Eίναι 20 Δεκεμβρίου, και η ερώτηση «Τι έχεις κανονίσει για Χριστούγεννα» είναι στα φόρτε της. Ποτό ή φαγητό, έξω ή σπίτι, θα έχεις ρεπό ή θα δουλεύεις;
Ας αφήσουμε όμως τα φετινά μας Χριστούγεννα (έτσι κι αλλιώς, λίγο πολύ φανταζόμαστε πώς θα είναι) και ας μπούμε στην χρονοκάψουλα του Ιστορικού Αρχείου των εφημερίδων «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ». Μέσα από κείμενα και εικόνες θα δούμε πώς γιορτάζαμε πριν 60 – 50 – 40 χρόνια. Πρώτη στάση μας, σήμερα, τα Χριστούγεννα του 1963, τόπος η Αθήνα και ο Πειραιάς.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 25.12.1963, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Αν ήμασταν οι τυχεροί ή και οι άτυχοι (εξαρτάται πώς το βλέπει κανείς) της εποχής εκείνης, πιθανότατα θα ήμασταν ανάμεσα σε εκείνους που όπως αναφέρει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 25ης Δεκεμβρίου 1963: «μαντρώθηκαν χθες βράδυ ανά 200-500 κεφάλια στα ισόγεια, ανώγεια, υπόγεια, μεσόγεια και παραθαλάσσια κοσμικά κέντρα, νάϊτ – κλαμπ, ξενοδοχειοεστιατόρια, χασαποταβέρνες, μπακαλομπάρ και κουτούκια της τέως Διοικήσεως Πρωτευούσης για να γιορτάσουν την Νύκτα των Χριστουγέννων…εν χορδαίς και μπουζουκίοις. Στις εκκλησιές, οι παπάδες καλούσαν τους πιστούς: Δεύτε ίδωμεν πιστοί, που εγεννήθη ο Χρίστος…»
Καταχωρήσεις με μουσικά σχήματα, «ΤA NEΑ», 25.12.1963, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Τον λογαριασμό παρακαλώ
Με εμφανές περιπαικτικό ύφος η Σ. Μαλτέζου μας δίνει πλήρη αναφορά των τιμών του τότε χριστουγεννιάτικου ρεβεγιόν:
»Φυσικά οι τιμές των κέντρων αυτών για το χριστουγεννιάτικο ρεβειόν ήσαν κατά πολύ ηυξημένες.
»Τα ταμπλ ντ’ οτ άρχιζαν από 400 δραχμές – εσκαλόπ ντε λιέβρ α λα Κουπερλάντ και γιορκσάερ πούτιγκ- και κατέβαιναν στις 50 δραχμές με ψητό κατεφυκτίτ ω πομ ντε τάρ και βεν ρετσίν Μαρκοπουλέ.
»Υπολογίζεται ότι όλοι αυτοί οι ρεβεγιοναρήσαντες άφησαν συνολικά στους καταστηματάρχες 10 εκατομμύρια δραχμές. Χαλάλι τους»
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 25.12.1963, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Οι εκδρομείς
Ίσως πάλι βέβαια να ήμασταν ανάμεσα στους εκδρομείς Αθηναίους.
«Κάπου 200.000 Αθηναίοι, εξ’ άλλου, πέρασαν την παραμονή των Χριστουγέννων μακρυά από την Αθήνα. Οι περισσότεροι έκαναν ρεβεγιόν στα χωριά της Βόχας και το Πήλιο, αλλά όσοι είχαν να διαθέσεουν 1.100 δραχμές κατ’ άτομον, μπήκαν στο αεροπλάνο και ταξίδεψαν μέχρι το Καζίνο της Ρόδου. Μεγάλη ζωή…»
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 25.12.1963, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Οι εργαζόμενοι
Λίγα, πάντως, φαίνεται να έχουν αλλάξει από το 1963 μέχρι σήμερα για εκείνους που σηκώνουν, ως εργαζόμενοι, το βάρος των εορτών και της διασκέδασης.
«Κατάκοποι από την ορθοστασία γύρισαν 4.500 εμποροϋπάλληλοι χτες βράδυ στο σπίτι τους. Δούλευαν μέχρι σχεδόν τις 11. Ρεβεγιόν πίσω από τους πάγκους. Ούτε δεύτερη κουβέντα. Λίγο φαγητό και ύπνο…
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 21.12.1963, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
»Αλλά και πόσοι δεν εργάστηκαν χθες το βράδυ: Μάγειροι, γκαρσόνια, οδηγοί αυτοκινήτων, τρόλλεϋ και ταξί, εισπράκτορες, ελεγκτές, σταθμάρχες, ταμίες στα εκδοτήρια των σιδηροδρόμων, μηχανοδηγοί, υπάλληλοι στους ηλεκτρικούς σταθμούς, τα τηλεφωνικά κέντρα, τα τηλεγραφεία, τεχνικοί και εκφωνητές των ραδιοφωνικών σταθμών, υπάλληλοι των κινηματογράφων, νοσοκόμες, γιατροί, υπάλληλοι φαρμακείων, στρατιώτες σε σκοπιές…ένας κόσμος ολόκληρος, που έζησε ίσως πιο σωστά την Άγια Νύχτα, κάνοντας το καθήκον του».
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 24.12.1963, Ιστορικό Αρχείο
Ατυχείς συγκυρίες
»Στο πόστο τους και οι γιατροί, οι νοσοκόμοι, οι τραυματιοφορείς του Σταθμού Α’ Βοηθειών του Ε.Ε.Σ και το Ι.Κ.Α. Κάπου 300 άτομα περιέθαλψαν χτες το βράδυ, που έπαθαν διάφορα ατυχήματα, δηλητηριάσεις από σόμπες, βαρυστομαχιές ή ήπιαν λίγο παραπάνω…
»Αρκετοί Αθηναίοι επίσης κράτησαν συντροφιά στους αξιωματικούς υπηρεσίας των αστυνομικών τμημάτων. Τους πήγαν μέσα για κάποια παράβαση και, καθώς δεν έχει σήμερα Αυτόφωρο, θα κάνουν Χριστούγεννα με γαλοπούλα α λα πολίς…»
Το δέντρο;
Τα Χριστούγεννα του 1963, οι δήμαρχοι Αθηνών και Πειραιά αντιμετώπισαν μία από τις μεγαλύτερες αναποδιές που μπορεί να συμβεί σε δήμαρχο: να μείνει χριστουγεννιάτικα χωρίς δέντρο.
«Οι Αθηναίοι και Πειραιώτες παρά λίγο να δούμε τα χριστουγεννιάτικα δένδρα, που μας εστάλησαν εφέτος από την Σουηδία, μετά τα…Χριστούγεννα.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 25.12.1963, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
»Οι αρμόδιοι για την παραλάβη του δεν υπελόγιζαν ότι θα χρειάζονταν τόσες διατυπώσεις. Οι διατυπώσεις αυτές ήσαν:
- Άδεια ατελείας από το υπουργείο Εμπορίου για την απαλλαγή των δασμών.
- Άδεια εισαγωγής
- Άδεια του Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου. Η άδεια αυτή ήταν και η κυρία αιτία της καθυστερήσεως. Ειδικοί γιατροί θα έπρεπε να επιθεωρήσουν τα δένδρα, να εξετάσουν αν πάσχουν από φυλλοξήρα, αν έχουν έντομα, σκουλήκια κλπ στον κορμό ή τα κλαδιά, για να μη μας φέρουν τίποτε φυτοαρρώστιες. Φυσικά οι φυτογιατροί, αφού βρήκαν τα έλατα υγιή, επέτρεχαν τον εκτελωνισμό τους.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 21.12.1963, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
»Τα χριστουγεννιάτικα αυτά δένδρα, που -ως γνωστόν- έχουν στήθη δύο στον Πειραιά κι ένα στην Αθήνα, είναι ερυθρέλατα. Έχουν κοπή από τις πεδιάδες της Σουηδίας και όχι από βουνά. Ζυγίζουν 300 και 500 κιλά. (…)
»Τα χριστουγεννιάτικα σουηδικά έλατα είναι δωρεά του Πρακτορείου Εγγύς Ανατολής, που εκπροσωπείται από το εδώ Σκανδιναβικό Πρακτορείο.
»Η προσφορά αυτή καθιερώθηκε σαν έθιμο από το 1952. (…) Αφού γνωρίσουν τα έλατα αυτά τον αττικό ήλιο, στις 2 Ιανουαρίου θα κοπούν και θα διανεμηθούν τα ξύλα τους σε φιλανθρωπικά ιδρύματα».
Θεατρικές παράστασεις τα Χριστούγεννα του 1963
