιομηχανία», είπε. «Προσπαθώ να τη βοηθήσω», πρόσθεσε.
Αυτή τη στιγμή το θέμα της υπερφορολόγησης των ταινιών στο…«τελωνείο», όπως ειρωνεύτηκε ο Γουές Άντερσον στις Κάννες, δεν έχει ξεκαθαριστεί ένα μήνα μετά την αγωνία που προκάλεσε και όπως δείχνει το όλο χάος στην οικονομική πολιτική Τραμπ, μετά την πρόσφατη παρέμβαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, πιθανόν να πάρει χρόνο.
«Επίκειται συνάντηση των διευθυντικών στελεχών των μεγάλων στούντιο με τον ίδιο τον Τραμπ και τους συμβούλους του προκειμένου να βρεθεί βιώσιμη λύση για την αμερικανική οπτικοακουστική βιομηχανία».
«Εχθρός» για ένα καπιταλιστικό σύστημα σκληρό στη διαπραγμάτευση και το κλείσιμο συμφωνιών όπως αυτό του Χόλιγουντ που δεν τον «πηγαίνει» καθόλου, παρά τις μετεωρικές συμμετοχές του σε ταινίες και τα επιτυχημένα του τηλεοπτικά ριάλιτι σόου «The Apprentice» και «The Celebrity Apprentice», ο Αμερικανός πρόεδρος είναι ο αυτόκλητος σωτήρας του πλανήτη Χόλιγουντ. Σ
τόχος του είναι να ανοίξουν οι πύλες των στούντιο και να τον καλοδεχτούν. Τα σόου του δεν βραβεύτηκαν ποτέ με Emmy αλλά αν φτιάξει ένα οικονομικό σχέδιο για την παλινόρθωση της χολιγουντιανής βιομηχανίας, το Λος Άντζελες ενδεχομένως να ξανασκεφτεί την στάση του απέναντί του. Σύμφωνα με ανακοίνωση του επιτελείου του, που πέρασε και δεν άγγιξε τους μεγάλους τίτλους της δημοσιότητας, ένα σχέδιο με τον προαναφερθένα στόχο στο επίκεντρο είναι υπό επεξεργασία, όπως ο ίδιος έχει απαιτήσει.
Οι Financial Times σημειώνουν ότι επίκειται συνάντηση των διευθυντικών στελεχών των μεγάλων στούντιο με τον ίδιο τον Τραμπ και τους συμβούλους του προκειμένου να βρεθεί βιώσιμη λύση για την αμερικανική οπτικοακουστική βιομηχανία.
Η αποκεντρωμένη χολιγουντιανή βιομηχανία και η μείωση της παραγωγής
Τι ακριβώς συμβαίνει στο Χόλιγουντ όμως;
Τις τελευταίες δεκαετίες, οι αμερικανικές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές επωφελούνται από τα γενναιόδωρα φορολογικά κίνητρα και τα φτηνά εργατικά χέρια για γυρίσματα στην Ευρώπη (ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες που έχουν πλέον γίνει ελκυστικές οικονομικά είναι και η Ελλάδα όπου πρόσφατα γυρίστηκε εν μέρει η «Οδύσσεια» του Κρίστοφερ Νόλαν), τον Καναδά ή την Αυστραλία, τα οποία καθιστούν τις τοποθεσίες του Χόλιγουντ συγκριτικά δαπανηρές. Το τελευταίο κεφάλαιο της σειράς της «Επικίνδυνης Αποστολής» του Τομ Κρουζ που γυρίστηκε σε πολλές τοποθεσίες ανά τον κόσμο αποτελεί μια τέτοια περίπτωση, γεγονός που έκανε τον Αμερικανό σταρ να αποφύγει να απαντήσει σε δημοσιογραφική ερώτηση σχετικά με τους δασμούς Τραμπ στην κινηματογραφική βιομηχανία, κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας προώθησης του μπλοκμπάστερ.
Ο Τομ Κρουζ κατά την προώθηση του τελευταίου κεφαλαίου της σειράς «Επικίνδυνη Αποστολή». @Evan Agostini/Invision/AP
Ταυτόχρονα, η βιομηχανία ταινιών και περιεχομένου στο σύνολό της έχει γίνει ιδιαιτέρως αποκεντρωμένη με τις διεθνείς συμπαραγωγές να μοιράζονται πόρους και πρόσβαση σε χρηματοδότηση σε πολλές χώρες. Σύμφωνα με το Film LA, τα γυρίσματα στο Χόλιγουντ έχουν μειωθεί κατά 34% την τελευταία πενταετία, με συνέπεια την απώλεια θέσεων εργασίας. Εντούτοις αυτή η επιβράδυνση στην χολιγουντιανή οπτικοακουστική βιομηχανία δεν οφείλεται μόνο στα κίνητρα για γυρίσματα σε ξένες τοποθεσίες. Η πανδημία COVID-19, η παγκόσμια οικονομική ύφεση και η πολύμηνη απεργία των ηθοποιών και των σεναριογράφων το 2023 προκάλεσαν τραύματα στην χολιγουντιανή παραγωγή. Επί του παρόντος υπάρχει ένα μικρό εμπορικό έλλειμμα στις ΗΠΑ στο περιεχόμενο ψυχαγωγίας, δηλαδή οι εισαγωγές είναι περισσότερες από τις εξαγωγές – 27,7 δισεκατομμύρια δολάρια (24,35 δισεκατομμύρια ευρώ) έναντι 24,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2023.
Ποιοι στηρίζουν το σχέδιο Τραμπ
Μια σημαντική μερίδα της αμερικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας υποστηρίζει την πρόθεση του Τραμπ να επαναφέρει τα γυρίσματα των παραγωγών στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του συνδικάτου που εκπροσωπεί τους ηθοποιούς, του Screen Actors Guild.
Το ίδιο και η Motion Picture Association (MPA), που εκπροσωπεί στούντιο από τη Disney έως το Netflix, την Paramount, τη Universal και τη Warner Bros και συμφωνεί ότι πρέπει να δημιουργηθεί περισσότερο περιεχόμενο στις ΗΠΑ ενώ υποστηρίζει τη χρήση φορολογικών κινήτρων για την ενθάρρυνση της παραγωγής εντός της Αμερικής.
«Όσο κι αν χλευάζεται ο Αμερικανός πρόεδρος από τους φιλελεύθερους της βιομηχανίας άλλο τόσο έχει θίξει μια ευαίσθητη πατριωτική χορδή περασμένων μεγαλείων».
Τον Φεβρουάριο, όταν ο Τραμπ ανακοίνωσε την ευρύτερη πολιτική δασμών, έκανε μια εξαίρεση για την προστατευτική νομολογία στην κινηματογραφική αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου οι αμερικανικές εταιρείες περιεχομένου σε streaming υπηρεσίες υποχρεούνται να συμπεριλάβουν τουλάχιστον ένα ποσοστό 30% ευρωπαϊκού οπτικοακουστικού περιεχομένου στον προγραμματισμό τους εντός των κρατών μελών της ΕΕ. Η Motion Picture Association αντιτίθεται σε αυτές τις ποσοστώσεις (το γεγονός αυτό απασχολεί τους επαγγελματίες του χώρου στην Ευρώπη που είναι σκεπτικοί απέναντι σε εκ νέου διαπραγματεύσεις επί του θέματος).
Associated Press @Jae C. Hong
Σύμφωνα με την οδηγία της ΕΕ για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, τα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη μπορούν επίσης να απαιτήσουν από εταιρείες όπως το Netflix και η Disney να χρηματοδοτούν τοπικές παραγωγές (κάτι που κάποιες φορές αποφεύγεται μέσω νομικών ενεργειών).
Τέλος, ας μην ξεχνάμε αυτούς που συμπλέουν με τον Τραμπ και την σταυροφορία του να επαναφέρει την περιβόητη «Χρυσή Εποχή του Χόλιγουντ». Οι Σταλόνε, Γκίμπσον και Βόιτ θα έχουν σίγουρα πολλά να πουν για αυτό το θέμα. Όσο κι αν χλευάζεται ο Αμερικανός πρόεδρος από τους φιλελεύθερους της βιομηχανίας – «Το θέμα των δασμών, δεν πρόκειται να συμβεί, σωστά; Αυτός ο άνθρωπος αλλάζει γνώμη 50 φορές», είπε ο Αμερικανός σκηνοθέτης Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ στην πρεμιέρα της ταινίας του «Nouvelle Vague» στις Κάννες – άλλο τόσο έχει θίξει μια ευαίσθητη πατριωτική χορδή περασμένων μεγαλείων.
Στην ίδια συνέντευξη Τύπου, η συζήτηση γύρω από τους δασμούς του Τραμπ οδήγησε την ηθοποιό Ζόι Ντετς, η οποία πρωταγωνιστεί στην ταινία του Λινκλέιτερ που γυρίστηκε στο Παρίσι, να επαινέσει την ιστορία και την κουλτούρα του Χόλιγουντ: «Θα ήταν ωραίο να γυρίζαμε περισσότερες ταινίες στο Λος Άντζελες», απάντησε η ίδια νοσταλγικά. «Μόλις ολοκλήρωσα τα γυρίσματα μιας ταινίας εκεί και ήταν μαγικά».
Με πληροφορίες από Financial Times και DW.
