Άνθρωποι χαμογελαστοί με την έκφραση της ευγνωμοσύνης στις λέξεις και τις χειρονομίες. Μικρά παιδιά που χωρίς να το γνωρίζουν, χαιρετούν ανθρώπους με στρατιωτικές στολές, στους οποίους οφείλουν την ύπαρξη τους. Ηλικιωμένοι που αισθάνονται λιγότερο ευάλωτοι, επειδή υπάρχουν συνάνθρωποι τους από άλλα μέρη, που κάνουν κάτι ουσιαστικό γι’ αυτούς. Αυτές τις ομάδες πληθυσμού συναντήσαμε σε πρόσφατη αποστολή μας με πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού σε νησιά της άγονης γραμμής των Κυκλάδων.
«Στο Πολεμικό Ναυτικό δεν οφείλω μόνο το γεγονός ότι έγινα μητέρα, αλλά και ότι μπόρεσα να ξεπεράσω το καρδιολογικό πρόβλημα που αιφνιδίως με κατέβαλε», μας λέει νεαρή γυναίκα στη Σίκινο. Μια ηλικιωμένη μάς περιγράφει το πως βοηθά το Πολεμικό Ναυτικό όλους εκείνους που έχουν ανάγκη νοσηλείας όταν αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, καθώς το νησί της, η Κίμωλος, ανήκει στα 25 νησιά που έχουν «υιοθετηθεί» από τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Το ταξίδι μας, που διήρκησε ουσιαστικά 12 ώρες, ξεκίνησε από το λιμάνι της Νάξου, το Σάββατο 8 Μαρτίου 2025, στο πλαίσιο πρωτοβουλίας της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρίας HOPEgenesis, που δραστηριοποιείται στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας, με αποστολή την καταπολέμηση της υπογεννητικότητας, τη στήριξη της οικογένειας και την εύρεση λύσεων του δημογραφικού ζητήματος στην Ελλάδα.
Η αποστολή πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τις Ένοπλες Δυνάμεις και τη Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΜΙΥΑ) του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών (ΝΝΑ) στα νησιά Σίκινο, Φολέγανδρο και Κίμωλο, φιλοξενούμενη στο ΤΠΚ Κρυσταλλίδης από τον Κυβερνήτη κ. Δημήτρη Αγγελή. Συμμετείχαν εκπρόσωποι του υγειονομικού των Ενόπλων Δυνάμεων, της HOPEgenesis και της Πολιτείας*.
Όπως μας επισημάνθηκε, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, στη Σίκινο, ένα νησί που έχει ενταχθεί από το 2016 στη δράση της HOPEgenesis, μέχρι σήμερα έχουν γεννηθεί οκτώ παιδιά μέσα από το πρόγραμμα. Στη Φολέγανδρο, η οποία εντάχθηκε το 2020, έχουν γεννηθεί 12 παιδιά, ενώ στην Κίμωλο έχουν γεννηθεί 15 παιδιά και αναμένονται άλλα τέσσερα τους επόμενους μήνες.
Στο σύνολο, η HOPEgenesis έχει βοηθήσει περισσότερες από 850 οικογένειες σε ακριτικά νησιά και απομακρυσμένα ηπειρωτικά χωριά, που έχουν χαμηλές γεννήσεις ή αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων και θανάτων, ευνοώντας με αυτόν τον τρόπο τον κοινωνικό και οικονομικό ιστό των μικρών αυτών κοινωνιών.
Η συνεργασία με το Πολεμικό Ναυτικό ξεκίνησε το 2020, με την υπογραφή μνημονίου, βάσει του οποίου, σε 25 νησιά, που είναι «υπό την προστασία» των Ενόπλων Δυνάμεων, παρέχονται υπηρεσίες θεραπείας υπογονιμότητας (IVF). Τα νησιά αυτά στα οποία παρέχεται αυτό το πρόγραμμα είναι τα παρακάτω:
Άγιος Ευστράτιος, Ανάφη, Αρκιοί, Αστυπάλαια, Γαύδος, Δονούσα, Ηρακλειά, Θύμαινα, Κάσος, Καστελόριζο, Κίμωλος, Κουφονήσια, Λειψοί, Νίσυρος, Οινούσσες Σίκινος Σκύρος, Σχοινούσα, Σύμη, Τήλος, Φολέγανδρος, Φούρνοι, Χάλκη, Ψαρά, Ψέριμος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Πολεμικό Ναυτικό συνδράμει σημαντικά στα νησιά αυτά, όπου η παρουσία αγροτικών γιατρών και του ελάχιστου νοσηλευτικού προσωπικού δεν έχει τη δυνατότητα να παρέχει ολοκληρωμένη φροντίδα σε κρίσιμα περιστατικά. Από μαρτυρίες που ακούσαμε, αλλά και τις δηλώσεις των εκπροσώπων των Ενόπλων Δυνάμεων που μας συνόδευαν, διαπιστώσαμε ότι τα στρατιωτικά νοσοκομεία δέχονται τα κρίσιμα αυτά περιστατικά, όταν είναι δυνατή η διακομιδή, με μόνη υποχρέωση να είναι πιστοποιημένο ότι ο ασθενής διαμένει εκεί.
Η παροχή αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς η πρόσβαση σε νοσηλευτικό ίδρυμα γίνεται άμεσα και μέσω αυτής της διαδικασίας έχουν σωθεί πολλές ζωές, με τη συνδρομή πάντα των μέσων του ΕΚΑΒ. Μάλιστα, μας εξήγησαν ότι η διαδικασία είναι πολύ απλή και γρήγορη, καθώς αρκεί ένα απλό τηλεφώνημα των τοπικών αρχών. Αυτό διαπιστώθηκε δε και από την αμεσότητα και την οικειότητα που μιλούσαν οι άνθρωποι μεταξύ τους.
Όσον αφορά στις γεννήσεις παιδιών τα τελευταία χρόνια, συνολικά, μέσα από το πρόγραμμα δωρεάν παροχής θεραπειών γονιμότητας της HOPEgenesis, στη Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (Μ.Ι.Υ.Α.) του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών (ΝΝΑ), αυτές αγγίζουν το 5% των συνολικών γεννήσεων που έχουν πραγματοποιηθεί με την βοήθεια της AMKE και οι οποίες προσεγγίζουν τις 1000. Οι θεραπείες αυτές παρέχονται δωρεάν από τη μονάδα, η οποία αποτελεί και τη μεγαλύτερη δημόσια δομή σε αυτό τον τομέα στην Ελλάδα.
H HOPEgenesis, αυτή τη στιγμή, δραστηριοποιείται σε περίπου 500 απομακρυσμένες περιοχές (ακριτικά νησιά και δυσπρόσιτα χωριά), συνεργάζεται με 24 ιατρικά κέντρα σε Αθήνα και επαρχία (δημόσια και ιδιωτικά) και η εθελοντική ιατρική της ομάδα αποτελείται από περισσότερους από 50 ιατρούς, μαίες και άλλους επαγγελματίες υγείας, που βρίσκονται σε 15 διαφορετικά μέρη της Ελλάδας.
Η αποστολή της πραγματοποιείται μέσα από τους παρακάτω πυλώνες:
- Υιοθεσίες ακριτικών περιοχών και απομακρυσμένων νησιών: καλύπτοντας όλα τα έξοδα κύησης, τοκετού, μεταφοράς και διαμονής των εγκύων σε συνεργαζόμενα νοσοκομεία και ιατρικά κέντρα. Οι περιοχές αυτές παρουσιάζουν αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων-θανάτων και οι γυναίκες-κάτοικοι έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε ιατρικές-μαιευτικές υποδομές. Σκοπός της HOPEgenesis είναι όλες οι γυναίκες να έχουν ίσα δικαιώματα απέναντι στη μητρότητα, ανεξάρτητα από τον τόπο κατοικίας τους και την οικονομική τους κατάσταση.
- Παροχή υπηρεσιών θεραπείας υπογονιµότητας (IVF): καλύπτοντας τα έξοδα θεραπειών ivf για τις γυναίκες που επιθυμούν να κυοφορήσουν, αλλά αντιμετωπίζουν προβλήματα γονιμότητας. Το πρόγραμμα εφαρμόζεται ήδη σε 25 νησιά και στους Δήμους Ζαγορίου, Αγράφων, Πωγωνίου, Ζίτσας και Αργιθέας.
- Απομακρυσμένη ιατρική παρακολούθηση ωφελούμενων: επιτυγχάνεται μέσω εξελιγμένων και πρωτοπόρων ιατρικών συσκευών Bluetooth και μιας ειδικά διαμορφωμένης πλατφόρμας, ώστε να εξασφαλίζεται η ασφάλεια των εγκύων και των μωρών τους ανά πάσα στιγμή.
- Δημιουργία κέντρων απασχόλησης παιδιών προσχολικής ηλικίας και βρεφονηπιακών σταθμών, δημιουργία αθλητικών και πολιτιστικών εγκαταστάσεων σε περιοχές δράσης της HOPEgenesis.
- Διεξαγωγή ερευνών: με σκοπό την τεκμηρίωση και στοιχειοθέτηση του ζητήματος της υπογεννητικότητας, η HOPEgenesis αναθέτει σε μεγάλα Ακαδημαϊκά Ιδρύματα την εκπόνηση μελετών. Ερευνά και τεκμηριώνει το μείζον θέμα της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα.
- Διοργάνωση ημερίδων και συνεδρίων: με σκοπό την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση (raise awareness) και εκπαίδευση φορέων, καθώς και του γενικού πληθυσμού, για το θέμα του δημογραφικού και τις επιπτώσεις του.
Πέρα από τη συνεργασία με το Πολεμικό Ναυτικό, αξίζει να σημειωθεί ότι τον Φεβρουάριο του 2022 υπογράφηκε πρωτόκολλο συνεργασίας με την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και την Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ), με στόχο τη διαμόρφωση ενός πλαισίου κοινών ενεργειών, που αφορούν στην ανάπτυξη, υποστήριξη και υλοποίηση καινοτόμων δράσεων για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα και τη στήριξη της ελληνικής οικογένειας. Επιπλέον, αξιοσημείωτη είναι η συνεργασία με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και η υλοποίηση του προγράμματος «Η Περιφέρεια Στερεά Ελλάδα ανά-γεννιέται», η οποία ανανεώθηκε για άλλη μία τριετία.
*Συμμετείχαν οι Σωτήριος Μωραϊτης, Υποναύαρχος, Διευθυντής της Διεύθυνσης Υγειονομικού του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, Κωνσταντίνα Γαϊτάνου, Πλοίαρχος ΠΝ, Διευθύντρια Νοσηλευτικής Υπηρεσίας Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών, Νικόλαος Πετρογιάννης, Πλοίαρχος ΠΝ, Διευθυντής – Επιστημονικά Υπεύθυνος της Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (Μ.Ι.Υ.Α.), Γεώργιος Πατρίκιος, Αρχίατρος, Αναπληρωτής Διευθυντής της Μ.Ι.Υ.Α., Βίκυ Παπαδοπούλου, Πλοίαρχος, Προϊσταμένη Μ.Ι.Υ.Α., Παναγιώτα Ηλιοπούλου, Πλωτάρχης, Στέφανος Χανδακάς, Πρόεδρος της HOPEgenesis, Εύα Παπαδάκη, Project Manager, Φανή Φιλίππου, Deputy Project Manager, Έλενα Κτιστάκη, Εθελόντρια, Φωτεινή Μαρκοπούλου, Εθελόντρια, Νίκος Αρσένης, Εθελοντής, Νικόλαος Σανιδάς, Εθελοντής, Κατερίνα Μονογυιού, Εθελόντρια και Βουλευτής Κυκλάδων, Έλενα Ντόκου, Εθελόντρια. Επίσης και ο Κωνσταντίνος Γλούμης – Ατσαλάκης, Γενικός Γραμματέας Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένεια.
