«Η σκανδαλώδης πρόταση του αμερικανού προέδρου Τραμπ να εκτοπίσει τον παλαιστινιακό λαό από τη Γάζα και οι ΗΠΑ να την μετατρέψουν σε «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής», δεν είναι ούτε ανθρώπινη, ούτε δίκαιη, ούτε νόμιμη. Και δεν μπορεί να εκληφθεί ως απλή ρητορική», τονίζει στο Βήμα ο τούρκος πρώην πρέσβης Χακάν Οκτζάλ, που έχει υπηρετήσει ως γενικός πρόξενος στην Κομοτηνή (1992-95) και ως πρέσβης στη Βόρεια Μακεδονία, ενώ σήμερα διδάσκει διπλωματία στη Σχολή Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Μαρμαρά, στην Κωνσταντινούπολη.
«Το σχέδιο Τραμπ εξυπηρετεί τις φιλοδοξίες του ισραηλινού πρωθυπουργού Νετανιάχου για την εθνοκάθαρση της Γάζας. Δεν μπορεί, όμως, να γίνει αποδεκτό. Ας μην ξεχνάμε ότι η αναγκαστική απέλαση και η εθνοκάθαρση είναι σοβαρά εγκλήματα που τιμωρούνται σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Επιπλέον, ας μην ξεχνάμε ότι η Γάζα είναι ένας τόπος εγκλήματος για τον οποίο ερευνάται γενοκτονία από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Με την πρότασή του, ο Τραμπ θα μετατραπεί σε συνεργάτη του Νετανιάχου στο έγκλημα!».
Η εκεχειρία στη Γάζα θα διαρκέσει;
«Έχω έντονους ενδοιασμούς για τη βιωσιμότητά της. Ας μην τρέφουμε αυταπάτες για τους στόχους του Νετανιάχου. Θέλει να καθαρίσει το Ισραήλ από τον παλαιστινικό λαό και να σκοτώσει τα τελευταία απομεινάρια ελπίδας για τη λύση δύο κρατών. Τζογάρει για την πολιτική του καριέρα. Επομένως, δεν είμαι αισιόδοξος για μια διαρκή κατάπαυση του πυρός. Ο Νετανιάχου θα κάνει τα πάντα για να εκτροχιάσει τη διαδικασία».
Θα μπορέσει η Τουρκία να διαδραματίσει ρόλο στη Συρία;
«Η ευφορία που ξέσπασε στην Τουρκία μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, υποχωρεί γρήγορα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Τουρκία είναι, μαζί με το Ισραήλ, μεταξύ των μεγαλύτερων εξωτερικών νικητών στην εσωτερική συριακή διαμάχη. Υπάρχει πάντως έντονη αίσθηση ότι η Τουρκία δε θα μπορέσει να απαλλαγεί από τα συριακά προβλήματα τόσο εύκολα. Ως περιφερειακή δύναμη, δε διαθέτει τα οικονομικά μέσα της Δύσης ή του αραβικού κόσμου και έχει λίγους συμμάχους στην περιοχή.
Επομένως, πρέπει να ενεργήσει σε συνεργασία με τη Δύση και τις αραβικές χώρες στην οικοδόμηση της μελλοντικής Συρίας. Μπορεί να υπάρχουν αμφιβολίες στη Δύση για τις προθέσεις της Τουρκίας για το μέλλον της Συρίας, ωστόσο η Δύση πρέπει να αποδεχθεί το γεγονός ότι η Τουρκία θα παραμείνει ισχυρός παράγοντας στη Συρία».
Έχει καλές προοπτικές η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ στην ηγεσία της Συρίας;
«Παρότι προσπαθεί να παρουσιαστεί ως μια ειρηνική, αξιόπιστη και μετριοπαθής δύναμη, δε θα μπορέσει ποτέ να απαλλαγεί από το παρελθόν της Αλ Κάιντα και του ISIS. Ενώ κινείται προς τον σχηματισμό ενός εθνικού στρατού, γινόμαστε μάρτυρες της ένταξης εξτρεμιστικών φατριών στη νέα στρατιωτική δομή, με τους αρχηγούς τους να αναλαμβάνουν μάλιστα υψηλές διοικητικές θέσεις. Εάν άλλα τμήματα του συριακού λαού, ειδικά μειονοτικές ομάδες, όπως οι Αλαουίτες, οι Δρούζοι και οι Χριστιανοί, αποκλειστούν από τις τάξεις του στρατού, αυτό θα αποτελέσει πηγή περαιτέρω τριβών στη χώρα.
Το ένστικτό μου λέει ότι παρότι ο νέος ηγέτης της Συρίας, Αχμέντ Αλ Σάρα, παρουσιάζεται ως ειρηνικός και ενωτικός, αυτό δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα. Πληροφορούμαστε από αξιόπιστες τουρκικές πηγές για παραβιάσεις του νόμου και της τάξης, όπως επιθέσεις Σαλαφιστών κατά Αλαουιτών. Συν τοις άλλοις, εγκληματικές συμμορίες λεηλατούν απροστάτευτους Χριστιανούς, Αλαουίτες και ακόμη κοσμικούς Σουνίτες, ειδικά στις αγροτικές και παράκτιες περιοχές της χώρας. Εάν αυτά τα προβλήματα δεν αντιμετωπιστούν και η ασφάλεια δεν εγκαθιδρυθεί σύντομα, η Συρία μπορεί εύκολα να ξαναπέσει στο χάος».
Σε άρθρο σας θέτετε τη ρητορική ερώτηση «Πώς μπορεί ο πολιτισμένος κόσμος να καθοδηγήσει τη Συρία, όταν η κατάσταση στις δυτικές δημοκρατίες και τις ΗΠΑ είναι αυτή που είναι;».
«Η δημοκρατία δυστυχώς βρίσκεται σε παρακμή σε όλο τον κόσμο. Στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, η ακροδεξιά και ο ρατσισμός είναι σε άνοδο. Η εισβολή στο Κογκρέσο, στις 6 Ιανουαρίου 2021, από υποστηρικτές του Τραμπ, ήταν βαρύ πλήγμα στη δημοκρατία. Η Δύση έχει επίσης χάσει το ηθικό της ανάστημα, όταν υποστήριξε τις γενοκτονικές επιθέσεις του Ισραήλ εναντίον αθώων Παλαιστίνιων στη Γάζα. Οι αποτρόπαιες δολοφονίες της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου δεν μπορούν να συγχωρήσουν την εγκληματικότητα του Ισραήλ στη Γάζα, που υποστηρίχθηκε από ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία και συμμάχους τους.
Από την άλλη, θα ήθελα η χώρα μου, η Τουρκία, να αποτελούσε ένα καλό πρότυπο δημοκρατικών αξιών και εκκοσμίκευσης για τη Συρία. Αλλά αυτό δεν ισχύει. Δυστυχώς, οι δημοκρατικές αξίες και η ανεξιθρησκία είναι επίσης σε παρακμή στην Τουρκία».
Ποιοι είναι οι παίκτες που θα διαμορφώσουν τη Μέση Ανατολή το 2025;
«Η Ρωσία και το Ιράν βρίσκονται πλέον εκτός εξίσωσης. Σημαντικοί παίκτες στη Μέση Ανατολή θα είναι οι ΗΠΑ, το Ισραήλ, η Τουρκία και ορισμένες αραβικές χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος και τα πλούσια σε πετρέλαιο κράτη του Κόλπου. Η Κίνα μπορεί επίσης να εξελιχθεί σε σημαντικό παίκτη, αν το επιθυμεί.
Αν και σημαντικός παίκτης, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να έχει πολιτική επιρροή στην περιοχή, γιατί έχει λίγα να προσφέρει, πλην της οικονομικής στήριξης. Ακόμη και σε αυτό το πεδίο, η επιρροή της θα είναι περιορισμένη, δεδομένου ότι η τεράστια οικονομική βοήθεια για τη Γάζα και τη Συρία ήδη εισρέει από τις πλούσιες σε πετρέλαιο χώρες. Εάν τηρηθεί η κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, οι ΗΠΑ θα είναι σε ευνοϊκή θέση για την προώθηση της διαδικασίας των Συμφωνιών του Αβραάμ».
